Alpha Bank: Σε εξαγωγές και ιδιωτική κατανάλωση ελπίζει η οικονομία το 2015

Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την ΕΛΣΤΑΤ και τον ΙΟΒΕ επιβεβαιώνουν ότι η δυναμική της ιδιωτικής κατανάλωσης και των καταναλωτικών προσδοκιών αποτελούν τον κύριο προωθητικό παράγοντα της ανάπτυξης σύμφωνα με την εβδομαδιαία ανάλυση της Alpha Bank.

H ιδιωτική κατανάλωση συνέβαλε στο ΑΕΠ 0,93 ποσοστιαίες μονάδες. Ειδικότερα η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αποτελεί περίπου το 70% του ΑΕΠ, αυξήθηκε κατά 1,3% το 2014, μετά από πέντε κατά σειρά έτη πτώσης. 

Η θετική αυτή εξέλιξη επήλθε ως αποτέλεσμα της σταθεροποίησης του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος και της πτώσης του γενικού επιπέδου τιμών.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας, ωστόσο, ήταν η βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης σε όλη τη διάρκεια του 2014 με διαρκώς ενισχυόμενη ένταση στην προεκλογική περίοδο, που συνεχίσθηκε μετεκλογικά, όπως παρουσιάζεται στο γράφημα 2. Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο 2009, στις -30,6 μονάδες τον Φεβρουάριο 2015, από -49,3 μονάδες τον Ιανουάριο 2015.

Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή διαδραμάτισε η φθίνουσα πορεία της τιμής του πετρελαίου που ευνόησε τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, καθώς περιόρισε το κόστος θέρμανσης και μεταφοράς τονώνοντας την αισιοδοξία των νοικοκυριών, αναφέρει η Alpha Bank.

Παράλληλα, η βελτίωση των προσδοκιών που αποτυπώνεται στον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης μπορεί να αποδοθεί στις προσδοκίες υιοθέτησης λιγότερο αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής και αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης, μετά την κυβερνητική αλλαγή.

Θετική συνεισφορά είχαν επίσης οι καθαρές εξαγωγές και μάλιστα για έκτο συνεχές έτος (0,24 εκατοστιαίες μονάδες), κυρίως ως αποτέλεσμα της λίαν θετικής πορείας του τουρισμού, που υποστηρίχθηκε από την επίδραση της διολίσθησης του ευρώ. Αυτό γίνεται εμφανές από την μεγάλη αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 12,9% το 2014, από αύξηση μόλις 1,9% το 2013. Πολύ σημαντική εξέλιξη αποτελεί η ανάκαμψη των επενδύσεων στο δεύτερο εξάμηνο του 2014 και ειδικά κατά το τέταρτο τρίμηνο, που οδήγησε τελικά σε αύξηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 2,7% το 2014.

Η αύξηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, αν συνυπολογισθεί το γεγονός ότι η μείωση σε επενδύσεις κατοικιών εντάθηκε κατά το τέταρτο τρίμηνο 2014, ενώ συνολικά το 2014 οι επενδύσεις αυτές μειώθηκαν κατά 51,7%, και είχαν αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ κατά 1,3 εκατοστιαίες μονάδες.

Τεκμαίρεται, συνεπώς, ότι η εγχώρια ζήτηση, αλλά και ο εξωτερικός τομέας στήριξαν την οικονομία το 2014.

Από την άλλη πλευρά, η εγχώρια παραγωγή δεν ανταποκρίθηκε άμεσα στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης, με αποτέλεσμα τη μείωση των αποθεμάτων (που αφαίρεσαν 0,5 εκατοστιαίες μονάδες από την άνοδο του ΑΕΠ το 2014) και τη σημαντική άνοδο των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (αύξηση κατά 7,4% το 2014, έναντι πτώσης 1,6% το 2013).

Τα στοιχεία της οικονομικής συγκυρίας που ανακοινώθηκαν, σε συνδυασμό με εξωγενείς παράγοντες όπως η φθίνουσα πορεία της τιμής του πετρελαίου αλλά και η διολίσθηση του ευρώ, ενισχύουν την εκτίμηση ότι η ιδιωτική κατανάλωση και ο εξωτερικός τομέας θα στηρίξουν εκ νέου την ανάπτυξη το 2015. Αντιθέτως, η πορεία των επενδύσεων επηρεάζεται από την αβεβαιότητα για τη χρηματοδότηση του ελληνικού δημοσίου κατά τη διάρκεια της τετράμηνης παράτασης καθώς και τη μορφή της νέας συμφωνίας της χώρας με τους επίσημους πιστωτές της.

Προβληματίζει τέλος η επικράτηση ενός αποπληθωριστικού σκηνικού στη χώρα. Η διατήρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό επίπεδο, στο -2,8% τον Ιανουάριο 2015, οφείλεται μεν σε μεγάλο βαθμό στην πτωτική πορεία των τιμών της ενέργειας, δημιουργεί, ωστόσο, προβλήματα συγκρατώντας σε αρνητικό έδαφος το ονομαστικό ΑΕΠ (-1,8% το 2014), δυσχεραίνοντας έτσι τη βιωσιμότητα του λόγου χρέους προς ΑΕΠ.

Επιπλέον, η μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ συσχετίζεται σημαντικά με τη ζήτηση για δανεισμό.

Aπό το δεύτερο εξάμηνο 2014 παρατηρείται επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης του ονομαστικού ΑΕΠ και της πιστωτικής επέκτασης. Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία προκύπτει ότι ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ελαφρώς επιβραδύνθηκε σε 2,9% τον Ιανουάριο 2015 (€214,1 δισ.), έναντι υποχώρησης κατά 3,1% τον Δεκέμβριο 2014. Αντίστοιχα συμπεράσματα εξάγονται και για την πορεία του ονομαστικού ΑΕΠ. Συνεπώς, εκτιμάται ότι από το 2015 η πιστωτική επέκταση θα αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει, καθώς θα καταγράφεται θετικός ρυθμός μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ.

Εν τω μεταξύ σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος σημειώθηκε τον Φεβρουάριο 2015, μετά την πτώση του Ιανουαρίου. Συγκεκριμένα, ο Γενικός Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) για την Ελλάδα, που καταρτίζεται από τον ΙΟΒΕ, ανήλθε τον Φεβρουάριο 2015 στις 98,2 μονάδες, έναντι 95,3 τον προηγούμενο μήνα. Πάντως επισημαίνεται ότι ο δείκτης διαμορφώθηκε στο υψηλό αυτό επίπεδο από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν αμέσως μετά τις βουλευτικές εκλογές και πριν τη συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους.

Η βελτίωση του κλίματος οικονομικής εμπιστοσύνης προήλθε πρωτίστως από την ισχυρή ανάκαμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, ακολουθούμενη από τη σημαντική άνοδο των επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές και την οριακή βελτίωση στη βιομηχανία.

Η εξέλιξη των βασικών κλαδικών δεικτών

Α. Ο δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης παρουσίασε τον Φεβρουάριο 2015 θεαματική άνοδο, βελτιούμενος: (1) κατά 18,7 μονάδες σε σχέση με τον Ιανουάριο 2015, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στις -30,6 μον. (υψηλότερη τιμή από τον Οκτώβριο 2009) έναντι -49,3 τον Ιαν.2015 και (2) κατά 32,5 μονάδες σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο 2014 αντανακλώντας τις βελτιωμένες προσδοκίες των νοικοκυριών τόσο για την εξέλιξη της Ελληνικής οικονομίας όσο και για την οικονομική τους κατάσταση. Παράλληλα, σε επίπεδο χωρών, η Ελλάδα έπαυσε μετά από πολλά χρόνια να κατατάσσεται πρώτη στην κλίμακα απαισιοδοξίας, επειδή η εμπιστοσύνη των νοικοκυριών παρουσιάζει τάσεις σταθεροποίησης από τα τέλη 2013, έπειτα από σημαντική ενίσχυση το 2014 και αλματώδη βελτίωση στο πρώτο δίμηνο του 2015.
Ειδικότερα:

i) Βελτιώθηκαν κατακόρυφα οι εκτιμήσεις των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση στο προσεχές 12μηνο (Φεβρ.2015: -19,6, Ιαν.2015: -39,1). Υποχώρησε επίσης καθοριστικά το ποσοστό των πολιτών που δήλωσε ότι επιδεινώθηκε η οικονομική του κατάσταση στο 33% τον Φεβρουάριο 2015 από 53% τον Ιανουάριο 2015.

ii) Ενισχύθηκαν σημαντικά οι προβλέψεις των νοικοκυριών για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας στο επόμενο 12μηνο, καθώς ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 26 μονάδες (Φεβρ.2015: -11,9, Ιαν.2015: -37,9).

iii) Βελτιώθηκαν σημαντικά οι προβλέψεις για την άνοδο της απασχόλησης. Είναι ενδεικτικό ότι το ποσοστό των νοικοκυριών που προβλέπει άνοδο της ανεργίας κατήλθε στο 36% τον Φεβρουάριο 2015 από το δυσθεώρητο 57% τον προηγούμενο μήνα.

iv) Μειώθηκε το ποσοστό εκείνων που ανέφεραν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους (Φεβρ.2015: 9%, Ιαν.2015: 12%) και περιορίσθηκε αισθητά το ποσοστό των νοικοκυριών που ανέφερε ότι είναι χρεωμένο (Φεβρ.2015: 12%, Ιαν.2015: 18%).

v) Ισχυροποιήθηκε επίσης η πρόθεση των νοικοκυριών για μείζονες αγορές στους προσεχείς 12 μήνες (Φεβρ.2015: -55,9, Ιαν.2015: -58,8), και υποχώρησε το ποσοστό των καταναλωτών που δήλωσε ότι θα προβεί σε λιγότερες δαπάνες (Φερβ.2015: 66%, Ιαν.2015: 69%).

Β. Στις Κατασκευές, οι επιχειρηματικές προσδοκίες ενισχύθηκαν και ανήλθαν στις 71,9 μον. το Φεβρ.2015 από 67,4 τον προηγούμενο μήνα. Η βελτίωση του δείκτη προήλθε κυρίως από τις βελτιωμένες εκτιμήσεις για την εξέλιξη των δημόσιων έργων. Συγκεκριμένα, κατακόρυφη άνοδο κατέγραψε ο δείκτης προσδοκιών στις κατασκευές δημοσίων έργων (Φεβρ.2015: 82,4, Ιαν.2015: 65,5), ενώ αντίθετα, μειώθηκε σημαντικά ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης στις ιδιωτικές κατασκευές (Φεβρ.2015: 40,2, Ιαν.2015: 81,4).

Γ. Στη Βιομηχανία, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών παρουσίασε μικρή άνοδο στις 86,6 μον. τον Φεβρουάριο 2015 από 86,1 τον προηγούμενο μήνα. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση θετικών εκτιμήσεων για την παραγωγή και στη σημαντική άνοδο των θετικών εκτιμήσεων για τις πωλήσεις στο επόμενο 3μηνο. Αντίθετα δεν καταγράφονται μεταβολές στις προβλέψεις για εξαγωγές στους προσεχείς μήνες και επιδεινώνονται οι εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση εξωτερικού. Τέλος οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα αποκλιμακώνονται ελαφρά, ενώ και οι προβλέψεις για τις τρέχουσες πωλήσεις επέστεψαν σε αρνητικό πρόσημο (Φεβρ.2015: -4,0, Ιαν.2015: +10,8).

Επίσης ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) σημείωσε οριακή άνοδο τον Φεβρουάριο 2015 στις 48,4 μοναδες από 48,3 τον Ιανουάριο 2015, έναντι 51,2 τον Φεβρουάριο 2014.

Γ. Στο Λιανικό Εμπόριο, ο δείκτης των επιχειρηματικών εκτιμήσεων μειώθηκε οριακά στις 84,8 μον. τον Φεβρουάριο 2015 από 88,0 τον προηγούμενο μήνα. Το αποτέλεσμα αυτό προήλθε από την πτώση των εκτιμήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις, ενώ σε αρνητικό επίπεδο, μολονότι μικρότερο του Ιανουαρίου 2015, κινήθηκαν και οι προβλέψεις για τις παραγγελίες και τις πωλήσεις στο προσεχές 3μηνο.

Από τις εξελίξεις στους επιμέρους κλάδους του Εμπορίου ξεχωρίζει, η σημαντική άνοδος των επιχειρηματικών προσδοκιών στα «Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός», όπως και η διακριτή αύξηση του ισοζυγίου των προβλέψεων στα «Υφάσματα-Ένδυση-Υπόδηση». Αντίθετα, εξασθένισαν οι προσδοκίες στα «Είδη Οικιακού Εξοπλισμού» και στα «Οχήματα-Ανταλλακτικά», ενώ στα «Πολυκαταστήματα» ο δείκτης προσδοκιών παρουσίασε μικρή μείωση (Φεβρ.2015: 73,4, Ιαν.2015: 74,4).

Δ. Στις Υπηρεσίες, ο σχετικός δείκτης μειώθηκε (Φεβρ.2015: 77,0, Ιαν.2015: 81,2), ενώ οι προοπτικές της ζήτησης για το επόμενο 3μηνο συνεχίζουν να υποχωρούν, εμφανίζοντας για δεύτερο κατά σειρά μήνα αρνητικό πρόσημο. Η επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στον τομέα των Υπηρεσιών αποδίδεται στην μείωση της οικονομικής εμπιστοσύνης στον τουριστικό κλάδο, δεδομένου ότι ο δείκτης στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια-Πρακτορεία» κινήθηκε τον Φεβρ.2015 στις 99,4 μον. (από 103,1 τον προηγούμενο μήνα), επίπεδο πάντως υψηλότερο του περυσινού (Φεβρ.2014: 89,5). Ωστόσο στους επόμενους μήνες εκτιμάται ότι θα ανακάμψουν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στον τουρισμό, καθώς παρατηρείται αύξηση των προ-κρατήσεων από τις παραδοσιακές πηγές του ελληνικού τουρισμού.

Τέλος τον Φεβρουάριο 2015 βελτιώθηκε το οικονομικό κλίμα και στην Ευρωζώνη, λόγω της ισχυροποίησης των προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο και την καταναλωτική εμπιστοσύνη. Σε επίπεδο χωρών, οι συνολικές προσδοκίες βελτιώνονται κυρίως στην Ισπανία (+0,8 μον.), στην Ιταλία και τη Γαλλία (+2,0), ενώ επιδεινώνεται στη Γερμανία (-0,5) και την Ολλανδία (-0,5).

Ο τουρισμός

Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το γεγονός ότι η τουριστική δραστηριότητα επιδρά σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, μεταξύ των οποίων και στον κλάδο του λιανικού εμπορίου μέσω της κατανάλωσης σε καταστήματα.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ, οι διεθνείς αφίξεις θα αγγίξουν τα 25 εκατ. το 2015, αυξημένες κατά 1 εκατ. σε σχέση με το 2014, εξέλιξη που εκτιμάται ότι θα έχει έμμεσα ευνοϊκά αποτελέσματα και στις λιανικές πωλήσεις κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Όπως προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση της Deloitte Touche Tohmatsu Limited με τίτλο «Παγκόσμιες Δυνάμεις του Λιανικού Εμπορίου για το 2015» το ταξιδιωτικό λιανικό εμπόριο αποτελεί μια από τις κορυφαίες τάσεις του λιανεμπορίου για το 2015. Ο διεθνής τουρισμός αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται παρά τις συνεχόμενες γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις παγκοσμίως. Οι διευρυνόμενες μεσαίες τάξεις των αναπτυσσόμενων οικονομιών ταξιδεύουν σε διάφορες χώρες, ενισχύοντας τις λιανικές πωλήσεις. Οι λιανέμποροι αναμένεται να εξυπηρετήσουν ολοένα και περισσότερους ταξιδιώτες «που ξοδεύουν πολλά», ιδιαιτέρως τουρίστες των αναδυόμενων οικονομιών για να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξή τους.

Όσον αφορά στις επιμέρους κατηγορίες των καταστημάτων λιανικού εμπορίου το 2014 η υποχώρηση των λιανικών πωλήσεων αποδίδεται κυρίως στην πτώση κατά 5,5% των πωλήσεων στα μικρά καταστήματα τροφίμων, έναντι μείωσης κατά 2,8% το 2013 και στην υποχώρηση των πωλήσεων των πολυκαταστημάτων κατά 4,4% (2013: -11,7%), ενώ ισχυροποιήθηκαν κατά πολύ οι επιδόσεις συγκριτικά με πέρυσι στους κλάδους Ένδυσης-Υπόδησης και Βιβλίων-Χαρτικών.

Αντίθετα, τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (super markets) σημείωσαν μικρή άνοδο το 2014 κατά 1,1%, έναντι πτώσης κατά 9,5% το 2013. Η θετική αυτή εξέλιξη ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει εν μέρει τα πλεονεκτήματα συγκέντρωσης και εξαγορών στον εν λόγω κλάδο. Σημειώνεται ότι την προηγούμενη εβδομάδα ολοκληρώθηκε η μεταβίβαση του συνόλου των μετοχών της MAKRO Cash&Carry, μέλους του γερμανικού METRO GROUP, στη ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε.Ε.

Χορηγήσεις: Ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ελαφρώς επιβραδύνθηκε σε 2,9% τον Ιανουάριο 2015 (€214,1 δισ.), έναντι υποχώρησης κατά 3,1% τον Δεκέμβριο 2014. Παρουσίασε επίσης, αισθητή βελτίωση συγκριτικά με τον Ιανουάριο 2014 (-4,0%). Σημειώνεται ότι η συνολική χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα στη ΖτΕ βελτιώθηκε, αφού ο ρυθμός μείωσης περιορίσθηκε σε 0,1% τον Ιανουάριο 2015, έναντι μείωσης κατά 0,5% τον Δεκέμβριο 2014.

Αναφορικά με τις επιμέρους κατηγορίες δανείων, ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, σημείωσε αισθητή βελτίωση, καθώς μειώθηκε κατά 2,7% τον Ιανουάριο 2015 (€96,8 δισ.), έναντι μείωσης 3,3% τον Δεκέμβριο 2014 και ταυτόχρονα ήταν σημαντικά ενισχυμένος συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα (Ιαν.2014: -5,3%). Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τραπέζης της Ελλάδος, η διεξαγωγή των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTROs), θα οδηγήσει σε μικρή αύξηση της πιστωτικής επέκτασης, ιδίως προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις.

Αναφορικά με τη χρηματοδότηση προς τα νοικοκυριά, ο ρυθμός μείωσης επιδεινώθηκε οριακά τον Ιανουάριο 2015 (-3,0% ή €97,6 δισ.), έναντι του Δεκεμβρίου 2014 (-2,9% ή €97,1 δισ.), αλλά ήταν βελτιωμένος σε σχέση με τον Ιανουάριο 2014 (-3,4%).