ICAP: Οι... αρχαιότερες ελληνικές επιχειρήσεις

Με αφορμή τον εορτασμό των πενήντα χρόνων από την ίδρυσή της, η ICAP Group προχώρησε φέτος σε μία ξεχωριστή έκδοση που έχει στόχο την ανάδειξη των ελληνικών επιχειρήσεων που ξεχωρίζουν διαχρονικά, καθώς κατάφεραν να επιβιώσουν κόντρα στη μεταβλητότητα των εποχών που οφείλεται τόσο στις εγχώριες πολιτικές και δημοσιονομικές επιλογές που ακολουθήθηκαν, όσο και στις επιδράσεις του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, καθώς και στη διαδικασία ενσωμάτωσης της χώρας στο ενιαίο νομισματικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη «Οι επιχειρήσεις που ξεχωρίζουν διαχρονικά», για την οποία συγκεντρώθηκαν πληροφορίες και οικονομικά στοιχεία από τη βάση δεδομένων της ICAP Group με αφετηρία το 1964, εντοπίζονται 1.396 εταιρείες νομικής μορφής Α.Ε., ΕΠΕ καθώς και υποκαταστήματα ξένων εταιρειών (με έδρα την Ελλάδα), με έτος ίδρυσης από το 1964 ή και ενωρίτερα, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι και το 2014, παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις υπέστησαν.

Για τους σκοπούς της έκδοσης, εταιρείες που επιβίωσαν όλα αυτά τα έτη θεωρούνται εκείνες που δεν έχουν πτωχεύσει, δεν έχουν διαλυθεί, δεν αδράνησαν, δεν απορροφήθηκαν ή δεν συγχωνεύτηκαν με άλλες εταιρείες.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της έκδοσης επιχειρήθηκε η αποτύπωση των βασικών χαρακτηριστικών και μεγεθών των εταιρειών που επιβίωσαν μέχρι σήμερα, τόσο για το έτος βάσης όσο και για την τελευταία οικονομική χρήση. Παράλληλα τέθηκε και ένα ενδιάμεσο ορόσημο, το 2008, τελευταίο έτος πριν από την εκδήλωση της πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης που οδήγησε σε βαθιά και παρατεταμένη ύφεση την εγχώρια οικονομία στο σύνολό της.

Ο κ. Νικήτας Κωνσταντέλλος, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ICAP, σχολιάζοντας την έρευνα, δήλωσε σχετικά: «Αξιολογώντας τα οικονομικά στοιχεία των μακροβιότερων εταιρειών, φαίνεται ότι η επιβίωση των επιχειρήσεων συνοδεύεται και από τη μεγέθυνσή τους στα 25 χρόνια που μεσολάβησαν κατά την περίοδο 1989-2013. Ο μέσος ρυθμός αύξησης του ενεργητικού των εταιρειών στον μη χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν 2,5% ετησίως, ενώ πολύ εντονότερος ήταν για τις τράπεζες και τις ασφάλειες (7,3% και 8,9% αντίστοιχα). Με βάση τα στοιχεία του 2013 αναδεικνύεται ξεκάθαρα ότι πάνω από τα οκτώ δέκατα των κεφαλαίων των εταιρειών που επιβίωσαν ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Στο σύνολο των ιδίων κεφαλαίων όλων των εταιρειών (συμπεριλαμβανομένου και του χρηματοπιστωτικού τομέα), οι τράπεζες έχουν τη μερίδα του λέοντος καθώς καλύπτουν πάνω από το ήμισυ αυτών. Αξιοσημείωτη είναι η διεύρυνση του μεριδίου τους κατά τη διάρκεια της 25ετίας, από 10,5% το 1989 σε 55,6% το 2013.

Σχετικά με τα αποτελέσματα χρήσεως των εταιρειών του μη χρηματοπιστωτικού τομέα, η ανάπτυξή τους ήταν πραγματικά εντυπωσιακή την περίοδο 1989-2008 (προ της οικονομικής κρίσης). Πράγματι, η αύξηση των συνολικών πωλήσεων των επιχειρήσεων αυτών διαμορφώνεται σε 10,1% για ολόκληρη την 25ετία 1989-2013. Ωστόσο, ο ρυθμός μεταβολής την περίοδο προ της κρίσης ήταν σαφώς εντυπωσιακός, καθώς καταγράφηκε αύξηση 59,1%, ενώ την τελευταία πενταετία υπήρξε σημαντική μείωση των πωλήσεων 30,8%.

Ο τραπεζικός τομέας είναι κερδοφόρος την τελευταία 25ετία συνολικά και μάλιστα τα καθαρά κέρδη παρουσίασαν μεγάλη αύξηση σε σχέση με το 1989».

Οι αρχαιότερες ελληνικές εταιρείες

Οι 1.396 εταιρείες που κατάφεραν να επιβιώσουν στη διάρκεια της τελευταίας 50ετίας (1964-2014), σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP, ως πλήθος εταιρειών αντιπροσωπεύουν ποσοστό της τάξης του 7% του συνόλου που ήταν καταγεγραμμένο στην τελευταία έκδοση του Οικονομικού Οδηγού της ICAP Group (Greece in Figures - 2014).

Από το σύνολο των μακροβιότερων ελληνικών εταιρειών ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στις αρχαιότερες εξ αυτών. Στην ομάδα των 30 αρχαιότερων επιχειρήσεων συμμετέχουν τέσσερις δημόσιοι οργανισμοί και πέντε ακόμη επιχειρήσεις του τομέα των (μη χρηματοπιστωτικών) υπηρεσιών, δύο τράπεζες, εννέα βιομηχανικές/μεταποιητικές επιχειρήσεις και δέκα εμπορικές εταιρείες.

Η μακροβιότερη εταιρεία στην Ελλάδα που συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι και σήμερα είναι τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΑ Α.Ε., με αρχικό έτος ίδρυσης το 1828, η οποία από τη δεκαετία του '70 έγινε Ν.Π.Ι.Δ. και από το 1996 λειτουργεί ως ανώνυμη εταιρεία. Αμέσως επόμενη κατά σειρά αρχαιότητας είναι η παλαιότερη ελληνική τράπεζα, η ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. (ίδρυση το 1841) που αποτέλεσε και την πρώτη τράπεζα του ελληνικού κράτους και πριν από την ίδρυση της Τραπέζης Της Ελλάδος ήταν υπεύθυνη και για την έκδοση του νομίσματος. Η άλλη επιχείρηση του τραπεζικού τομέα που συμμετέχει στις 30 μακροβιότερες είναι η Alpha Bank A.E. (αρχικά ιδρυθείσα ως Τράπεζα Καλαμών), η οποία απορρόφησε τις τραπεζικές δραστηριότητες της εταιρείας Ι.Φ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ (ιδρυθείσα το 1879) και μετονομάσθηκε σε Ελληνική Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως. Οι προαναφερθείσες τράπεζες έχουν απορροφήσει διαχρονικά πλήθος άλλων εταιρειών, αρκετές εκ των οποίων είχαν μακρόχρονη παρουσία (π.χ. η Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος που είχε ιδρυθεί το 1907 και το 2013 απορροφήθηκε από την ALPHA BANK).

Οι παλαιότερες ελληνικές μεταποιητικές επιχειρήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται είναι δύο βιομηχανίες ποτών, η εταιρεία Ν. Γ. Καλλικούνης Α.Ε. (προήλθε από συγχώνευση επιχειρήσεων η παλαιότερη των οποίων ιδρύθηκε το 1850) και η εταιρεία Ι. Βαρβαγιάννης ΕΠΕ (προερχόμενη από μετατροπή παλαιάς ατομικής επιχείρησης ιδρυθείσας το 1860).

Στην ομάδα της βιομηχανίας ωστόσο, με βάση τον πρόσφατο κύκλο εργασιών ξεχωρίζουν η γνωστή ΚΑΡΕΛΙΑ ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Α.Ε. (1888), η εταιρεία κατασκευής ηλεκτρικών οικιακών συσκευών BSH ΟΙΚΙΑΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Α.Β.Ε. (1865) και τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α.Β.Ε.Ε. (προήλθε από συγχώνευση εταιρειών η παλαιότερη των οποίων ήταν η Ελληνική Εταιρεία Πυριτιδοποιείου & Καλυκοποιείου με αρχική ίδρυση το 1874).

Στην ομάδα των αρχαιότερων εμπορικών επιχειρήσεων που επιβιώνουν μέχρι τώρα, παλαιότερες είναι η DIPO Α.Ε., η οποία ασχολείται με εμπόριο ξυλείας και συνεχίζει επιχειρηματικές δραστηριότητες προϋπαρχουσών νομικών μορφών με έναρξη το 1860, καθώς και η εταιρεία ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ, Φ., 1864 Α.Ε.Β.Ε., με δραστηριότητες σήμερα στο χώρο της εμπορίας καλλυντικών και συναφών ειδών. Με βάση τον πρόσφατο κύκλο εργασιών, σε αυτήν την ομάδα ξεχωρίζουν η γνωστή εταιρεία ποτών ΜΕΤΑΞΑ, Σ. & Η. & Α., Α.Β.Ε. (ίδρυση 1888) και η ΧΡΥΣΑΦΙΔΗΣ, Μ. Γ., Α.Ε. (αρχική ίδρυση το 1882) που εμπορεύεται ναυτιλιακά και βιομηχανικά εφόδια.

Στον τομέα των (μη χρηματοπιστωτικών) υπηρεσιών περιλαμβάνονται τόσο δημόσιοι οργανισμοί όσο και ιδιωτικές επιχειρήσεις με ετερόκλητη δραστηριότητα. Αρχαιότερη είναι η εταιρεία 5Ε Α.E. (ίδρυση 1846) που αρχικά είχε εξορυκτική και μεταποιητική δραστηριότητα, καθώς και η ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΑΛΛΑΤΙΝΗ - ΑΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε. (ιδρύθηκε το 1858 αρχικά ως κεραμοποιείο), των οποίων οι δραστηριότητες έχουν διαφοροποιηθεί ριζικά με την πάροδο του χρόνου, ενώ στην παρούσα φάση δραστηριοποιούνται κυρίως στην εκμετάλλευση ακινήτων. Σε αυτήν την ομάδα βάσει κύκλου εργασιών ξεχωρίζει ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Σ.Ε.) Α.Ε.

Οι μακροβιότερες εταιρείες, η διάρθρωση και τα μεγέθη τους κατά το 1989

Όσον αφορά την οικονομική ανάλυση, με στόχο να καταγραφεί η εξέλιξη αυτών των εταιρειών διαχρονικά λαμβάνοντας υπόψη τα βασικά οικονομικά μεγέθη, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί σχετικά με τη διαθεσιμότητα των αντίστοιχων δεδομένων. Προκειμένου να υπάρχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη καταγραφή (σε ηλεκτρονική μορφή) ισολογισμών και οικονομικών δεδομένων των επιχειρήσεων που αποτελούν αντικείμενο της έκδοσης, ως έτος βάσης (αφετηρία) της οικονομικής σύγκρισης επιλέχθηκε το 1989, επομένως η περίοδος σύγκρισης καλύπτει μία πλήρη 25πενταετία (1989-2013).

Λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά στοιχεία του έτους βάσης, από το διαθέσιμο δείγμα των μακροβιότερων εταιρειών ένα ποσοστό 38,8% ανήκε στη βιομηχανία, ενώ το 32,2% αφορούσε εμπορικές εταιρείες. Επίσης, ποσοστό 21,7% αντιστοιχεί σε επιχειρήσεις του τομέα υπηρεσιών γενικά (εκτός τραπεζών-ασφαλειών), το 5,8% στον τουριστικό τομέα και, τέλος, μόλις το 1,6% του πλήθους των εταιρειών ανήκε στον χρηματοπιστωτικό τομέα (6 τράπεζες και 8 ασφαλιστικές).

Εντελώς διαφορετική εικόνα (σε σχέση με την κατανομή του πλήθους των εταιρειών) προκύπτει, εάν εξετασθεί η κατανομή των συνολικών κεφαλαίων των μακροβιότερων εταιρειών. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία για το 1989, το 63,1% του ενεργητικού των εταιρειών αφορούσε τον χρηματοπιστωτικό τομέα (η συντριπτική τους πλειοψηφία αφορά τις τράπεζες). Επίσης, το 26,2% του ενεργητικού του δείγματος αντιστοιχούσε στον τομέα των υπηρεσιών γενικά (πλην τραπεζών-ασφαλειών). Το ενεργητικό των εταιρειών της βιομηχανίας και του εμπορίου κάλυψε μόνο το 7,9% και το 2,4% αντίστοιχα των συνολικών κεφαλαίων, ενώ αμελητέο ήταν το μερίδιο του τουρισμού.

Οι μακροβιότερες εταιρείες, η διάρθρωση και τα μεγέθη τους κατά το 2013

Όσον αφορά την αποτύπωση της παρούσας κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν μέχρι σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις εταιρείες με διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία του τελευταίου έτους, ποσοστό 40,1% ανήκε στη βιομηχανία, ενώ το 30% αφορούσε εμπορικές εταιρείες. Επίσης, ποσοστό 23,4% αντιστοιχεί σε επιχειρήσεις του τομέα υπηρεσιών γενικά (εκτός τραπεζών-ασφαλειών), το 5% στον τουριστικό τομέα και, τέλος, μόλις το 1,5% του πλήθους των εταιρειών ανήκε στον χρηματοπιστωτικό τομέα (6 τράπεζες και 9 ασφαλιστικές).

Από τη διαχρονική σύγκριση που περιγράφηκε προηγουμένως, προέκυψε ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης (την περίοδο 1989 – 2013) των κεφαλαίων των εταιρειών που επιβίωσαν, παρουσιάζει μεγάλες διαφορές αναλόγως του τομέα οικονομικής δραστηριότητας, με συνέπεια η κατανομή του πλήθους των εταιρειών και των αντίστοιχων συνολικών κεφαλαίων (ανά τομέα) να διαφέρει ριζικά.

Η πολύ έντονη ανάπτυξη του ενεργητικού των τραπεζών την περίοδο 1989-2013 αφενός και η πρόσφατη συγκεντροποίηση που συντελέσθηκε στο χώρο των τραπεζών είχαν ως συνέπεια να αυξηθεί σχεδόν κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες το μερίδιο των επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα, ανερχόμενο πλέον σε 83% το 2013. Επιβεβαιώνεται επομένως ότι πάνω από τα οκτώ δέκατα των κεφαλαίων των εταιρειών που επιβίωσαν από το 1964 μέχρι σήμερα ανήκουν στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

Περαιτέρω, το 11,6% του ενεργητικού του δείγματος αντιστοιχούσε στον τομέα των υπηρεσιών γενικά (πλην τραπεζών-ασφαλειών). Το ενεργητικό των εταιρειών του τομέα της βιομηχανίας και του εμπορίου κάλυψε μόνο το 3,9% και το 1,2% αντίστοιχα των συνολικών κεφαλαίων, ενώ αμελητέο ήταν και πάλι το μερίδιο του τουρισμού.

Άντεξαν και στην κρίση

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι πολλές από τις μακροβιότερες επιχειρήσεις είχαν εντυπωσιακές επιδόσεις, είναι άξιες συγχαρητηρίων και πρέπει να αποτελέσουν το πρότυπο και για τις λοιπές επιχειρήσεις της χώρας είτε τις υφιστάμενες, είτε τις νεοεισερχόμενες. Σύμφωνα με την ICAP, oι επιχειρήσεις αυτές όχι μόνο άντεξαν στην οικονομική κρίση αλλά έβαλαν γερές βάσεις και υποθήκες για τη μετά κρίση εποχή. Είναι αυτές που συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην οικονομία, στις θέσεις εργασίας, στη δημιουργικότητα, και στο όραμα του ελληνικού επιχειρείν.

Στις παρούσες συνθήκες, όπου η δημοσιονομική εξυγίανση προχωρά, είναι θέμα ύψιστης προτεραιότητας να ενισχυθεί χωρίς ενδοιασμούς η πορεία προς την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σε αυτήν την προοπτική, οι επιχειρήσεις που κατόρθωσαν να επιβιώσουν σε τόσο δύσκολες συνθήκες, καλούνται να εντείνουν τις προσπάθειές τους, προχωρώντας αταλάντευτα στην αναπτυξιακή τους πορεία.

Δείτε ολόκληρη την έρευνα της ICAP Group εδω