ΣΕΒ: Πώς η γραφειοκρατία πνίγει τις επιχειρήσεις

Τεράστιες καθυστερήσεις στην διεκπεραίωση των συναλλαγών κράτους‑επιχειρήσεων διαπιστώνει η πρώτη ετήσια έκθεση του ΣΕΒ για την κατάσταση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Γεγονός που έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις και προκαλεί αδικαιολόγητα υψηλό «ρυθμιστικό βάρος» για τις επιχειρήσεις. Τις συνέπειες πληρώνει και το κράτος το οποίο έχει καταδικαστεί πάνω από 400 φορές από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση του θεσμοθετημένου χρόνου διάρκειας των δικών.

Σύμφωνα με την έκθεση, τα σημαντικότερα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα είναι κατά σειρά προτεραιότητας οι διαδικασίες αδειοδότησης, οι δυσκολίες πρόσβασης στη χρηματοδότηση, η υψηλή φορολογία, οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης και οι καθυστερήσεις στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων.

Ενδεικτικά της κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις είναι τα εξής:

1. Διαδικασίες αδειοδότησης

Από την έρευνα διαπιστώθηκε, ότι υπάρχουν διαφορές στις πρακτικές που ακολουθούνται από τις επιμέρους Αδειοδοτούσες Αρχές, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφεται έλλειψη θεσμικών προθεσμιών. Σε άλλες περιπτώσεις, όπου προβλέπονται θεσμικές προθεσμίες, αυτές δεν τηρούνται πάντα.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι «στην περίπτωση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ΑΕΠΟ), για την κατηγορία περιβαλλοντικών επιπτώσεων «Α1», ο συνολικός μέσος χρόνος απόκλισης από το θεσμικό πλαίσιο αποτελεί το 84% του συνόλου χρόνου (674 ημέρες) έκδοσης νέας ΑΕΠΟ - καθυστέρηση πενταπλάσια της θεσμοθετημένης προθεσμίας».

Αντίστοιχα, στην κατηγορία περιβαλλοντικών επιπτώσεων Α2, ο συνολικός μέσος χρόνος απόκλισης από το θεσμικό πλαίσιο ανέρχεται στο 77% του συνολικού χρόνου (275 ημέρες) έκδοσης νέας ΑΕΠΟ – καθυστέρηση τριπλάσια της θεσμοθετημένης προθεσμίας.

Μέρος από τα προβλήματα αυτά επιχειρεί να λύσει το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση και το οποίο όταν τελικά ψηφιστεί και συμπληρωθεί από τις απαραίτητες υπουργικές αποφάσεις θα δώσει τη δυνατότητα να αδειοδοτούνται επιχειρήσεις ακόμα και σε μια ημέρα.

2. Δυσκολίες πρόσβασης στη χρηματοδότηση

Σημαντικότερα εμπόδια στην πρόσβαση των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση είναι η απουσία ενός συνεπούς στρατηγικού σχεδιασμού, ο οποίος να συνδέει τις επιμέρους ενέργειες ενίσχυσης της ρευστότητας με αναπτυξιακούς στόχους. Την ίδια ώρα οι τράπεζες αντιμετωπίζουν οι ίδιες προβλήματα ρευστότητας, ενώ, καλούνται να υλοποιήσουν επιχειρησιακά σχέδια και σχέδια διαχείρισης κεφαλαίων, τα οποία σε καμία περίπτωση δε θυμίζουν τα σχέδια πιστωτικής επέκτασης που εφάρμοσαν πριν την κρίσης. Επίσης διαπιστώνεται ότι δεν αξιοποιούνται επαρκώς από τις επιχειρήσεις τα κοινοτικά προγράμματα και οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου (2007-2013).

Το γεγονός αυτό οφείλεται στην αδυναμία κάλυψης της ίδιας συμμετοχής ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων, στην αναντιστοιχία των προκαθορισμένων δράσεων της Ε.Ε. (π.χ. ειδικού σκοπού, επενδυτικού χαρακτήρα, τοπικού χαρακτήρα), με τις ανάγκες και προτεραιότητες των επιχειρήσεων (π.χ. κάλυψη αναγκών σε κεφάλαιο κίνησης), ή/και με τις προοπτικές ζήτησης της αγοράς.

3. Φορολογία

Η πολυπλοκότητα και η χαμηλή ποιότητα της φορολογικής νομοθεσίας, καθώς και η έλλειψη σταθερού φορολογικού συστήματος, περιλαμβάνονται μεταξύ των σημαντικότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις.

Επιπλέον, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν καθημερινά προβλήματα στις επαφές τους με τις φορολογικές αρχές, οι οποίες είναι αρμόδιες για την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας. Οι επιχειρήσεις υφίστανται τις συνέπειες της παθογένειας της φορολογικής νομοθεσίας, καθώς -λόγω των συχνών αλλαγών- αφενός αδυνατούν να προβούν σε έναν ορθολογικό σχεδιασμό της στρατηγικής τους, αφετέρου έρχονται αντιμέτωπες με κυρώσεις, λόγω της αδυναμίας παρακολούθησης και εφαρμογής τους.

Η ασάφεια των νομοθετικών διατάξεων επιτείνεται και από την καθυστέρηση στην έκδοση των απαραίτητων κανονιστικών πράξεων (Υπουργικών Αποφάσεων) και ερμηνευτικών εγκυκλίων, με τις οποίες δίνονται οδηγίες προς τις φορολογικές αρχές για την εφαρμογή των νέων νομοθετικών διατάξεων. Το γεγονός αυτό δημιουργεί προβλήματα ερμηνείας της νομοθεσίας από τη φορολογική διοίκηση και ειδικότερα από τις ελεγκτικές αρχές κυρίως κατά το στάδιο της διενέργειας τακτικού ή προσωρινού φορολογικού ελέγχου.

4. Καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταδικάσει την Ελλάδα πάνω από 400 φορές για παραβίαση του θεσμοθετημένου χρόνου διάρκειας της δίκης. Ως αποτέλεσμα, με απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου η Ελλάδα υποχρεώθηκε να θεσμοθετήσει (Ν.4055/2012) αποζημίωση σε περίπτωση μεγάλης καθυστέρησης καθώς και για την επίσπευση διαδικασιών για τις εκκρεμείς δίκες. Παρ' όλα αυτά, η κατάσταση δεν έχει έκτοτε βελτιωθεί και οι καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος της χώρας μας συνεχίζονται.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, την 31η Μαρτίου 2013 εκκρεμούσαν: 29.319 υποθέσεις στο ΣΤΕ, 332.809 στα Διοικητικά Πρωτοδικεία (από τις οποίες οι 82.449 αφορούν φορολογικές και τελωνειακές υποθέσεις), 37.226 υποθέσεις στο Διοικητικό Εφετείο, 30.365 υποθέσεις δημοσιονομικού ενδιαφέροντος στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Επίσης, με βάση τον τελευταίο «πίνακα επιδόσεων18» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Ελλάδα ανήκει στην ομάδα χωρών με χαμηλή επίδοση στην αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης.

5. Καθυστερήσεις στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων

Τα εμπόδια και οι δυσλειτουργίες του συστήματος δημοσίων συμβάσεων κατατάσσουν την αποτελεσματικότητά του στην προτελευταία θέση μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα, μέχρι και το 2011 απαιτούνταν 230 μέρες, κατά μέσο όρο, για τη συνολική διαδικασία μίας δημόσιας σύμβασης (υπερδιπλάσιες του μέσου όρου της Ε.Ε., ο οποίος είναι 108 ημέρες), διαδικασία η οποία απαιτούσε συνολικά πάνω από 60 ανθρωποημέρες, εκ των οποίων οι 40 αφορούσαν τις επιχειρήσεις.

***Αναλυτικά η έκθεση για το επιχειρηματικό περιβάλλον δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".