Ασφάλιση: Για ποιους χτυπά η καμπάνα των αλλαγών

Επτά στους δέκα συνταξιούχους του ΙΚΑ λαμβάνουν συντάξεις «υψηλού κόστους» που δεν αντιστοιχούν στις εισφορές που έχουν καταβάλει.

Με αυτήν τη φράση, η μελέτη του ΚΕΠΕ που έχει ήδη παραδοθεί στους εκπροσώπους των δανειστών, από τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, «φωτογραφίζει» τις ομάδες-στόχους της επόμενης ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, όποτε κι αν αυτή γίνει.

Την ίδια στιγμή, και έκθεση της Κομισιόν δείχνει πως τα πραγματικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης απέχουν πολύ από τα θεσμοθετημένα. 

Αν και η κυβέρνηση επιδιώκει να μεταθέσει τις δύσκολες αποφάσεις του ασφαλιστικού για μετά τον Μάρτιο, η έκθεση του ΚΕΠΕ που πλέον έχουν στα χέρια τους οι δανειστές δείχνει τον δρόμο των απαιτούμενων αλλαγών.

Σύμφωνα με τον Γ. Βρούτση, η έκθεση δεν περιλαμβάνει δεσμευτικές προτάσεις, αλλά πιθανά σενάρια προς εξέταση. Περιγράφει, όμως, το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα, σε όλο του το μεγαλείο, εντοπίζοντας το πρόβλημα στις συντάξεις με 15 έτη ασφάλισης, στις αναπηρικές που κατά περίπτωση μπορεί να είναι ακόμη και με λιγότερα χρόνια ασφάλισης, καθώς και στις περιπτώσεις των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων.

Κεντρικό ρόλο στις σχεδιαζόμενες αλλαγές αναμένεται να διαδραματίσει η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος και η κατάργηση του κατοχυρωμένου δικαιώματος, όπως αυτό εισήχθη στην ασφαλιστική νομοθεσία με την εξειδίκευση του νόμου 3863/10 (νόμος Λοβέρδου-Κουτρουμάνη).

Η προώθηση των λεγόμενων παραμετρικών αλλαγών, με αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης όπου ακόμη ισχύουν ειδικά καθεστώτα, επανέρχεται στο προσκήνιο, μετά και την ισχυρή άρνηση της κυβέρνησης να συζητήσει οποιοδήποτε ενδεχόμενο μείωσης των κύριων συντάξεων.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι εκπρόσωποι των δανειστών, κατά τις συναντήσεις της προηγούμενης εβδομάδας, δέχθηκαν την «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης για το ύψος των συντάξεων, υπό την προϋπόθεση να συζητηθούν όλες οι υπόλοιπες αλλαγές που θα μειώσουν τις δαπάνες συνταξιοδότησης.

Στην έκθεση του ΚΕΠΕ, επισημαίνεται ότι δεν πρέπει να γίνει καμία νέα παρέμβαση που να αλλάζει τον προγραμματισμό ασφαλισμένων που θεμελίωσαν ή θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης, δεν αναφέρει όμως τα κατοχυρωμένα δικαιώματα. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται όμως, στην έκθεση, μόνο το 21% των ασφαλισμένων στο IKA συνταξιοδοτείται στην κανονική ηλικία.

Η έκθεση της Κομισιόν

Αλλά και σε πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν για το ασφαλιστικό διαπιστώνεται πως αν και η Ελλάδα αυξάνει την πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62,5 έτη για τους άνδρες και τα 62,4 για τις γυναίκες, το 2010, σε 63,1 και 62,9 το 2030 και σε 64 για τους άνδρες και 63,8 για τις γυναίκες, το 2060, η συνταξιοδοτική δαπάνη παραμένει μεγάλη και τα επόμενα χρόνια.

Συγκεκριμένα, από 13,6% του ΑΕΠ το 2010, οι δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνονται σε 14,1% το 2030 και σε 14,6% το 2060 (άνοδος της τάξης του 1%).

Τα πραγματικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στην Ελλάδα, με βάση την Κομισιόν, δεν είναι σημαντικά διαφοροποιημένα σε σχέση με τα αντίστοιχα της Ε.Ε., απέχουν όμως εν συγκρίσει με το νομοθετικά κατοχυρωμένο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για άνδρες και γυναίκες (68,8 για πλήρη και 63,8 για πρόωρη το 2030 και 71,4 και 66,4 το 2060). Η απόσταση είναι μεγάλη και σύμφωνα με την Κομισιόν συνδέεται με τη διατήρηση συστημάτων πρόωρης συνταξιοδότησης, με συστήματα αναπηρίας ή με άλλα κυβερνητικά μέτρα που παρέχουν συνταξιοδοτικό εισόδημα πριν από τη συμπλήρωση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης (π.χ. αναπηρικές παροχές).

Ό,τι δηλαδή έχει ήδη μπει στο στόχαστρο των δανειστών…

Η Kομισιόν επισημαίνει ακόμα πως για να περιοριστεί η «γενναιοδωρία του συνταξιοδοτικού συστήματος» και ως εκ τούτου να αυξηθεί η βιωσιμότητά του θα πρέπει να αυξηθεί η ανταποδοτικότητα των εισφορών σε σχέση με τις παροχές ή και να μειωθεί το ποσοστό αναπλήρωσης και κατά συνέπεια να συρρικνωθούν οι συνταξιοδοτικές δαπάνες. 

Η πρόθεση της κυβέρνησης να μην πειράξει το ύψος των συντάξεων, πέρα από τις θεσμοθετημένες με τον νόμο 3863/2010 αλλαγές, φέρνει πιο κοντά την άνοδο του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης από 15 έτη (4.500 ένσημα) σε 20 (6.000 ένσημα). Η αλλαγή θεωρείται δεδομένη, η διάταξη υπάρχει ήδη, γραμμένη από προηγούμενη διαπραγμάτευση, και αυτό που μένει να αποφασιστεί είναι πότε θα κατατεθεί στη βουλή και από πότε θα ισχύσει.

Ο Γ. Βρούτσης κατά τη συνάντηση της περασμένης εβδομάδας παρουσίασε στους εκπροσώπους της τρόικας και τα πρώτα στοιχεία των αναλογιστικών μελετών για τα ταμεία, ενώ τα οριστικά αποτελέσματα αναμένονται στο τέλος Οκτωβρίου. Τον Νοέμβριο θα υπάρχουν ξεκάθαρα στοιχεία και για το ύψος της έκτακτης χρηματοδότησης που απαιτείται για το τρέχον έτος σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ, προκειμένου να κλείσουν οι τρύπες του προϋπολογισμού, ενώ το κρυφό έλλειμμα που αφορά τις συντάξεις εν αναμονή εκτιμάται ότι θα μειωθεί εφόσον τρέξει η νέα βελτιωμένη ρύθμιση χρεών.