Ενέργεια: Τα εννέα βήματα για άνοιγμα της αγοράς

Το δεύτερο εξάμηνο θα πρέπει να ξεκινήσουν οι μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές στον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, με στόχο το πλήρες άνοιγμα των δύο αγορών και την πρόσβαση των καταναλωτών, οικιακών και μη σε πιο φθηνή ενέργεια.

Σύμφωνα με τα όσα περιλαμβάνονται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα, τον Ιούνιο η Κυβέρνηση θα πρέπει να φέρει πρόταση νόμου στη Βουλή για άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου σε όλους τους βιομηχανικούς καταναλωτές από την 1η Οκτωβρίου και στη συνέχεια για όλους τους υπόλοιπους καταναλωτές, ενώ από την 1η Ιουλίου 2015 οι τοπικές Εταιρείες Παροχής Αερίου θα πρέπει να λειτουργούν με διαχωρισμένες δραστηριότητες διαχείρισης δικτύου από αυτές της εμπορίας φυσικού αερίου.

Στην ηλεκτρική ενέργεια, σύμφωνα με την έκθεση, την 1η Ιουλίου 2014 η ΔΕΗ θα πρέπει να αποφασίσει την αναθεώρηση της δομής των τιμολογίων της, λαμβάνοντας υπόψη και τις εκπτώσεις που αποφάσισε η γενική συνέλευση του περασμένου Φεβρουαρίου.

Ειδικότερα, η έκθεση της Επιτροπής για τον ενεργειακό τομέα, αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει μέχρι στιγμής βήματα για το άνοιγμα των αγορών. Ωστόσο σημειώνει ότι παραμένουν ακόμη πολλές στρεβλώσεις και εμπόδια στην άσκηση του ανταγωνισμού, στα οποία αποδίδει και το υψηλό κόστος ενέργειας με το οποίο επιβαρύνονται οι Έλληνες καταναλωτές βιομηχανικοί και μη. Ειδικά για τους πρώτους, αναγνωρίζει ότι λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας, έχουν χάσει μεγάλος μέρος της ανταγωνιστικότητας τους στις διεθνείς αγορές και παρά τη μείωση των αποδοχών των εργαζομένων.

Ωστόσο, τις αιτίες του υψηλού ενεργειακού κόστους τις αποδίδει σχεδόν αποκλειστικά στις στρεβλώσεις και στη μονοπωλιακή δομή των δύο αγορών, χωρίς να κάνει αναφορά στις επιπτώσεις της υψηλής φορολογίας που επιβλήθηκε στον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο εν μέσω οικονομικής κρίσης και μείωσης της ζήτησης στις αγορές.

Αξίζει εδώ να επισημανθεί η παρατήρηση που κάνει η έκθεση, αναφορικά με το κατά πόσο επηρεάζουν οι ιδιωτικοποιήσεις τη λειτουργία της αγοράς. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, με αφορμή την ΔΕΠΑ, παρά το ότι η μη ιδιωτικοποίησή της ήταν κάτι το αρνητικό στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, η ιδιωτικοποίηση ενός μονοπωλίου που λειτουργεί στα όρια της νομιμότητας, θα παρέτεινε τις σημερινές δυσλειτουργίες της αγοράς φυσικού αερίου, που είναι σε βάρος των βιομηχανικών και οικιακών καταναλωτών. Στην ουσία δηλαδή η Ε. Επιτροπή, παραδέχεται ότι αυτό που προέχει είναι η σωστή και υπέρ των καταναλωτών λειτουργία των αγορών, ενώ η ιδιωτικοποίηση των δεσποζουσών επιχειρήσεων έρχεται σε δεύτερη φάση.

Οι ελληνικές υποχρεώσεις

Σύμφωνα με το κείμενο του μνημονίου που υπέγραψε η Κυβέρνηση, στον ενεργειακό τομέα αναλαμβάνει την υποχρέωση για τα εξής:

Ηλεκτρισμός

1η Ιουλίου 2014. Η ΔΕΗ αναθεωρεί τη δομή των τιμολογίων της ώστε να αντανακλούν το πραγματικό κόστος και με αποφυγή σταυρ0ειδών επιδοτήσεων (κάποια τιμολόγια να είναι πιο υψηλά και να επιδοτούν άλλα που διατηρούνται χαμηλά). Η ΡΑΕ παρακολουθεί την αναθεώρηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, διασφαλίζοντας ότι δεν κάνει κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της. Τα τιμολόγια θα αναθεωρούνται ανά τετράμηνο.

Μάιος 2014. Η ΡΑΕ θα επαναπροσδιορίσει το κόστος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας –ΥΚΩ, το οποίο θα πρέπει να επικυρωθεί με νόμο τον Ιούνιο του 2014.

Ιούνιος 2014. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να εξοφλήσει όλες τις καθυστερημένες οφειλές της προς τη ΔΕΗ, ώστε να συμβάλλει στη βελτίωση της ρευστότητας της αγοράς. Επόσης η κυβέρνηση θα πρέπει να εγγυηθεί ότι οι δημόσιοι φορείς δεν θα δημιουργήσουν νέες οφειλές προς τη ΔΕΗ.

Μάιος 2014. Μέχρι το τέλος του μήνα αυτού, η ΡΑΕ σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ θα πρέπει να παρουσιάσουν το σχέδιο για τις διακοπτόμενες συμβάσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας (ενδιαφέρει τις ενεργοβόρες βιομηχανίες). Ο σχετικός μηχανισμός θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2014.

Ιούνιος 2014. Θα πρέπει να έχει νομοθετηθεί η δυνατότητα χονδρικής πώλησης ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας μέσω δημοπρασιών (τύπου ΝΟΜΕ). Η τιμή εκκίνησης (αναφοράς) για τις δημοπρασίες, θα προκύψει μετά από διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ η έναρξη τους ορίζεται για την 1η Σεπτεμβρίου 2014.

Μάιος 2014. Η κυβέρνηση σε συνεργασία με τη ΡΑΕ και τους διαχειριστές της αγοράς θα πρέπει να ορίσουν τον οδικό χάρτη για τη μετάβαση της αγοράς από το σημερινό μοντέλο του υποχρεωτικού pool, στο μοντέλο στόχο (target model) της ΕΕ, όπως επίσης και για τη λειτουργία αγορών επικουρικών υπηρεσιών, λαμβάνοντας υπόψη την προοπτική ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ και της δημιουργίας της «μικρής ΔΕΗ».

Φυσικό αέριο

Ιούνιος 2014. Προώθηση νομοθετικής ρύθμισης που θα επιτρέπει καταρχήν σε όλους τους βιομηχανικούς καταναλωτές, ασχέτως ύψους κατανάλωσης να επιλέγουν τον προμηθευτή τους. Σήμερα το δικαίωμα αυτό έχουν μόνο 10 βιομηχανίες.

Σεπτέμβριος 2014. Νομοθετική ρύθμιση για διαχωρισμό της δραστηριότητας διαχείρισης δικτύου διανομής από αυτήν της προμήθειας-εμπορίας. Αφορά τις τρεις ΕΠΑ (Αττική, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία), οι οποίες μέχρι την 30 Σεπτεμβρίου 2015 θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία διαχωρισμού δραστηριοτήτων (unbundling). Στην ουσία ξεκινά η διαδικασία κατάργησης του μονοπωλίου πώλησης φυσικού αερίου στις τρεις περιοχές. Έτσι οι ΕΠΑ θα αμείβονται με ρυθμιζόμενα τιμολόγια για τη χρήση των δικτύων, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν και άλλοι προμηθευτές. Εξυπακούεται ότι για την ριζική αυτή αλλαγή στην αγορά λιανικής, οι ΕΠΑ θα απαιτήσουν, όπως δικαιούνται άλλωστε, αποζημιώσεις, καθώς, με την άδεια της Ε. Επιτροπής, έχουν υπογράψει συμβάσεις 35ετίας με το ελληνικό δημόσιο για την μονοπωλιακή άσκηση της δραστηριότητας στις τρεις περιοχές.

Ιούνιος 2014. Αναθεώρηση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, των μέτρων που είχαν ληφθεί το Νοέμβριο του 2012 για τη μείωση του κόστους φυσικού αερίου (δημοπρασίες κλπ). Με την παραδοχή ότι τα μέτρα αυτά ελάχιστα απέδωσαν, προβλέπεται η αναθεώρησή τους με πρόβλεψη για εφαρμογή προγράμματος gas release. Για την εφαρμογή του προγράμματος αυτού που θα επιτρέπει σε μεγάλους καταναλωτές και προμηθευτές να αποκτούν πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες αερίου ή «πακέτων» όπως αέριο σε συνδυασμό με δέσμευση χωρητικότητας αγωγών σε σημεία εισόδου , θα γίνει διαβούλευση με τη ΡΑΕ και τους άμεσα ενδιαφερόμενους.