Ασφαλιστικό: Τα τέσσερα σενάρια ΚΕΠΕ για συντάξεις και Ταμεία

Στα χέρια του υπουργού Εργασίας Γιάννη Βρούτση παραδίδεται αύριο, Παρασκευή, η μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) για το ασφαλιστικό, με προτάσεις τόσο για τη διοικητική όσο κυρίως και για τη λειτουργική ενοποίηση των ασφαλιστικών οργανισμών.

Τέσσερα είναι τα σενάρια στα οποία καταλήγει η μελέτη για την ενοποίηση των ταμείων. Σε αυτά, περιλαμβάνονται προτάσεις για τέσσερα ή τρία ταμεία, ενώ υπάρχει πρόταση και για πλήρη ενοποίηση όλων των ταμείων σε ένα.

Σε διοικητικό επίπεδο, διαπιστώνεται η πολυδιάσπαση και ο κατακερματισμός του συστήματος και προτείνεται η ενοποίηση των ταμείων, με δεδομένο βέβαια ότι το συνολικό διοικητικό κόστος (προ ενοποιήσεων) δεν ξεπερνά το 2% του συνολικού κόστους της κοινωνικής ασφάλισης.

Μεγαλύτερη έμφαση δίνεται, σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, στη λειτουργική ενοποίηση των ταμείων, καθώς οι επιστήμονες διαπιστώνουν τεράστιες αποκλείσεις από ταμείο σε ταμείο, ή ακόμη και μεταξύ κλάδων στο ίδιο ταμείο. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αναφέρει η έκθεση, υπάρχει ταμείο που έχει ακόμη εννέα λογιστήρια, με διαφορετικά συστήματα το καθένα.

Το τρίτο κεφάλαιο της μελέτης περιλαμβάνει προτάσεις για τη σταδιακή ενοποίηση των λειτουργιών, των υποστηρικτικών υπηρεσιών (backofficesystems) και των πληροφορικών συστημάτων των ασφαλιστικών δομών και την εναρμόνιση των κανόνων λειτουργίας τους, ώστε να ανταποκρίνονται σε ένα σύγχρονο ασφαλιστικό σύστημα.

Περιέχει επίσης προτάσεις για τις προοπτικές εναρμόνισης των περιόδων καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών και των διαδικασιών είσπραξής τους, καθώς ακόμη υπάρχουν ταμεία όπου οι εισφορές καταβάλλονται ανά 6 μήνες και άλλα όπου η καταβολή γίνεται ανά μήνα.

Ιδιαίτερο βάρος πέφτει στην επιτάχυνση των διαδικασιών απονομής διαδοχικής σύνταξης, με στόχο τη διευκόλυνση της κινητικότητας μεταξύ θέσεων εργασίας, επαγγελμάτων και τομέων.

Τέλος, η μελέτη περιέχει προτάσεις και για την ανταποδοτικότητα των εισφορών και ενίσχυσής της καθώς και προτάσεις για τη διεύρυνση της ασφαλιστικής βάσης.

Αυτές είναι άλλωστε και οι προτάσεις που θα οδηγήσουν σε παραμετρικές αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς το ΚΕΠΕ στην έκθεσή του διαπιστώνει ότι «το ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι κατακερματισμένο μόνο διοικητικά. Το σύστημα συντάξεων χαρακτηρίζεται από μια πολυνομία, η οποία δημιουργεί έντονες κοινωνικές ανισότητες, αφού αντιμετωπίζει όμοιες περιπτώσεις πολιτών με διαφορετικό τρόπο. Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (χρόνος ασφάλισης και όρια ηλικίας), τα ποσοστά αναπλήρωσης, οι κατώτατες συντάξεις, οι ασφαλιστικές και οι εργοδοτικές εισφορές, οι κοινωνικοί πόροι και η κρατική χρηματοδότηση ποικίλλουν τόσο μεταξύ των ταμείων, όσο και μεταξύ ασφαλισμένων στο ίδιο ταμείο».

Με άλλα λόγια, στο πλαίσιο της λειτουργικής ενοποίησης και της μεγαλύτερης ανταποδοτικότητας των εισφορών και της διεύρυνσης της ασφαλιστικής βάσης, το υπουργείο Εργασίας θέτει υπό εξέταση τα πάντα: τον χρόνο ασφάλισης και τα όρια ηλικίας, τα ποσοστά αναπλήρωσης, τις κατώτατες συντάξεις, τις ασφαλιστικές εισφορές, τους κοινωνικούς πόρους, καθώς και την κρατική χρηματοδότηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, το ΚΕΠΕ θα προτείνει τον σεβασμό των ώριμων και θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, καθώς οι μελετητές του θεωρούν ότι είναι άδικο να θίγονται συνεχώς τα δικαιώματα και οι προγραμματισμοί ανθρώπων που βρίσκονται πολύ κοντά στη συνταξιοδότηση.

Προφανώς, βέβαια, δεν θα ισχύσει το ίδιο για όσους έχουν κατοχυρωμένα, όχι όμως και θεμελιωμένα δικαιώματα. Άλλωστε, όπως διαφαίνεται από το πρώτο κεφάλαιο της έκθεσης, που περιλαμβάνει την καταγραφή της ισχύουσας κατάστασης, το σύστημα είναι χτισμένο πάνω σε διαφορετικά καθεστώτα. Συγκεκριμένα, διαπιστώνονται διαφορές:

Μεταξύ κλάδων και επαγγελμάτων (αναφέρει ως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα «το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών» και «τις πρόσφατες ρυθμίσεις για αναγνώριση πλασματικών ετών στους ενστόλους στο Δημόσιο»), μεταξύ ηλικιών ή στην ημερομηνία πρώτης ασφάλισης, για παράδειγμα των δημοσίων υπαλλήλων για τους οποίους ισχύει διαφορετικό καθεστώς ανάλογα με το αν άρχισαν να εργάζονται πριν ή μετά το 1983, και
μεταξύ φύλων, όπου διαπιστώνει πως σε ορισμένα ταμεία υπάρχουν αρκετά πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις γυναίκες, παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, προτείνοντας όχι την αύξηση των γενικών ορίων, αλλά τροποποιήσεις και καταργήσεις στις ισχύουσες εξαιρέσεις.

Το ΚΕΠΕ αναφέρεται και στο ζήτημα των ανείσπρακτων ασφαλιστικών εισφορών. Μεταξύ, δε, των προτάσεων που εκθέτει, συγκαταλέγονται η επέκταση της δράσης του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) και για ποσά μικρότερα των 5.000 ευρώ, δυνατότητα του ΚΕΑΟ να έχει πρόσβαση στα περιουσιακά στοιχεία των ασφαλισμένων, ενώ μέχρι οι ασφαλιστικές εισφορές να μπορούν να εισπράττονται από την εφορία (μέσα του 2017) προτείνεται να εμπλακούν στη διαδικασία είσπραξης εκτός από το ΚΕΑΟ και «ειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες».

Η ενοποίηση

Όλα τα παραπάνω, περνούν μέσα από τις συγχωνεύσεις - ενοποιήσεις ταμείων, οι οποίες όμως αυτήν τη φορά, για να φέρουν τα απαιτούμενα αποτελέσματα, θα πρέπει σύμφωνα με τη μελέτη να γίνουν τόσο σε διοικητικό όσο κυρίως και σε λειτουργικό επίπεδο.

Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη δημιουργία ενός μόνο ταμείου, ασφάλισης και σύνταξης, με επιμέρους τομείς, οι οποίοι θα είναι διακριτοί, με βάση τον επαγγελματικό κλάδο.

Το δεύτερο σενάριο προβλέπει τη δημιουργία τεσσάρων ταμείων. Στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλοι οι μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Στον ΟΓΑ θα ασφαλίζονται οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

Στον ΟΑΕΕ οι ελεύθεροι επαγγελματίες και όλοι όσοι παρέχουν μη εξαρτημένη εργασία με «μπλοκάκι».

Τέλος στο ΕΤΑΑ, θα ασφαλίζονται οι γιατροί, οι μηχανικοί και οι δικηγόροι (όπως σήμερα) αλλά και οι δημοσιογράφοι (οι μισθωτοί στον αντίστοιχοι κλάδο του ΕΤΑΑ και οι αμειβόμενοι με μπλοκάκι στον κλάδο των ανεξάρτητα απασχολουμένων του ΕΤΑΑ).

Υπάρχει εναλλακτική πρόταση στο ίδιο αυτό σενάριο ώστε οι μισθωτοί δημοσιογράφοι του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ να ασφαλίζονται στο ΙΚΑ, στο ΕΤΑΑ να ασφαλίζονται όσοι επιστήμονες είναι με μπλοκάκι και σήμερα είναι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ, και στον ΟΑΕΕ να ασφαλιστούν όσοι δημοσιογράφοι έχουν μπλοκάκι με μη εξαρτημένη εργασία από το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Καθώς βέβαια θεωρείται πιο δίκαιο οι ασφαλισμένοι της ίδιας επαγγελματικής ομάδας να είναι στο ίδιο ταμείο, η λύση της διάσπασης των δημοσιογράφων και των «επιστημόνων» δεν θεωρείται ότι θα επιλεγεί.

Το τρίτο σενάριο θέλει στο ΙΚΑ όλους τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, των ΔΕΚΟ, των τραπεζών, τους δημοσίους υπαλλήλους και τους μισθωτούς δημοσιογράφους του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Στον ΟΓΑ θα παραμείνουν οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, και θα συγχωνευθούν ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ, με διακριτούς τομείς ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων με εξαρτημένη εργασία στους οποίους όμως θα συγκαταλέγονται εκτός από τους γιατρούς, τους μηχανικούς και τους δικηγόρους, και οι δημοσιογράφοι του ΕΤΑΠ–ΜΜΕ.

Τέλος, το τέταρτο σενάριο, προβλέπει τη δημιουργία τριών ταμείων. Στο ΙΚΑ, θα ασφαλίζονται όλοι οι μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, των ΔΕΚΟ και των τραπεζών καθώς και όλοι οι δημοσιογράφοι του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ.

Στον ΟΓΑ οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και στον ΟΑΕΕ οι ελεύθεροι επαγγελματίες, τα μπλοκάκια με μη εξαρτημένη εργασία και οι αυτοαπασχολούμενοι του ΕΤΑΑ.