Alpha: Μονόδρομος για Αθήνα η προληπτική χρηματοδότηση

Η σταθεροποίηση των προσδοκιών επιβάλλει την απαρέγκλιτη συνέχιση της προσπάθειας προσαρμογής και την ένταξη της χώρας σε ένα νέο πλαίσιο χρηματοδοτικής στήριξης, που να συνεπικουρεί την προσπάθεια της χώρας για άντληση πόρων από τις αγορές, εάν θεωρηθεί δεδομένη η αποχώρηση από την αρχή του 2015 του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από την Τρόϊκα, υπογραμμίζει στο εβδομαδιαίο της δελτίο η Alpha Bank. 

Όπως σημειώνει η τράπεζα, γίνεται τελευταία λόγος για την έξοδο της χώρας από το Μνημόνιο μέχρι το τέλος του 2014 και την προσφυγή στις αγορές από το 2015. Ως γνωστόν, το πρόγραμμα με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητος (ΕΜΣ), λήγει στο τέλος του 2014 ενώ η χρηματοδοτική στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) λήγει το α΄ τρίμηνο του 2016.

Ως έχουν σήμερα τα πράγματα και, υπό την προϋπόθεση της συνεπούς εφαρμογής του προγράμματος μέχρι το τέλος του 2014, η πρόσβαση στις αγορές το 2015 θα μπορούσε υπό κανονικές συνθήκες να ήταν εφικτή μιας και οι ανάγκες περιορίζονται grosso modo σε €10 δισ. περίπου. Οι αγορές θα προσέφεραν το ποσό αυτό, σε σχετικά λογικό επιτόκιο, σε μια χώρα που έχει ήδη πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2 π.μ. του ΑΕΠ το 2014 και επιδιώκει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα 2.9 π.μ. του ΑΕΠ το 2015, ιδίως όταν θα γνωρίζουν ότι (α) υπάρχουν ήδη υψηλά αποθεματικά (εφόσον λήξει επιτυχώς η πέμπτη αξιολόγηση της Τρόϊκας, και εκταμιευθεί το σημαντικό ποσό των περίπου €7 δισ. μέχρι το τέλος του έτους), και, (β) υπάρχει και η δυνατότητα χρησιμοποίησης υπό όρους των 11 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Βεβαίως, το ΔΝΤ, για να εκταμιεύσει το ανωτέρω ποσό το 2014, θα πρέπει να γνωρίζει ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει χρηματοδοτικό κενό το 2015, προϋπόθεση που θα μπορούσε να ικανοποιείτο εάν η χώρα θα είχε εν τω μεταξύ ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).

Θα πρέπει, επίσης, να τονισθεί ότι τα €11 δισ. δεν είναι δυνατόν να αντληθούν παρά μόνον σε 6-9 μήνες, σύμφωνα με δηλώσεις του Προέδρου του ΕΜΣ Ρέγκλινγκ, και εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν εξασφαλίσει από τις αγορές τυχόν κεφάλαια, εάν αυτά απαιτηθούν στο πλαίσιο της διαγνωστικής ακραίων καταστάσεων που διενεργείται από την ΕΚΤ, όπως θα ανακοινωθεί στις 26 Οκτωβρίου 2014. Και, επιπροσθέτως, η χρήση αυτών των χρημάτων θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τον ΕΜΣ για την παροχή προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης. Φαίνεται, λοιπόν, ότι για την ομαλή πρόσβαση στις αγορές, η προσφυγή της χώρας σε ένα πρόγραμμα προληπτικής χρηματοδότησης από το ΕΜΣ είναι μονόδρομος.

Σημειώνεται εν προκειμένω ότι η προληπτική χρηματοδοτική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητος (ΕΜΣ) παρέχεται σε χώρες των οποίων η οικονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση είναι σε βασικές γραμμές υγιής. Παρέχεται αρχικά για περίοδο ενός (1) έτους και ανανεώνεται μέχρι και δυο (2) φορές, από έξι (6) μήνες κάθε φορά. Η χρηματοδοτική στήριξη ενεργοποιείται είτε με την εκταμίευση δανειακών κεφαλαίων από τον ΕΜΣ ή με την συμμετοχή του ΕΜΣ στην πρωτογενή αγορά ομολόγων της εν λόγω χώρας.

Προηγείται μια αξιολόγηση κατά την οποία διερευνάται κατά πόσον η χώρα πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) Πλήρης συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητος και Ανάπτυξης (σταθερή πορεία προς εξισορροπημένους προϋπολογισμούς).

β) Το δημόσιο χρέος να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης σε μόνιμη βάση.

γ) Μεγάλα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης.

δ) Η χώρα να διατηρεί ομαλή πρόσβαση στις αγορές σε λογικά επιτόκια.

ε) Η θέση της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι βιώσιμη.

στ) Η χώρα να μην έχει προβλήματα τραπεζικής φερεγγυότητος που να θέτουν σε συστημικό κίνδυνο την σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος στην Ευρωζώνη.

Μια χώρα στην οποία παρέχεται η χρηματοδοτική αυτή στήριξη πρέπει να συνεχίσει να πληροί τις ανωτέρω προϋποθέσεις καθ' όλη την διάρκεια του προγράμματος. Σε περίπτωση που δεν πληρούνται κάποιες από τις ανωτέρω προϋποθέσεις, η χώρα συμφωνεί στην λήψη διορθωτικών μέτρων. Η συμμόρφωση της χώρας ως ανωτέρω, αξιολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την συνδρομή και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Εάν η χρηματοδοτική στήριξη παρασχεθεί υπό τον όρο λήψης διορθωτικών μέτρων, ή, κάθε φορά που εκταμιεύονται πόροι σε περίπτωση που δεν έχουν αρχικά συμφωνηθεί διορθωτικά μέτρα, ενεργοποιείται μια διαδικασία ενισχυμένης επιτήρησης, σύμφωνα με την οποία η χώρα λαμβάνει, εφόσον απαιτείται, συγκεκριμένα μέτρα που να θεραπεύουν τις χρηματοδοτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ή μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον.

Τέλος, σε περίπτωση παρέκκλισης από τα συμφωνηθέντα ή σε περίπτωση εκταμίευσης της χρηματοδοτικής στήριξης, τίθεται σε ισχύ μια διαδικασία επαναξιολόγησης ως προς την σκοπιμότητα διατήρησης ή άρσης της προληπτικής χρηματοδότησης, και αντικατάστασης με πλήρες πρόγραμμα προσαρμογής.

Από την παραπάνω περιγραφή, προκύπτει ότι η χώρα που θα ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης, είτε γίνει χρήση πόρων είτε όχι, είναι σε καθεστώς διαρκούς επιτήρησης και λήψης πρόσθετων μέτρων.

Συνεπώς, αν και η προστιθέμενη αξία απεμπλοκής από το ΔΝΤ δεν φαίνεται να είναι εξαιρετικά μεγάλη, εν τούτοις κάτι τέτοιο, αξίζει να επιχειρηθεί, υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα υπάρχει σε ισχύ πρόγραμμα προληπτικής χρηματοδότησης, καθώς η πρόσβαση στις αγορές ωθεί από μόνη της προς μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία.