Εγγραφο φωτιά: Clean exit ή... Dirty exit!

Σε έγγραφο με ημερομηνία 1η Οκτωβρίου, οι δανειστές μας φαίνεται να εξετάζουν τα διάφορα σενάρια για την επόμενη μέρα της Ελλάδας. Και αυτό γιατί η συνάντηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο Βερολίνο έπεισε και την ίδια την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει σε πρόωρη έξοδο από το μνημόνιο μόλις ολοκληρωθεί το ευρωπαϊκό σκέλος του προγράμματος. Δηλαδή, τον Ιανουάριο.

Στο έγγραφο, το οποίο διάβασε το Euro2day.gr, αναφέρονται από την πλευράς των Ε.Ε., ΔΝΤ, ESM, ΕΚΤ, EWG, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ολλανδίας οι διάφορες επιλογές για τη χώρα μας, χωρίς ωστόσο να διαμορφώνεται στο τέλος σαφής κοινή γραμμή.

Έτσι, με δεδομένη την κάθετη γραμμή Σαμαρά για πρόωρη αποχώρηση από τη δανειακή σύμβαση, οι δύο κύριες επιλογές που συζητήθηκαν στη συγκεκριμένη συνάντηση των εκπροσώπων που αναφέραμε πιο πάνω είναι δύο:

1. Dirty Exit. Όπως αναφέρθηκε, η Ελλάδα έχει δικαίωμα να ζητήσει την έξοδό της από τη δανειακή σύμβαση αρνούμενη τα υπόλοιπα του δανείου από το ΔΝΤ. Σε αυτήν την περίπτωση, η έξοδος θα γίνει με τη σύμφωνη γνώμη των εταίρων. Ομαλά και με «πανηγυρικό» τρόπο, όχι όμως απόλυτα. Δηλαδή θα συνοδευτεί από όρους και δεσμεύσεις της Αθήνας.

Για να γίνει αυτό η Ελλάδα πρέπει να συμφωνήσει σε νέου τύπου «αυξημένη επιτήρηση» (enhanced surveillance). Αυτό θα είναι το «μαστίγιο». Το «καρότο» θα είναι η ένταξή της σε προληπτική γραμμή δανειοδότησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), και συγκεκριμένα στο πλαίσιο του ECCL (Enhanced Condition Credit Line), το οποίο επιτρέπει πρόσβαση όλων των χωρών μελών της ευρωζώνης οι οποίες σε γενικές γραμμές πληρούν κάποια από τα κριτήρια του PCCL (Precautionary Credit Line), αλλά όχι όλα. Kαι εδώ βρίσκεται η βασική διαφορά.

H Ελλάδα δεν πληροί τον βασικό κανόνα του PCCL που είναι η βιωσιμότητα και η διατηρησιμότητα του χρέους, ούτε είναι στην κατηγορία των χωρών με ασφαλή δημοσιονομική εξέλιξη.

Στο ECCL, στον οποίο οι πληροφορίες αναφέρουν ότι επιθυμείται να ενταχθεί η Ελλάδα, επιτρέπεται η προληπτική παρέμβαση με διορθωτικά μέτρα όταν κριθεί απαραίτητο από την Ε.Ε., με πρόφαση την ομαλότητα στη δανειοδότηση από τις αγορές. Με άλλα λόγια, εκτός από την αυξημένη επιτήρηση, που αναφέραμε πιο πάνω, και ο ECCL θα έχει ανοικτό παράθυρο επιβολής μέτρων. Διαφορετικά θα διακόπτεται η χρηματοδότηση.

2. Clean exit: Στο έγγραφο αναφέρεται ότι οι δανειστές ίσως δυσκολευτούν να πείσουν την ελληνική κυβέρνηση για την αυξημένη επιτήρηση, όσο και αν αυτή σχεδιάζεται να παρουσιαστεί από την ελληνική πλευρά μέσα από ένα εθνικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων με οικειοποίηση των διαρθρωτικών μέτρων που θα ακολουθήσουν στη διετία 2015-2016.

Η γερμανική πλευρά αναφέρει συγκεκριμένα ότι «η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να καταγγείλει μονομερώς τη δανειακή σύμβαση τον Ιανουάριο». Δηλαδή να αρνηθεί την αυξημένη παρακολούθηση και να δηλώσει ότι έχει σχέδιο να τα βγάλει πέρα μόνη της. Με άλλα λόγια να έχει καθαρή έξοδο. Και σε αυτό το σημείο γίνεται συζήτηση για το τι θα επακολουθήσει.

Συγκεκριμένα, εκπρόσωπος του ESM προβλέπει ότι η χώρα δεν θα καταφέρει να αντλεί συνεχώς κεφάλαια από τις αγορές και πως γύρω στον Ιούνιο του 2015 θα αναγκαστεί να ζητήσει εκ νέου δανειακή βοήθεια από την Ε.Ε.

Σε αυτό το σημείο φέρονται να παρεμβαίνουν εκπρόσωποι τόσο του ΔΝΤ όσο και της ΕΚΤ, της Γερμανίας και της Ολλανδίας ότι αυτό το σενάριο θα είναι ό,τι χειρότερο για την ευρωζώνη, οπότε καλό θα ήταν η ελληνική πλευρά να πειστεί με τη λογική του μαστιγίου και του καρότου να αποδεχτεί την πρώτη λύση. Αυτή της προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης.

3. Θα ολοκληρωθεί ή όχι η αξιολόγηση; Μετά την εξέταση των πιο πάνω σεναρίων, τέθηκε και η ιδέα να μην ολοκληρωθεί η πέμπτη αξιολόγηση πριν από τις προεδρικές εκλογές του Μαρτίου ώστε να αποφευχθούν νέα μέτρα στο ασφαλιστικό και στο εργασιακό και να αυξηθούν οι πιθανότητες της κυβέρνησης Σαμαρά να εκλέξει νέο πρόεδρο.

Αυτή η ιδέα εγκαταλείφθηκε μερικές μέρες αργότερα, με την άφιξη του νέου προέδρου της Κομισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στην Αθήνα. Εδώ ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι όχι μόνο επιθυμεί την ολοκλήρωση μέχρι το Δεκέμβρη, αλλά κι ότι θέλει και τη μεταφορά των όποιων αποφάσεων για το ασφαλιστικό και τα εργασιακά για μετά τον Μάρτιο.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο κ. Σαμαράς πήρε αυτό που ήθελε. Βεβαίως, όπως έγραψε το Euro2day.gr την Παρασκευή, υπάρχει και ο αστάθμητος παράγοντας ο κ. Γιούνκερ να αναλάβει την προεδρία της Κομισιόν το νωρίτερο την 1η Δεκεμβρίου, γεγονός που στενεύει τα περιθώρια και ίσως αλλάξει τις ισορροπίες με την τρόικα.

Εν αναμονή για το χρέος

4. Οι δανειστές συμφωνούν στη συνέχιση της επιτήρησης. Από το έγγραφο προκύπτει ότι σε ένα πράγμα όλοι συμφωνούν: η Ελλάδα δεν πρέπει να αφεθεί να παίρνει πολλές πρωτοβουλίες. Ακόμα και η Ιταλία τάχθηκε υπέρ αυτής της άποψης. Η μόνη χώρα που ζήτησε ελαστικοποίηση των συνθηκών και της αντιμετώπισης προς την Ελλάδα ήταν η Γαλλία.

Βάσει πάντα του εγγράφου με ημερομηνία 1η Οκτωβρίου, αξίζει να σημειωθούν ορισμένα στοιχεία:

- Σε ερώτηση ενός εκ των συνομιλητών τι θα γίνει με την απόφαση για το χρέος, κανείς δεν φάνηκε να κινητοποιείται άμεσα. Φαίνεται πως πρώτα πρέπει να διευθετηθεί τι είδους έξοδος θα υπάρξει για την Ελλάδα, ενώ οι αποφάσεις για το χρέος θα ακολουθήσουν αργότερα.

- Το ΔΝΤ, αν και ξεκαθάρισε ότι η χώρα πρέπει να συνεχίσει να επιτηρείται, δεν ανέφερε εάν θα συμφωνήσει στην απεμπλοκή του από το πρόγραμμα χωρίς κανέναν όρο. Ο εκπρόσωπος δήλωσε απλώς ότι «τα συμφέροντα του ΔΝΤ πρέπει να συνεχίσουν να διασφαλίζονται και μετά το 2015».

- Ένας εκ των εκπροσώπων της Κομισιόν ανέφερε ότι «όλο και περισσότεροι συνομιλητές (του) στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται ότι το 2015 θα χρειαστεί επιπρόσθετη βοήθεια». Αυτό προκαλεί απορίες, καθώς η πρωθυπουργική γραμμή ήταν -μέχρι και την Παρασκευή τουλάχιστον- ότι το θέμα της «προληπτικής βοήθειας» είναι στο τραπέζι αλλά δεν υπάρχουν οριστικές αποφάσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, κρίσιμο ερώτημα είναι αν υπάρχουν κάποιοι που διαφοροποιούνται από τη γραμμή Μαξίμου.

- Από τις συνομιλίες δεν υπήρξε ξεκάθαρη γραμμή εκτός της ανάγκης για επιτήρηση, αναμένοντας τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, τις οποίες οι περισσότεροι από τους παριστάμενους φαίνεται πως υποτιμούσαν στις αρχές του Οκτώβρη, καθώς μιλούσαν για βραχύβεια πολιτική αστάθεια.

- Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μόνοι που φαίνεται να αντιλαμβάνονται πλήρως την κατάσταση όχι μόνο της ελληνικής οικονομίας αλλά και της εσωτερικής πολιτικής σκηνής ήταν οι εκπρόσωποι του ESM και του Euro Working Group.
Αν και γνωρίζουμε ονομαστικά ποιοι έλαβαν μέρος στη συζήτηση, για ευνόητους λόγους δεν τους κατονομάζουμε.

Σύμφωνα πάντως με αξιόπιστες πηγές του Euro2day.gr, οι πιο πάνω επιλογές είχαν ήδη μεταφερθεί στον ίδιο τον Αντώνη Σαμαρά λίγες μέρες μετά την 1η Οκτωβρίου. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός φέρεται να «πείστηκε» για την ανάγκη προληπτικής γραμμής στήριξης, φθάνει να βρεθεί φόρμουλα για την «οικειοποίηση» του προγράμματος ώστε να φαίνεται ότι η Αθήνα καθορίζει τη στρατηγική των μεταρρυθμίσεων.

Ίσως γι' αυτό ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Βουλή, την Παρασκευή, ανέφερε ότι «η κ. Λαγκάρντ πιστεύει ότι θα έπρεπε να δοθεί στην Ελλάδα, αφότου βγει από το μνημόνιο, μια ευρωπαϊκή προληπτική γραμμή χρηματοδότησης. Προφανώς για να είναι καλύτερα προστατευμένη στις αγορές. Αυτό, βέβαια, δεν έχει κλείσει, δεν έχει αποφασιστεί, είναι κάτι που και αυτήν τη στιγμή στη Ουάσιγκτον και εδώ συζητάμε».

Από την πλευρά του, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανέφερε κατηγορηματικά ότι «δεν ανοίγει ξανά το ασφαλιστικό, οι εργασιακές σχέσεις ρυθμίζονται στο πλαίσιο της συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας», και αυτό ίσως είναι ένδειξη για μόνιμη «χαλάρωση» των απαιτήσεων των πιστωτών στα συγκεκριμένα ζητήματα.