Η Ελλάδα πιθανότατα θα πάρει σύντομα την επόμενη δόση, εκτιμά η Bank of America Merrill Lynch, η οποία σημειώνει ότι το σενάριο σε κάθε αναθεώρηση του ελληνικού προγράμματος είναι το ίδιο: η τρόικα αντιλαμβάνεται ότι η ανάπτυξη είναι πολύ χαμηλότερη των προβλέψεων και η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων συνεχίζει να είναι προβληματική. Ακολουθούν δύσκολες διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση, ώστε να επανέλθει σε τροχιά το πρόγραμμα, ενώ το ΔΝΤ ζητά από την ευρωζώνη να δώσει περισσότερα κεφάλαια στην Ελλάδα.

Σε αυτό το σημείο, οι αγορές αρχίζουν να ανησυχούν για το αν τελικά η Ελλάδα θα τα καταφέρει. Γίνεται ψηφοφορία στη Βουλή και οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις περνούν με μικρή πλειοψηφία, ενώ έξω από τη Βουλή πραγματοποιούνται βίαιες διαδηλώσεις. Η τρόικα χαιρετίζει την ψήφιση των μέτρων, όμως συνεχίζει να διαφωνεί η Ε.Ε. με το ΔΝΤ ως προς το πώς θα δοθούν περισσότερα χρήματα και θα μειωθεί το χρέος της Ελλάδας.

Στο τέλος όμως, η χώρα λαμβάνει τη δόση από την τρόικα, με μεγάλη καθυστέρηση και μόλις πριν ξεμείνει από ρευστό, όμως η δυναμική του χρέους παραμένει μη διαχειρίσμη. Στο μεταξύ, η αυξημένη αβεβαιότητα έχει επιφέρει πλήγμα στην ελληνική οικονομία, το πρόγραμμα δεν πείθει τις αγορές και τους επενδυτές ότι η Ελλάδα έχει διαφύγει τον κίνδυνο, η πιθανότητα εξόδου της από την ευρωζώνη παραμένει και η πλειοψηφία της κυβέρνησης αποδυναμώνεται, στήνοντας έτσι το σκηνικό για επανάληψη του ίδιου σεναρίου στην επόμενη αναθεώρηση του προγράμματος…

Σύμφωνα με την Bank of America Merrill Lynch, σήμερα βρισκόμαστε στη φάση όπου οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να συμφωνήσουν ως προς το πώς θα καλυφθεί το κενό χρηματοδότησης της Ελλάδας, καθώς η χώρα χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επιτύχει τους στόχους που έχουν τεθεί για το έλλειμμα και να ανταποκριθεί στις νομικές απαιτήσεις του ΔΝΤ αναφορικά με τη βιωσιμότητα του χρέους, προσπαθώντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν τους πολιτικούς περιορισμούς και τους περιορισμούς της ΕΚΤ.

Οι τίτλοι στα ΜΜΕ αναφορικά με τις διαφωνίες της τρόικας για το πώς θα τετραγωνιστεί ο κύκλος της Ελλάδας θα μπορούσαν να συνεχίσουν να επηρεάζουν τις αγορές τις επόμενες ημέρες, όμως η Bank of America Merrill Lynch εκτιμά πως η Ελλάδα θα λάβει την επόμενη δόση του δανείου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου ή τις αρχές Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, καμία από τις λύσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι για τη διευθέτηση του ελληνικού ζητήματος δεν είναι εύκολη, αν και οι περισσότερες από αυτές πιθανόν να κριθούν απαραίτητες.


Αισιοδοξία για την Ελλάδα

Η Bank of America Merrill Lynch, πάντως, δηλώνει αισιόδοξη ότι η Ελλάδα -έχοντας εγκρίνει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην αναθεώρηση- θα ανταποκριθεί στα prior actions του προγράμματος και η τρόικα θα καταλήξει σε συμφωνία. Η εναλλακτική είναι μια άτακτη χρεοκοπία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έξοδο από το ευρώ, σενάριο το οποίο όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές θέλουν να αποφύγουν.

Στο χειρότερο σενάριο της μη επίτευξης συμφωνίας στην τρόικα ως προς το πώς θα διευθετηθεί το θέμα της μη διαχειρισμότητας του ελληνικού χρέους, το ΔΝΤ θα μπορούσε να διακρατήσει το δικό του μερίδιο της δόσης, ενώ θα συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις. Αν και το μερίδιο του ταμείου είναι μικρό -μόλις 1,7 δισ. από τη σχεδιαζόμενη δόση των 31,5 δισ. ευρώ- η διακράτησή του θα ήταν αρνητική για τις αγορές.

Εντούτοις, η Bank of America Merrill Lynch αναμένει την τρόικα να εξηγήσει ότι αυτή είναι μια προσωρινή καθυστέρηση, μέχρις ότου οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες για το πώς θα μειωθεί το υψηλότατο χρέος της χώρας.

Στο άλλο άκρο, πρόσφατα δημοσιεύματα αφήνουν να εννοηθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να λάβει τρεις δόσεις σε μία - ύψους 44 δισ. ευρώ. Αυτές οι δόσεις ούτως ή άλλως θα έπρεπε να έχουν εκταμιευθεί μέχρι τα τέλη του 2012, όμως έχουν καθυστερήσει. Οι αρχές τόσο της Γερμανίας όσο και της Ελλάδας έχουν επιβεβαιώσει ότι συζητούν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό το σενάριο θα ήταν θετικό για τις αγορές, όμως υποθέτει ότι θα υπάρξει πρώτα συμφωνία της τρόικας για το ελληνικό χρέος. Επιπλέον, η τρόικα μπορεί να αποφασίσει να περιμένει πρώτα να δει πως εφαρμόζονται τα μέτρα στη χώρα, προτού προχωρήσει στην εκταμίευση.

Το πρόβλημα της ύφεσης

Σε ό,τι αφορά την ύφεση στην Ελλάδα, η Bank of America Merrill Lynch θεωρεί ότι οι λόγοι για τους οποίους είναι πολύ βαθύτερη και σοβαρότερη από αυτήν που προέβλεπαν τα προγράμματα είναι οι εξής:

- Ο φόβος εξόδου από την ευρωζώνη
- Η πιστωτική κρίση
- Τα επιθετικά και οριζόντια μέτρα λιτότητας
- Οι σημαντικές καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων
- Οι πολιτικοί κίνδυνοι
- Η δομή της ελληνικής οικονομίας προ κρίσης
- Το ισχυρό ευρώ

Όπως επισημαίνει, η επίπτωση των παραγόντων αυτών είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί, όμως θεωρεί πως όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν συντελέσει στη σοβαρή ύφεση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα και θα συνεχίσουν αν η τρόικα και οι αρμόδιες ελληνικές αρχές δεν τους αντιμετωπίσουν με αποφασιστικό τρόπο.

Πώς μπορεί η Ελλάδα να αλλάξει πορεία

Για να μπορέσει η Ελλάδα να αλλάξει πορεία, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους βασικούς λόγους που ευθύνονται για την κατάρρευση της οικονομίας της κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων διάσωσης. Δυστυχώς, σχολιάζει ο οίκος, ορισμένα βασικά στοιχεία μιας επιτυχημένης στρατηγικής για την Ελλάδα είναι πολιτικά πολύ δύσκολα στην παρούσα φάση. Ωστόσο, η επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος το 2013 θα μπορούσε να κάνει τις ακόλουθες κινήσεις ευκολότερες:

-Μια δέσμευση της ευρωζώνης να διατηρήσει την Ελλάδα στο μπλοκ του ευρώ: Οι δηλώσεις από τις αρχές της ευρωζώνης ότι θέλουν η χώρα να παραμείνει μέλος αυτής αφήνουν να εννοηθεί ότι η Ελλάδα θα μπορούσε επίσης να βγει από το ευρώ. Οι αγορές χρειάζονται μια ξεκάθαρη δέσμευση από τις αρμόδιες αρχές των χωρών του πυρήνα και από την ΕΚΤ ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη ό,τι και αν γίνει.

Οι ανησυχίες για τον ηθικό κίνδυνο αποτρέπουν προς το παρόν μια τέτοια δέσμευση, όμως η απουσία της συνεχίζει να παραλύει την ελληνική οικονομία. Ωστόσο, αν ενισχυθεί η εφαρμογή του προγράμματος το 2013, τότε οι αρχές της ευρωζώνης μπορεί να είναι πιο πρόθυμες να δουν τη διάσωση της Ελλάδας ως μέρος της επίλυσης της κρίσης της ευρωζώνης.

-Ένα «κούρεμα» του επίσημου τομέα (OSI) υπό όρους: Το επίπεδο του κρατικού χρέους στην Ελλάδα ξεπερνά κατά πολύ τα επίπεδα που θεωρούνται επιζήμια για την οικονομική ανάπτυξη - συνήθως άνω του 90% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα πρέπει να εμφανίσει τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα για δεκαετίες για να επανέλθει το χρέος σε πιο «ασφαλή» επίπεδα.

Είναι δύσκολο να βρεθούν παραδείγματα χωρών που έχουν επιτύχει τέτοιους δημοσιονομικούς στόχους για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, νέες αναταράξεις, που δεν είναι και απίθανες αν αναλογιστούμε τη μακρά αυτή περίοδο, θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο αυτούς τους στόχους.

Η Bank of America Merrill Lynch βλέπει να υπάρχει πιθανότητα ενός OSI για την Ελλάδα, αν όχι το 2013, προς το τέλος του προγράμματος. Μπορεί να λάβει τη μορφή μιας σημαντικής επιμήκυνσης των ωριμάνσεων, ή περαιτέρω μείωσης των επιτοκίων, αντί ενός κανονικού «κουρέματος», αν κι ο οίκος δηλώνει ότι θα προτιμούσε το τελευταίο.

Η επιτυχής εφαρμογή του προγράμματος στην Ελλάδα θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να αντιμετωπιστούν οι πολιτικοί περιορισμοί για ένα OSI. Από αυτήν την άποψη, ένα σταδιακό OSI, υπό τον όρο ότι οι μεταρρυθμίσεις θα επιβεβαιώνονται με τριμηνιαίες αναθεωρήσεις, θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ της αντιμετώπισης των ανησυχιών για τον ηθικό κίνδυνο και της διαγραφής χρέους στη χώρα.

-Η σταθερότητα της προσήλωσης της κυβέρνησης στο πρόγραμμα: Η ισχνή πλειοψηφία στην τελευταία ψηφοφορία στη Βουλή και οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις αποτελούν πολιτικούς κινδύνους στην Ελλάδα. Αν η κυβέρνηση δεν υποστεί περαιτέρω απώλειες βουλευτών και οι μελλοντικές ψηφοφορίες στη Βουλή έχουν ευρεία πλειοψηφία, τότε οι αγορές μπορεί να αισθανθούν πιο σίγουρες ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός θα μπορέσει να επιβιώσει και να εφαρμόσει το πρόγραμμα. Επιπλέον, η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση θα μπορούσε να στείλει πολύ θετικά μηνύματα στην αγορά, ακόμα και να επηρεάσει θετικά την εμπιστοσύνη των αγορών και την ανάπτυξη.

-Η αντιμετώπιση του προβλήματος ρευστότητας: Η Bank of America Merrill Lynch αναμένει πως η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και η αποπληρωμή μεγάλου μέρους των οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες το α΄ εξάμηνο του 2013 θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να αυξηθεί η ρευστότητα στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, η τρέχουσα πιστωτική κρίση είναι πρόβλημα σε όλη την ευρωπεριφέρεια και σχετίζεται με τον ελαττωματικό μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής, κάτι για το οποίο η ΕΚΤ έχει εκφράσει την ανησυχία της τους τελευταίους μήνες. Όποια βήματα κάνει η ΕΚΤ για να διευθετήσει το ζήτημα αυτό εκτιμάται ότι θα βοηθήσουν και την Ελλάδα.

…Μέχρι την επόμενη αναθεώρηση

Η Bank of America Merrill Lynch, πάντως, θεωρεί ότι η Ελλάδα θα ξεχαστεί από τις αγορές όταν λάβει τη δόση του δανείου, τουλάχιστον μέχρι την επόμενη αναθεώρηση του προγράμματος, στις αρχές του 2013.