Επικουρικές: Βόμβα «βιωσιμότητας» και στα επαγγελματικά ταμεία

Δώρον άδωρον θεωρείται για την πλειονότητα των ταμείων η διάταξη του πρόσφατου πολυνόμου που δίνει τη δυνατότητα μετατροπής των επικουρικών ταμείων σε επαγγελματικά, προκειμένου να μην ενταχθούν στο Ενιαίο Επικουρικό (ΕΤΕΑ).

Ο ιδρυτικός νόμος του ΕΤΕΑ προβλέπει ξεκάθαρα ότι τόσο στο υπερεπικουρικό ταμείο, όπου ήδη ασφαλίζονται πάνω από 1,2 εκατ. εργαζόμενοι και συνταξιούχοι σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όσο και στα επαγγελματικά το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης επαναϋπολογίζεται κάθε χρόνο, με βάση τον συντελεστή βιωσιμότητάς του. Αυτό δηλαδή που ήθελαν να αποφύγουν τόσο οι ένστολοι, όσο και οι υπόλοιποι ελεύθεροι επαγγελματίες (που με μια παρέμβαση της τελευταίας στιγμής οδηγούνται στο ΕΤΕΑ), βάσει του νόμου 4052 του 2012 και συγκεκριμένα του άρθρου 42, τελικά δεν το γλιτώνουν. 

Συγκεκριμένα, ο νόμος ορίζει ξεκάθαρα ότι τόσο για το ΕΤΕΑ όσο και για τα ταμεία, τομείς ή κλάδους επικουρικής ασφάλισης που μετατρέπονται αυτοδίκαια σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) υποχρεωτικής ασφάλισης σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 7 και 8 του ν. 3029/2002 (Α' 160), το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης διαμορφώνεται με βάση:

α) Τα δημογραφικά δεδομένα τα οποία στηρίζονται σε εγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες θνησιμότητας.

β) Το πλασματικό ποσοστό επιστροφής που θα εφαρμόζεται στις συνολικά καταβληθείσες εισφορές και το οποίο θα προκύπτει από την ποσοστιαία μεταβολή των συντάξιμων αποδοχών των ασφαλισμένων.

γ) Την επιλογή ή όχι της μεταβίβασης της σύνταξης στα δικαιοδόχα μέλη κατά τη στιγμή της συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου από τον επικουρικό του φορέα.

δ) Τον συντελεστή βιωσιμότητας, ο οποίος θα πρέπει να αναπροσαρμόζει σε ετήσια βάση τις νέες και τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, μέσω ενός μηχανισμού μειωμένης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, ανάλογα με τις καταβαλλόμενες εισφορές, έτσι ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία ελλειμμάτων στο ταμείο, αποκλείοντας κάθε μεταφορά πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Εάν και μετά την εφαρμογή του συντελεστή βιωσιμότητας προκύψει οποιοδήποτε έλλειμμα, με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, ύστερα από τεκμηριωμένη πρόταση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, το ποσό της σύνταξης θα αναπροσαρμόζεται πριν από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους, με την προϋπόθεση της μη ύπαρξης ελλείμματος σε αυτό και το επόμενο έτος, αποκλείοντας κάθε μεταφορά πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό θα πρέπει να επανεξετάζεται σε τριμηνιαία βάση και αν απαιτούνται περισσότερες προσαρμογές θα γίνονται κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους.

Με βάση αυτόν τον νέο τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, οι δικαιούχοι του ΕΤΕΑ είδαν τις συντάξεις τους από την 1η Ιουλίου να μειώνονται κατά 5,2%, ενώ το φθινόπωρο αναμένεται να επαναϋπολογιστούν και κατά πάσα πιθανότητα να μειωθούν ξανά, κατά τουλάχιστον 3%, με βάση τη «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος».

Το μοναδικό όφελος

Αυτό που «κερδίζουν» όσοι από τους ασφαλισμένους στα ταμεία των ενστόλων και των ελεύθερων επαγγελματιών (εμπόρων – βιοτεχνών, μηχανικών, δικηγόρων, ομάδας δημοσιογράφων, αρτοποιών κ.ά.) επιλέξουν τη λύση της επαγγελματικής ασφάλισης είναι, κατά τη διαδικασία υπολογισμού της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, να ληφθούν υπόψη μόνο τα δικά τους ελλείμματα και όχι τα συνολικά ελλείμματα των ταμείων που συμμετέχουν στο ΕΤΕΑ.

Βέβαια, η παράλληλη κατάργηση των κοινωνικών πόρων σε όλα τα ταμεία, είτε έχουν υπαχθεί ή θα υπαχθούν στο ΕΤΕΑ, είτε έχουν μετατραπεί σε επαγγελματικά, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε σημαντικές μειώσεις των επικουρικών συντάξεων. Είναι χαρακτηριστική άλλωστε η περίπτωση του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Φαρμακευτικών Εργασιών (ΤΕΑΥΦΕ), που μετατράπηκε τον Μάρτιο του 2013 από επικουρικό σε επαγγελματικό. Τον Οκτώβριο του 2013 η διοίκηση του ταμείου αποφάσισε να προχωρήσει σε αναδρομική μείωση (από τον Μάρτιο του 2013) στις συντάξεις τουλάχιστον κατά 20%.

Το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων (ΤΕΑΑΠΑΕ) οδηγήθηκε σε μειώσεις έως και 35%, το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων (ΤΕΑΥΕΤ) αποφάσισε μειώσεις 27%, ενώ το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών (ΤΕΑΠΕΠ) προχώρησε σε ψαλίδι τουλάχιστον 10%.

Ακόμη μεγαλύτερο βάρος καλούνται από το 2015 και μετά να σηκώσουν τα ταμεία των ασφαλιστών και των εργαζόμενων στα πετρελαιοειδή καθώς από την 1η Ιανουαρίου του νέου έτους χάνουν ένα σημαντικό έσοδο, που κρίθηκε από την τρόικα και το υπουργείο Οικονομικών ως «κοινωνικός πόρος» και καταργείται.

Αναλυτικά, το επικουρικό ταμείο των εργαζομένων στις εταιρείες πετρελαιοειδών χάνει την εισφορά 1 τοις χιλίοις επί του ετήσιου κύκλου εργασιών του και το ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης των εργαζομένων στις ασφαλιστικές χάνει το 1%-5% που εισπράττει από όλα τα συμβόλαια ασφάλισης.

Τα ταμεία θεωρούν ότι η μείωση των εσόδων θα καταστήσει προβληματική τη βιωσιμότητά τους και θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση των παροχών.