Ενέργεια: Πώς θα ενισχύσει η Ελλάδα τη θέση της

Η Ελλάδα, πέρα από τις διπλωματικές κινήσεις προώθησης της συνεργασίας με το Ισραήλ στη μεταφορά του φυσικού αερίου, θα πρέπει να αναπτύξει τις υποδομές της και να αναλάβει πρωτοβουλίες σε επίπεδο Ε.Ε. υπέρ της αύξησης στην κατανάλωσή του.

Στόχος όλων αυτών θα είναι η δημιουργία συνθηκών στην ευρωπαϊκή αγορά που θα καταστήσουν ευκολότερη την επιλογή λύσεων με τη συμμετοχή της Ελλάδας στη μεταφορά του αερίου.

Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει μελέτη του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (Τομέας Ευρωατλαντικών Μελετών, συντονιστής καθηγητής Χαρ. Παπασωτηρίου). Η μελέτη αναλύει επιμέρους σενάρια τα οποία αφορούν τις δυναμικές των στρατηγικών ζητημάτων, οι οποίες αναπτύσσονται στην περιοχή (επίπεδο σχέσεων και εξελίξεις στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας, Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας).

Ειδικότερα, μετά την ανακάλυψη φυσικού αερίου στη λεγόμενη Λεκάνη της Λεβαντίνης και κυρίως στις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ, η μελέτη εξετάζει ιδιαίτερα κάτω από ποιους όρους η Ελλάδα θα μπορούσε να αναβαθμίσει τη θέση της αναλαμβάνοντας σημαντικό ρόλο στη διαμετακόμιση του φυσικού αερίου, είτε μέσω αγωγών, είτε με τη μορφή υγροποιημένου αερίου.

Αυτό που τονίζει η μελέτη στο συγκεκριμένο θέμα είναι ότι κάθε υποδομή επί ελληνικού εδάφους, όπως οι προγραμματισμένοι διασυνοριακοί αγωγοί (ΤΑΡ-IGB) και οι υποδομές αποθήκευσης ή αεριοποίησης υγροποιημένου αερίου, θα διευκόλυνε λύσεις μεταφοράς που θα ενέτασσαν την Ελλάδα στις χώρες διαμετακόμισης του φυσικού αερίου. Επίσης θα διευκόλυνε μία σταθερή τοποθέτηση της χώρας στα ευρωπαϊκά όργανα (Συμβούλιο, Επιτροπή, Κοινοβούλιο), υπέρ της αύξησης της ζήτησης αυτού.

Όπως είναι φυσικό, οι επισημάνσεις της μελέτης είναι πολύ επίκαιρες λόγω της υπογραφής συμφωνιών στον ενεργειακό τομέα μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ, κατά την επίσκεψη του ελληνικού κυβερνητικού κλιμακίου. Ειδικότερα, η μελέτη επισημάνει και προτείνει τα εξής αναφορικά με τη διάθεση του φυσικού αερίου από τις ΑΟΖ και Κύπρου:

* Η πώληση του φυσικού αερίου που θα παράγεται από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές και σύνθετες στρατηγικές αποφάσεις για τους επενδυτές και τις χώρες παραγωγούς.

* Όσον αφορά το αέριο των κοιτασμάτων μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, είναι προφανές ότι συμφέρον της Ελλάδας είναι αυτό να κατευθυνθεί στις ευρωπαϊκές αγορές, με μέθοδο και όδευση που θα περνά μέσα από το έδαφός της και θα παρακάμπτει την τουρκική επικράτεια.

* Αυτή η πραγματικότητα, καθώς και το γεγονός ότι υπάρχει υψηλή πιθανότητα η Ελλάδα να γίνει και αυτή παραγωγός χώρα υποδηλώνουν μια στρατηγική συνεργασίας με την Κύπρο και το Ισραήλ και προώθησης μέτρων που τονώνουν τη ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ως εκ τούτου, η Ελλάδα έχει συμφέρον να υπάρχει αυξημένη ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η μεταφορά του να γίνεται με όδευση που περνά μέσα από την ελληνική επικράτεια και παρακάμπτει την Τουρκία, και να εξασφαλιστεί συνεργασία μεταξύ των παραγωγών χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, με σκοπό τη μεγιστοποίηση του όγκου του αερίου που διέρχεται από την ελληνική επικράτεια και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας στη μεταφορά.

Σύμφωνα με τη μελέτη, βέλτιστο σενάριο για τα ελληνικά συμφέροντα είναι η Ενιαία Αγορά, ενώ είναι σημαντικό να αποφευχθούν σενάρια όπως αυτό του παγώματος των σχέσεων με το Ισραήλ.

Για να εξυπηρετηθούν τα ελληνικά συμφέροντα, πρέπει η Κύπρος και το Ισραήλ να επιλέξουν να εξάγουν επαρκείς ποσότητες αερίου, οι εξαγωγές να κατευθυνθούν προς την Ε.Ε. και να μην υπάρξει συμφωνία όδευσης των ισραηλινών εξαγωγών μέσω της τουρκικής επικράτειας.

Η Ελλάδα, τονίζει η μελέτη, έχει μηδενική δυνατότητα να επηρεάσει άμεσα τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Ισραήλ, ενώ είναι αυτονόητο ότι δεν υπάρχει παρόμοια προοπτική για την Κύπρο.

Σε αυτό το πλαίσιο, βασικό εργαλείο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα της χώρας είναι να πεισθεί η Ε.Ε. για την προώθηση όλων των πολιτικών που αναμένεται να επηρεάσουν θετικά τη ζήτηση φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, καθώς και των επενδύσεων στην επεξεργασία και τη διανομή φυσικού αερίου εντός της Ε.Ε.

Η αύξηση της ζήτησης δημιουργεί ισχυρά οικονομικά κίνητρα σε όλους τους εμπλεκόμενους δρώντες να κατευθύνουν μεγάλες ποσότητες από το παραγόμενο αέριο στην ευρωπαϊκή αγορά. Επίσης, δίνει σημαντικό κίνητρο για επενδύσεις με σκοπό τη δημιουργία σταθερής ροής (μέσω είτε συμβολαίων LNG, είτε αγωγών), καθώς και ένα περιθώριο κέρδους που ενδεχομένως μπορεί να δικαιολογήσει τις πολιτικές επιλογής των διαδρομών αερίου.

Τα άμεσα μέτρα που μπορεί να προωθήσει η Ελλάδα προς παρόμοια κατεύθυνση είναι με βάση τη μελέτη:

• Άμεση υλοποίηση των αγωγών ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline) καιIGB (ελληνοβουλγαρικός).
• Στήριξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο της υλοποίησης του ενεργειακού διαδρόμου Βορρά-Νότου.
• Στήριξη μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπέρ καυσίμων που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον.
• Στήριξη σε ψηφοφορίες μέτρων υπέρ της χρήσης στην Ανατολική Ευρώπη φυσικού αερίου για την ηλεκτροπαραγωγή.
• Στήριξη μέτρων της Ευρ. Επιτροπής υπέρ της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας στην ευρωπαϊκή αγορά.
• Προώθηση του υγροποιημένου αερίου ως σημαντικής μεθόδου εισαγωγής φυσικού αερίου στην Ε.Ε. και η στήριξη πρωτοβουλιών της Επιτροπής για ένταξη των υποδομών υγροποιημένου αερίου στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης.