Τράπεζες: Προσδοκίες και φόβοι για το stress test

Καλά προετοιμασμένες μετά την ανακεφαλαιοποίησή τους, με βάση τις συντηρητικές παραδοχές της Τράπεζας της Ελλάδος, αλλά την ίδια στιγμή ανήσυχες για τη μεθοδολογία του πανευρωπαϊκού stress test, είναι οι εγχώριες τράπεζες.

Ο έλεγχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την ποιότητα ενεργητικού των μεγάλων ευρωπαϊκών πιστωτικών ιδρυμάτων έχει ξεκινήσει ήδη από τον περασμένο Φεβρουάριο και αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το τέλος Ιουλίου, ενώ η άσκηση προσομοίωσης της EBA αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2014.

Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες (Πειραιώς, Εθνική, Alpha και Eurobank) που συμμετέχουν και στους δύο ελέγχους έχουν έναντι του ανταγωνισμού ένα σημαντικό πλεονέκτημα: προχώρησαν σε αυξήσεις κεφαλαίου για να καλύψουν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες, βάσει μιας αρκετά συντηρητικής σε παραδοχές άσκησης προσομοίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος.

Την ίδια στιγμή, ο ρυθμός δημιουργίας νέων δανείων σε καθυστέρηση επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα ο μέσος συντελεστής κάλυψης των επισφαλειών από προβλέψεις να διαμορφώνεται περίπου στο 53% (μη εξυπηρετούμενα 81 δισ. ευρώ με σωρευμένες προβλέψεις 43 δισ. ευρώ).

Ωστόσο, ο έλεγχος από την ΕΚΤ και την EBA έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, γι' αυτό παραμένουν οι ανησυχίες για τα ευρήματά της άσκησης προσομοίωσης. Για παράδειγμα η ΕΚΤ δεν περιορίζεται στον έλεγχο της ποιότητας του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων, αλλά διενεργεί και αποτίμηση σε τρέχουσες αξίες όλων των στοιχείων του ενεργητικού με βάση τον ισολογισμό της 31ης/12/2013.

Επιπρόσθετα, από τις παραδοχές που έχουν γίνει γνωστές, προκύπτει θέμα με τα στεγαστικά δάνεια, ενώ υπάρχει και η ανησυχία ότι θα υιοθετηθούν αυστηρότερες παραδοχές για ενήμερα σήμερα δάνεια που έχουν, όμως, αναχρηματοδοτηθεί ή θα αξιολογηθούν ως επισφαλή λόγω χαμηλών εξασφαλίσεων ή συνθηκών της οικονομίας.

Η φόρμουλα που έχουν υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕBA) είναι αρκετά αυστηρή γιατί επιφέρει αξιοσημείωτο κούρεμα στην αξία των εξασφαλίσεων, δηλαδή στις κατοικίες.

Πώς κουρεύονται τα ενέχυρα στεγαστικών δανείων

Η μεθοδολογία που ακολουθεί ο έλεγχος επιβάλλει σχηματισμό προβλέψεων με βάση την υπόθεση ότι όλα τα ακίνητα που έχουν ως εξασφάλιση για χορηγηθέντα στεγαστικά δάνεια οι τράπεζες θα πωληθούν σε τρέχουσες τιμές στο τέλος της εξεταζόμενης τριετίας (το 2016).

Αυτό για τις ελληνικές τράπεζες σημαίνει σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων, καθώς ακόμη και με το βασικό σενάριο της άσκησης προσομοίωσης προβλέπεται μείωση των τιμών στα ακίνητα με ρυθμό υψηλότερο σε σχέση με τη μεθοδολογία της BlackRock II.

Οι τιμές των κατοικιών με το βασικό σενάριο προβλέπεται να υποχωρήσουν 7,7% φέτος, 3,7% το 2015 και 1,2% το 2016. Υπό το δυσμενές σενάριο, οι τιμές προβλέπεται να υποχωρήσουν 11,1% φέτος, 9,9% το 2015 και 7,9% το 2016.

Προσαρμογές ζητούν οι τράπεζες

Τα τραπεζικά στελέχη θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξουν προσαρμογές για την περίπτωση της Ελλάδας, σημειώνοντας ότι παρά τη βαθιά ύφεση μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου στεγαστικών δανείων παρέμεινε ενήμερο.

Οι τραπεζίτες θεωρούν ότι οι παραπάνω παραδοχές για την πορεία των τιμών των ακινήτων δεν συνάδουν με τα ιστορικά στοιχεία συμπεριφοράς της αγοράς και βέβαια ούτε με την τάση μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Θυμίζουν δε ότι οι τιμές των ακινήτων υποχώρησαν σε μικρότερο ποσοστό απ' ό,τι υπολόγιζε η τρόικα την περίοδο 2011-13, παρότι η ύφεση ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη της αναμενόμενης και επίσης πως τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια μειώνονται από το δ' τρίμηνο του 2013 (π.χ. Alpha) ή επιβραδύνει σημαντικά ο ρυθμός δημιουργίας νέων επισφαλειών μετά και τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις.

Θολό το τοπίο για τα ρυθμισμένα εταιρικά δάνεια

Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να αξιολογήσουν τα δάνεια που έχουν υποστεί ρύθμιση τουλάχιστον μία φορά και να σχηματίσουν πρόσθετες προβλέψεις. Είναι πιθανόν ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της άσκησης προσομοίωσης, να απαιτηθεί αξιολόγηση των δανείων που είναι σήμερα ενήμερα, αλλά έχουν αναδιαρθρωθεί ή συγκεντρώνουν αυξημένες πιθανότητες να μην εξοφληθούν.

Σημειώνεται ότι πρόσφατα η BlackRock υπολόγισε πιθανότητα πτώχευσης της τάξης του 30% για δάνεια που έχουν ρυθμισθεί και παραμένουν ενήμερα, αυξάνοντας έτσι το ύψος των NPLs και τις αναμενόμενες ζημίες για τα πιστωτικά ιδρύματα.

Με την παραπάνω προσαρμογή, οι εγχώριες τράπεζες είναι μεν καλύτερα προετοιμασμένες, όχι, όμως, πλήρως καλυμμένες, καθώς μεγάλο μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων έχει ρυθμίσει τουλάχιστον μία φορά τα δάνειά του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Fitch εκτιμά πως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται για τις εγχώριες τράπεζες έως το 46% του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων.

Αυστηρές είναι οι παραδοχές της EBA για τα προ προβλέψεων κέρδη καθώς το δυσμενές σενάριο προβλέπει αύξηση των spreads των ελληνικών ομολόγων σε σχέση με τα γερμανικά και ως εκ τούτου αύξηση του κόστους χρηματοδότησης που επειδή είναι δύσκολο να μετακυλιστεί στο χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων θα πλήξει και τις εκτιμήσεις για τα προ προβλέψεων κέρδη.

Τα «μαξιλάρια» των τραπεζών

Στον αντίποδα, το δυσμενές σενάριο της ΕΒΑ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας είναι ηπιότερο από το αντίστοιχο της BlackRock II (σ.σ.το βασικό είναι ίδιο), όπως και οι παραδοχές για την πορεία της ανεργίας και των τιμών για τα εμπορικά ακίνητα.

Επιπρόσθετα, η άσκηση προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής θα προσμετρήσει στα βασικά εποπτικά κεφάλαια το σύνολο του αναβαλλόμενου φόρου, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί (με την απομείωση κατά 10% ανά έτος) και όχι το 20% όπως έπραξε η Τράπεζα της Ελλάδος.

Τέλος, με δεδομένο ότι η ΤτΕ προχώρησε στην προσαρμογή των κεφαλαιακών αναγκών με αυστηρότερα φίλτρα, αυξάνοντας έτσι τις κεφαλαιακές ανάγκες των πιστωτικών ιδρυμάτων, τα τραπεζικά στελέχη θεωρούν ότι υπάρχουν τα αναγκαία κεφάλαια για να αντιμετωπισθεί το σύνολο ή το συντριπτικό μέρος των νέων απαιτήσεων που θα βγάλει η νέα άσκηση προσομοίωσης.

Στην ΤτΕ οι τελικές αποφάσεις

Οι τράπεζες που συμμετέχουν στον έλεγχο θα έχουν προθεσμία 6 μηνών για την κάλυψη κεφαλαιακών αναγκών τους με το βασικό σενάριο και 9 μηνών για την κάλυψή των αναγκών με το δυσμενές.

Οι κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν υπό το βασικό σενάριο θα πρέπει να καλυφθούν με αυξήσεις κεφαλαίου ή με άλλους τρόπους ενίσχυσης του Common Equity Tier I. Οι τυχόν κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν υπό το δυσμενές σενάριο μπορούν να καλυφθούν και με άλλους τρόπους, αλλά τίθενται ανώτατα όρια στη χρήση μετατρέψιμων κεφαλαιακών μέσων.

Για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν CoCos, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα μετατρέπονται υποχρεωτικά σε μετοχές εφόσον το Core Tier I υποχωρήσει κατ' ελάχιστον στο 7%. Το ύψος, δε, των μετατρέψιμων κεφαλαιακών μέσων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1% του σταθμισμένου ενεργητικού για να γίνει αποδεκτό από την ΕΚΤ ως κατάλληλη ενέργεια κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών.

Σημειώνεται πάντως ότι τα αποτελέσματα του stress test δεν θα περιέχουν δεσμευτικό σενάριο, αλλά η κάθε τοπική κεντρική τράπεζα σε συνεργασία με την ΕΚΤ θα αξιολογήσει και θα αποφασίσει το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών που προκύπτουν και το μίγμα των ενεργειών για την κάλυψή τους.