Τουρισμός: Αερομαχίες με έπαθλο έξι δισ. ευρώ

Διαστάσεις ισχυρού στοιχήματος πολλών δισ. ευρώ για την εθνική οικονομία, με προεκτάσεις στη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, προσλαμβάνει η αεροπορική σύνδεση της χώρας με το εξωτερικό και ο έλεγχος της ταξιδιωτικής κίνησης που κατευθύνεται στην Ελλάδα ή διέρχεται από τον εναέριο χώρο της.

Αυτό, μεταξύ άλλων, συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού σε νέες αγορές τα επόμενα χρόνια και με την αναβάθμιση του ρόλου του αερολιμένα «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας αλλά και βασικών περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας. Θέματα που συναρτώνται ευθέως με τον έλεγχο της ελληνικής αγοράς αερομεταφορών και το ειδικό βάρος της μοναδικής ισχυρής ελληνικής αεροπορικής εταιρείας Aegean Airlines , μετά τη συγχώνευσή της (πριν από έναν χρόνο) με την Olympic Air.

Η δυνατότητα του ελληνικού τουρισμού να επεκταθεί σε παραδοσιακές αγορές και να διεισδύσει σε νέες, δυναμικές, ισχυρά ανερχόμενες αγορές, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική αερομεταφορών της χώρας και τις αεροπορικές συνδέσεις.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, η εθνική πολιτική αερομεταφορών παραμένει ζητούμενο. Σε αντίθεση με χώρες όπως η Γερμανία κι η Μεγ. Βρετανία στις οποίες η ύπαρξη ισχυρών αεροπορικών αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας τους και ταυτόχρονα μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής.

Ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Τουρκία και ο εθνικός της αερομεταφορέας Turkish Airlines. Η ύπαρξη ισχυρής αεροπορικής εταιρείας τουρκικών συμφερόντων αποτέλεσε μία από τις προτεραιότητες της οικονομικής ελίτ της χώρας στην επιδίωξή της να διεκδικήσει η Τουρκία ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης.

Με αυτό το σκεπτικό, η Turkish Airlines πριμοδοτήθηκε γενναία από το τουρκικό κράτος, αναπτύχθηκε αλματωδώς κι αποτέλεσε τη βάση για την εκρηκτική ανάπτυξη του τούρκικου τουρισμού την τελευταία δεκαετία.

Ταυτόχρονα αναρριχήθηκε στη δεκάδα των ισχυρότερων αεροπορικών εταιρειών του κόσμου, έχει τον απόλυτο έλεγχο της διακίνησης επιβατών που κατευθύνονται ή διέρχονται από την Τουρκία κι αποτέλεσε τον κύριο λόγο για να καθιερωθεί η Κωνσταντινούπολη σημαντικότερος περιφερειακός κόμβος (hub) της ευρύτερης περιοχής.

Το αποτέλεσμα αποτυπώνεται στα στοιχεία που παρουσίασε στο πρόσφατο 13ο συνέδριο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) ο αντιπρόεδρος της Aegean Airlines Ευτύχιος Βασιλάκης.

Σύμφωνα με αυτά οι ελληνικές αεροπορικές (δηλαδή η Aegean) ελέγχουν μερίδιο μόλις 16% της διεθνούς επιβατικής κίνησης της ελληνικής αγοράς αερομεταφορών. Πρακτικά, δηλαδή, η ελληνική αγορά ελέγχεται σε συντριπτικό βαθμό (84%) από ξένες αεροπορικές.

Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το μερίδιο που αποσπούν στο σύνολό τους οι ξένες αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία δεν υπερβαίνει το 32%. Το υπόλοιπο 68% ελέγχεται από εταιρείες τουρκικών συμφερόντων με την Turkish Airlines να κυριαρχεί απολύτως αποσπώντας μερίδιο αγοράς 47% της επιβατικής κίνησης εξωτερικού.

Αλλάζει η παγκόσμια αγορά

Την ίδια στιγμή αλλάζουν τα δεδομένα στη σκακιέρα της παγκόσμιας αγοράς αερομεταφορών καθώς το κέντρο βάρους μετατοπίζεται ανατολικά, στην περιοχή της Ασίας. Πρόσφατες μελέτες, μάλιστα, φωτογραφίζουν τις χρυσοφόρες περιοχές του πλανήτη τα επόμενα χρόνια. Αγορές οι οποίες αποτελούν τις εν δυνάμει νέες δεξαμενές απ' όπου θα αντλεί πελατεία ο ελληνικός τουρισμός τα επόμενα χρόνια.

Μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική εικόνα των νέων δεδομένων παρουσίασε στο ίδιο συνέδριο του ΣΕΤΕ ο κ. Γιάννης Παράσχης, Γεν. Δ/ντής του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας.

Σε αυτά φαίνεται πως το 2009 οι αγορές της Ευρώπης, της Βορ. Αμερικής και της Ασίας ξεκινούσαν από την ίδια αφετηρία με 1,4 δισ. επιβάτες η κάθε μία. Την επόμενη 15ετία ωστόσο (μέχρι το 2031) το σκηνικό θα έχει ανατραπεί πλήρως. Έτσι, η αγορά της Ασίας θα αποτελεί το νέο αεροπορικό Ελντοράντο του πλανήτη καθώς η επιβατική κίνηση υπολογίζεται ότι θα φθάνει τα 5,64 δισ. επιβάτες! Η αγορά της Βορείου Αμερικής, μάλιστα, αναμένεται να υποχωρήσει στην τρίτη θέση παγκοσμίως (2,82 δισ. Επιβάτες), ενώ η αγορά της Ευρώπης εκτιμάται ότι θα αντιστοιχεί σε 2,77 δισ. επιβάτες.

Η μετατόπιση της επιβατικής κίνησης προς την Ασία αναμένεται πως θα προκαλέσει επεκτατικές κινήσεις από την πλευρά των ισχυρών «παικτών» της παγκόσμιας αγοράς, ιδιαίτερα των Αμερικανών, οι οποίοι υπολογίζεται πως θα κινηθούν ανατολικότερα αναζητώντας νέες αγορές και έσοδα.

Στη συγκεκριμένη συγκυρία ο ελληνικός τουρισμός και η μοναδική ελληνική αεροπορική εταιρεία Aegean καλούνται να αξιοποιήσουν στο έπακρον τις ευκαιρίες που θα προκύψουν από τις κινήσεις των επτά ισχυρών παικτών που κυριαρχούν στην ευρύτερη περιοχή και συγκροτούν τρεις πόλους.

Στον πόλο της Ευρώπης κυριαρχούν, ήδη, τα σχήματα στα οποία ηγούνται οι αεροπορικές των ισχυρότερων χωρών της Ε.Ε: Lufthansa (Γερμανία), Air France (Γαλλία) και British Airways (Μεγ. Βρετανία).

Αυτή η κυριαρχία επιβλήθηκε από τις τρεις χώρες και για να επιτευχθεί υποχρέωσε σε συρρίκνωση όλους τους άλλους παίκτες μεταξύ των οποίων την Iberia (Ισπανία) και την Alitalia (Ιταλία). Θύμα των εξελίξεων και η πάλαι ποτέ κρατική Ολυμπιακή, η οποία υποχρεώθηκε να χάσει όλο το υπερατλαντικό της δίκτυο για να επιτραπεί η διάσωσή της μέσω ιδιωτικοποίησης.

Ο πόλος της Μέσης Ανατολής διευρύνει διαρκώς τη σφαίρα επιρροής του καθώς συγκροτείται από τρεις από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες αεροπορικές του πλανήτη: την Emirates, την Qatar Airways και την Etihad.

Τον τρίτο πόλο αντιπροσωπεύει η Turkish Airlines η οποία ενισχύθηκε ταχύτατα αξιοποιώντας και την πολιτική της Ε.Ε. να απαγορεύει τις κρατικές ενισχύσεις προς τους πάλαι ποτέ εθνικούς αερομεταφορείς τους.

Αερομαχία 6 δισ. ευρώ

Πολλά για τον ελληνικό τουρισμό και την αναβάθμιση του ρόλου του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» αναμένεται να εξαρτηθούν από την Aegean Airlines.

Ήδη, η συγχώνευσή της με την Olympic Air τη φέρνει στο τέλος της χρονιάς στα μεγέθη τζίρου της παλιάς Ολυμπιακής και αναμένεται πως το 2015 θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ έσοδα.

Η ελληνική εταιρεία επεκτείνει, ήδη, το δίκτυό της και ετοιμάζεται να ενισχύσει τη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά, προσπάθεια η οποία θα συνδυαστεί με την επέκταση του στόλου της που θα υλοποιηθεί μέσω ενός διαγωνισμού για την προμήθεια 60 νέων αεροπλάνων (δρομολογείται, ήδη, διαγωνισμός με τη συμμετοχή των Airbus και Boeing).

Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και η Aegean υποχρεώνονται να κινηθούν από κοινού καθώς η ισχυροποίηση του ενός ενισχύει, ταυτόχρονα, και τον άλλο.

Η ελληνική αγορά αερομεταφορών, άλλωστε, υπολογίζεται πως αντιστοιχεί σε συνολικό τζίρο της τάξης των 6 δισ. ευρώ στην παρούσα φάση. «Πίτα» η οποία αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω λόγω και της αυξημένης ζήτησης απ' όλο τον κόσμο για ταξίδια στη χώρα μας.

Η μεγέθυνση της Aegean, εξάλλου, σηματοδοτεί μια σειρά αλλαγές. Αφενός θα μειώσει την εξάρτηση του ελληνικού τουρισμού από τις ξένες αεροπορικές. Αφετέρου θα επιτρέψει στην Aegean να ξεκολλήσει από την ουρά της κατάταξης στην ευρωπαϊκή αγορά, ξεπερνώντας έναν ή και δύο ανταγωνιστές της.

Ο ρεαλιστικός στόχος, ωστόσο, της Aegean είναι να προσπεράσει (ενδεχομένως και εντός του 2015) την ιρλανδική AerLingus και στη συνέχεια την πορτογαλική TAP.

Ενισχυμένη σε κάθε περίπτωση, εξάλλου, αναμένεται να είναι από την έκβαση του διαγωνισμού για την παραχώρηση πακέτου των Κυπριακών Αερογραμμών.

Η ελληνική εταιρεία φέρεται να είναι η μοναδική αντίπαλος της ιρλανδικής Ryanair στη μάχη για τον έλεγχο της κυπριακής εταιρείας.