Σε αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τη διαχείριση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων προχωρά το υπουργείο Εργασίας, όπως δήλωσε η υπουργός Εργασίας, κ. Λ. Κατσέλη, σε ομιλία της στη Βουλή. 

Όπως τόνισε η υπουργός, μιλώντας στην ολομέλεια για το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής που διερεύνησε την υπόθεση των δομημένων ομολόγων την Παρασκευή, οι αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, που ακολούθησαν το σκάνδαλο με τα δομημένα ομόλογα, διασφάλισαν την επαγγελματική διαχείριση στα αποθεματικά. 

Ωστόσο, για να αποτραπεί η καταστρατήγηση του θεσμικού πλαισίου που συνέβη στο παρελθόν, φθάσαμε στο άλλο άκρο, δημιουργώντας ένα άκαμπτο και ασφυκτικό πλαίσιο, το οποίο δεν επιτρέπει ουσιαστικά την αποδοτική αξιοποίηση και διαχείριση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων.

Ο σχεδιασμός του υπουργείου, τόνισε η κ. Κατσέλη, έχει ως βάση τα εξής:

1. Να επαναπροσδιοριστεί ο εποπτικός ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος. Η υπουργός τόνισε ότι η υποχρέωση για τοποθέτηση όλων των αποθεματικών στην ΤτΕ καθιστά την τράπεζα και διαχειριστή και επόπτη. Υπάρχει επομένως σύγκρουση του ρόλου της ΤτΕ.

2. Να αξιολογηθεί η ανάγκη για δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης όλων των κινητών αξιών των ασφαλιστικών ταμείων και να καθοριστούν ο ρόλος και η μετοχική σύνθεση της ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ.

Στο πλαίσιο αυτό, να επαναπροσδιοριστούν τα κριτήρια διαχείρισης και αξιοποίησης του τεράστιου αποθέματος κινητών αξιών ύψους 26,7 δισ. σε σημερινές τιμές που κατέχουν τα ασφαλιστικά ταμεία και να αξιοποιηθεί με αυστηρούς κανόνες εποπτείας το απόθεμα καταθέσεων των 15 δισ. ευρώ, που σήμερα βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος με αρνητικό πραγματικό επιτόκιο. Με κανόνες που να επιτρέπουν ασφάλεια στις τοποθετήσεις αλλά και εύλογη απόδοση. Στο πλαίσιο αυτό, να αξιολογηθεί η μετεξέλιξη της υφιστάμενης ΑΕΔΑΚ των τριών μεγάλων ασφαλιστικών οργανισμών ΙΚΑ - ΟΑΕΕ και ΟΓΑ σε εταιρία-ομπρέλα για όλα τα ταμεία, με διεύρυνση της μετοχικής της σύνθεσης και στα υπόλοιπα και δυνατότητα να προσφέρει διαφόρων ειδών και τύπων αμοιβαία κεφάλαια ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ταμείου.

3. Να αξιοποιηθεί ορθολογικά η ακίνητη περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, η εμπορική αξία των οποίων ανέρχεται περίπου στα 3 δισ. ευρώ. Έχει ήδη ολοκληρωθεί η πλήρης καταγραφή της ακίνητης περιουσίας και έχει γίνει η κατηγοριοποίηση όσων μπορούν να αξιοποιηθούν. Είναι ανάγκη να ξεκαθαριστεί η εταιρική μορφή με την οποία τα ταμεία θα διαχειρίζονται την ακίνητη περιουσία τους και να δοθεί η δυνατότητα ανάπτυξης και διασποράς σε σύγχρονα, ασφαλή και αποδοτικά προϊόντα, όπως είναι η εγγυοδοσία, οι εμπράγματες εξασφαλίσεις, τα ΣΔΙΤ και οι τιτλοποιήσεις. Πάντοτε με γνώμονα τη σχέση απόδοσης - κινδύνου και την αναγκαία ασφάλεια που μια τέτοια πολιτική πρέπει να παρέχει προς κάθε ταμείο που διαχειρίζεται ουσιαστικά την περιουσία των ασφαλισμένων του.

4. Να αναπτυχθεί ένα αποτελεσματικό και ορθό πλαίσιο διαχείρισης της περιουσίας των ταμείων το οποίο θα βασίζεται στο πρότυπο της διαχείρισης ενεργητικού και παθητικού (asset liability management) που θα λαμβάνει δηλαδή υπόψη του τις μελλοντικές υποχρεώσεις των ταμείων και τις ανάγκες ρευστότητας.

5. Στο πλαίσιο της νέας αρχιτεκτονικής να επανασυσταθεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά η ειδική επιτροπή ελέγχου των επενδύσεων. Αυτή η επιτροπή σήμερα δεν έχει ουσιαστικά κανέναν ρόλο, καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης και επένδυσης των αποθεματικών των ταμείων.


Τα προβλήματα του σημερινού θεσμικού πλαισίου 

Το σημερινό θεσμικό πλαίσιο επιχείρησε να διορθώσει τη θεσμική ανεπάρκεια που υπήρξε στο παρελθόν σχετικά με την απουσία πλαισίου που να δίνει τη δυνατότητα στα ασφαλιστικά ταμεία να διαχειρίζονται την περιουσία τους με επαγγελματικό τρόπο, τόνισε η υπουργός.

Ταυτόχρονα, όμως, προκειμένου να αποτρέψει την καταστρατήγηση του θεσμικού πλαισίου που συνέβη στο παρελθόν, έφτασε στο άλλο άκρο, δημιουργώντας ένα άκαμπτο και ασφυκτικό πλαίσιο το οποίο δεν επιτρέπει ουσιαστικά την αποδοτική αξιοποίηση και διαχείριση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων. 

Σύμφωνα με την κ. Κατσέλη, σήμερα πρέπει συντεταγμένα να μη διστάσουμε να προχωρήσουμε σε αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου. Πρέπει να ξαναδούμε με κριτικό μάτι και να αξιολογήσουμε τα ακόλουθα:

1. Την υποχρέωση για τοποθέτηση όλων των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία καλείται να τα διαχειριστεί, ενώ ταυτόχρονα ασκεί και τον ρόλο του επόπτη. Υπάρχει επομένως σύγκρουση του ρόλου της Τράπεζας της Ελλάδος ως διαχειρίστριας και επόπτριας της διαχείρισης.

2. Την υποχρέωση τα ταμεία να έχουν ουσιαστικά δεσμευμένες καταθέσεις ύψους 15 δισ. ευρώ στην Τράπεζα της Ελλάδος με ονομαστικό επιτόκιο 3,5%, δηλαδή με αρνητικό πραγματικό επιτόκιο, εφόσον ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος.

3. Να ξαναδούμε τον κατακερματισμό της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου επενδύσεων μεταξύ διαφορετικών φορέων και τους υπάρχοντες επιμέρους θεσμικούς περιορισμούς που λειτουργούν ανασταλτικά για την αποτελεσματική και επαγγελματική διαχείριση και αξιοποίηση τόσο της κινητής όσο και της ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων. 

Ένα μόνο παράδειγμα αρκεί: Υπάρχει πρόβλεψη να αναθέτουν όλα τα ταμεία, μέσω της υπογραφής συμβάσεων τη διαχείριση των κινητών τους αξιών σε μια εταιρία, την ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ, τη στιγμή όπου τα περισσότερα από αυτά δεν συμμετέχουν καν στο μετοχικό κεφάλαιο αυτής.  Το γεγονός και μόνο ότι οι δυνατότητες του θεσμικού πλαισίου δεν αξιοποιούνται από τα ταμεία σημαίνει ότι πρέπει να το ξαναδούμε.