Απεργίες: Τι ισχύει στην Ευρώπη-Ποιες αλλαγές προωθεί η κυβέρνηση

Ασφυκτικές είναι οι πιέσεις των δανειστών για αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη συνδικαλιστική δράση στην Ελλάδα. Το υπουργείο Εργασίας επιδιώκοντας να βρει τη χρυσή τομή, έβαλε μπροστά το ILO, το οποίο θα προσκαλέσει στη Γενεύη τους κοινωνικούς εταίρους να συζητήσουν, πιθανότατα σε μια τριήμερη συνδιάσκεψη, το τι ισχύει στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τι πρέπει να αλλάξει στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στη μέση, τόσο ως προς το πώς καθορίζονται οι όροι συνδικαλιστικής δράσης, αφού εκτός από την προστασία του δικαιώματος στην απεργία από το Σύνταγμα, υπάρχει και νομοθετική βάση που καθορίζει τις προϋποθέσεις. Στον αντίποδα, υπάρχουν χώρες όπως η Γαλλία που η απεργία είναι καταρχήν νόμιμη, ή η Ισπανία που απεργία μπορεί να κηρύξει μια ομάδα ατόμων, ακόμη κι αν δεν είναι μέλη του συνδικάτου. Υπάρχουν βέβαια και χώρες, όπως η Βουλγαρία, που ισχύει αυτό που ζητά η τρόικα να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Δηλαδή η απόφαση για απεργία απαιτεί απόλυτη πλειοψηφία από το σύνολο των εργαζόμενων μιας επιχείρησης ή των μελών ενός συνδικάτου.

Στο Παρίσι, ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης παρέδωσε στους δανειστές μελέτη με την καταγραφή του τι ισχύει στην Ευρώπη. Αυτή η μελέτη θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο του υπουργείου Εργασίας στη σύνοδο των κοινωνικών εταίρων που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη.

Η συνδιάσκεψη δεν θα είναι εύκολη. Αν και η ΓΣΕΕ έχει πολλές φορές καταφύγει στο ILO διεκδικώντας να αλλάξουν αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, δεν είναι σαφές ότι θα δεχθεί να συμμετάσχει σε μια κουβέντα για την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου. Ακόμη και ο κυβερνητικός εταίρος, το ΠΑΣΟΚ έχει θέσει κόκκινες γραμμές για το θέμα.

Και βέβαια, υπάρχει και η εμμονή της τρόικας για επιβολή των πιο σκληρών διατάξεων που ισχύουν όχι σε χώρες όπως η Γερμανία, ή το Βέλγιο, αλλά η Βουλγαρία. Ας δούμε όμως τι ισχύει σε ορισμένες από τις χώρες που θα εξεταστούν στην επικείμενη συνδιάσκεψη της Γενεύης.

Στην Ελλάδα οι απεργίες προστατεύονται από το Σύνταγμα. Ο τρόπος λήψης των αποφάσεων καθορίζονται από το νόμο, στην περίπτωση πρωτοβάθμιων οργανώσεων (σωματεία) οι αποφάσεις λαμβάνονται από τη Γενική Συνέλευση, ενώ στις δευτεροβάθμιες Οργανώσεις (Ομοσπονδίες) και τις ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ (τριτοβάθμιες) αρκεί η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου.

Στη Βουλγαρία, απαιτείται πλειοψηφία μεγαλύτερη του 50%, από το σύνολο του προσωπικού, τόσο για την υπογραφή σύμβασης όσο και για την πραγματοποίηση απεργίας. Στις ΔΕΚΟ, πρέπει με συμφωνία να ρυθμιστούν οι προϋποθέσεις, ενώ στο Δημόσιο απαγορεύονται οι απεργίες σε αστυνομικούς, δικαστές και στις ένοπλες δυνάμεις.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δικαίωμα για απεργία αναγνωρίστηκε άμεσα το 1998, ενώ έως το 1999, ο εργοδότης μπορούσε να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας των απεργών. Για να ληφθεί απόφαση απεργίας, πρέπει να πραγματοποιηθεί μυστική ψηφοφορία των μελών της συνδικαλιστικής οργάνωσης, ενώ 7 ημέρες νωρίτερα θα πρέπει να έχει ενημερωθεί για την ψηφοφορία ο εργοδότης. Στο Δημόσιο, σε περίπτωση απεργίας, ο κρατικός μηχανισμός παρέχει υπηρεσίες. Η ανταπεργία επιτρέπεται ως αμυντική μορφή αντίδρασης των εργοδοτών.

Στην Ισπανία, το δικαίωμα προβλέπεται στο Σύνταγμα, η απεργία κηρύσσεται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις ελεύθερα. Μπορεί να αποφασιστεί ακόμη και από αυτόνομες ομάδες. Στο Δημόσιο, προϋπόθεση για την πραγματοποίηση απεργίας είναι η συνέχιση παροχής βασικών υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.

Στην Ιταλία, προβλέπεται από το Σύνταγμα, η απόφαση είναι ελεύθερη, σε αντίθεση με το δημόσιο, όπου οι προϋποθέσεις καθορίζονται με νόμο. Δεν υπάρχει δικαίωμα ανταπεργίας.

Στη Γαλλία, βάσει συντάγματος αλλά και του γαλλικού δικαίου, η απεργία είναι κατ' αρχήν νόμιμη. Αρκεί η απόφαση μιας άτυπης ομάδας, ενώ οι συμμετέχοντες δεν χρειάζεται να είναι μέλη σωματείου. Δεν προβλέπονται αντιπροσωπευτικότητα ή πλειοψηφίες. Απαιτείται όμως προειδοποίηση.

Στο Βέλγιο, είναι επίσης συνταγματικά αναγνωρισμένο το δικαίωμα για απεργίες, χωρίς όμως να καθορίζεται από νόμο. Απεργίες αποφασίζονται μετά από συλλογική διαπραγμάτευση, χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη αναγνωρισμένου σωματείου. Στο Δημόσιο, οι όροι καθορίζονται μέσω Συλλογικής Σύμβασης, με στόχο τη διαφύλαξη του δημόσιου συμφέροντος. Το δικαίωμα ανταπεργίας για τους εργοδότες αναγνωρίζεται υπό προϋποθέσεις, όμως δεν εφαρμόζεται στην πράξη

Τέλος, στη Γερμανία, το δικαίωμα καθορίζεται με συλλογικές συμβάσεις και όχι με νόμο. Προκηρύσσεται από συνδικαλιστικές οργανώσεις και θεωρούνται παράνομες οι "αδέσποτες" απεργίες. Βέβαια, θεωρείται εσωτερικό θέμα των συνδικάτων ο τρόπος λήψης της απόφασης και δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της απεργίας.

Τι ζητά η τρόικα

Η τρόικα επιμένει στην αλλαγή του τρόπου λήψης των αποφάσεων για απεργιακές κινητοποιήσεις, ώστε να απαιτείται το 50%+ 1 των μελών του συνδικάτου. Δηλαδή η κήρυξη απεργίας θα προϋποθέτει τη σύγκληση γενικής συνέλευσης και τη συμμετοχή της πλειοψηφίας των εργαζομένων στη λήψη της απόφασης. Μάλιστα το 50%+1 ζητούν να εφαρμοστεί και στην περίπτωση λήψης απεργιακής κινητοποίησης σε επίπεδο επιχείρησης.

Ακόμη οι δανειστές επιμένουν στην εξασφάλιση μεγαλύτερου χρόνου προειδοποίησης και υποχρεωτικά στάδια διαβουλεύσεων ανάμεσα στα σωματεία και την εργοδοτική πλευρά πριν την κήρυξη της απεργίας.

Αλλαγές απαιτούνται και στον τρόπο και τις πηγές χρηματοδότησης των συνδικάτων. Η μορφή αυτής της χρηματοδότησης έχει αναγκαστικό χαρακτήρα για τη συμμετοχή των εργαζομένων στο σωματείο.

Στην Ευρώπη που αποτελεί πιλότο των όποιων αλλαγών, η χρηματοδότηση καλύπτεται απευθείας μέσω συνδρομών των μελών συνδικάτων. Παρεμβάσεις θα υπάρξουν και στο καθεστώς των συνδικαλιστικών αδειών.