Το ζήτημα της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών επανέρχεται στο προσκήνιο, μετά την υποβάθμιση από τη Moody's που καθιστά ασύμφορη τη μέθοδο των τιτλοποιήσεων, τη στιγμή που εντείνονται οι πιέσεις για μείωση της εξάρτησης από την ΕΚΤ.

Τα εγχώρια ιδρύματα στρέφονται στη λύση των καλυμμένων ομολογιών, ενώ "ανάσες" ρευστότητας αναμένονται και από την άμεση ενεργοποίηση των επιπλέον 15 δισ. ευρώ από το πακέτο στήριξης της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας, με την υποστήριξη της Τραπέζης της Ελλάδος.
 
Τα κεφάλαια θα αντληθούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Η επίσπευση της ενεργοποίησης των επιπλέον 15 δισ. ευρώ -φέρεται ότι οι τράπεζες θα έκαναν χρήση αυτών στο τέλος του καλοκαιριού- έρχεται μία ημέρα μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Moody's, γεγονός που πλήττει περαιτέρω τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών.

Η διάθεση των κεφαλαίων θα πραγματοποιηθεί με βάση τη διαδικασία που έχει ακολουθηθεί έως σήμερα, στις αντίστοιχες αντλήσεις, και κάθε τράπεζα θα πάρει κεφάλαια ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής της στο πακέτο στήριξης. Ποσοστό που προσδιορίζεται από το μερίδιο αγοράς στις χορηγήσεις.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν το χρηματοοικονομικό εργαλείο της έκδοσης καλυμμένων ομολογιών. Εργαλείο το οποίο ήδη αξιοποιούν και αναμένεται να το συνεχίσουν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Μία ακόμη δεξαμενή ρευστότητας, απευκταία για τις περισσότερες διοικήσεις των τραπεζών, είναι το Ταμείο Στήριξης, με κεφάλαια ύψους 10 δισ. ευρώ, το οποίο ετοιμάζουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

«Πρόκειται για την έσχατη λύση για τις τράπεζες, καθώς στόχος μας είναι να μη φτάσουμε μέχρι εκεί. Κι αυτό διότι οι όροι είναι σκληροί και οι μέτοχοι θα χάσουν πολλά προνόμια», τονίζουν στο euro2day τραπεζικές πηγές.


Γιατί είναι αναγκαστική η στροφή στις καλυμμένες ομολογίες

Η έκδοση καλυμμένων ομολογιών καθίσταται πλέον μονόδρομος για τις ελληνικές τράπεζες, αφενός για να συνεχίσουν να αντλούν ρευστότητα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αφετέρου για να αντικαταστήσουν σταδιακά ως την 1η Μαρτίου του 2011 τιτλοποιήσεις δανείων, που έχουν βάλει ως ενέχυρο στην κεντρική τράπεζα.

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, από την 1η Μαρτίου του 2010, όλες οι νέες τιτλοποιήσεις θα πρέπει να έχουν αξιολόγηση «ΑΑΑ/aaa» από δύο οίκους, ενώ από την 1η Μαρτίου του 2011 η εν λόγω προϋπόθεση θα ισχύει για όλες τις τιτλοποιήσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί πριν από την 1η Μαρτίου του 2010.

Μετά τις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας των ελληνικών τραπεζών, εξαιτίας της δημοσιονομικής κρίσης, η έκδοση νέων τιτλοποιήσεων έχει καταστεί σχεδόν αδύνατη, μια και είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τύχουν οι εκδόσεις αξιολόγησης «ΑΑΑ» από δύο, τουλάχιστον, οίκους αξιολόγησης, λόγω της χαμηλής βαθμολογίας της χώρας.

«Σε μια περίοδο όπου τα δάνεια σε καθυστέρηση αυξάνονται, λόγω της ύφεσης, και η πιστοληπτική ικανότητα των τραπεζών έχει μειωθεί σημαντικά, για να αξιολογηθεί ένα πακέτο δανείων με "ΑΑΑ" θα πρέπει να συνοδευτεί από ιδιαίτερα αυξημένη ρευστότητα ως ενέχυρο, κάτι που δεν συμφέρει τις τράπεζες», αναφέρει στέλεχος του τομέα χορηγήσεων ελληνικής τράπεζας.

«Αλμυρή», μετά τις υποβαθμίσεις, καθίσταται και η επαναξιολόγηση παλαιών τιτλοποιήσεων (με έκδοση πριν από την 1η Μαρτίου 2010), καθώς θα πρέπει να δεσμευτούν επιπρόσθετα δάνεια και πολύ υψηλότερη ρευστότητα ως ενέχυρο για να λάβουν αξιολόγηση «ΑΑΑ». Υπενθυμίζεται ότι μέχρι την 1η Μαρτίου της φετινής χρονιάς ίσχυε ως ελάχιστη αξιολόγηση για τιτλοποιήσεις δανείων η «Α-», ο κανόνας, όμως, για τις ελληνικές τράπεζες ήταν να λαμβάνουν αξιολόγηση «ΑΑΑ».

Για να αντιμετωπίσουν την παραπάνω κατάσταση αλλά και να συνεχίσουν να αντλούν ρευστότητα από την ΕΚΤ, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη προσανατολιστεί στη λύση της έκδοσης καλυμμένων ομολογιών (covered bonds) αντί για τιτλοποιήσεις δανείων. Και αυτό γιατί η ΕΚΤ δέχεται ως ελάχιστη αξιολόγηση για τα covered bonds την «ΒΒΒ-».

Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διευκολύνει την έκδοση καλυμμένων ομολογιών με την απόφασή της να δημιουργήσει δευτερογενή αγορά. Απόφαση που άνοιξε τον δρόμο της έκδοσης covered bonds και της εκχώρησής τους απευθείας στην ΕΚΤ ως ενεχύρου από τις ελληνικές τράπεζες, με αποτέλεσμα το κόστος χρηματοδότησής τους να παραμείνει χαμηλό (1%).

Ήδη, μέχρι και την 25η Μαΐου οι εκδόσεις καλυμμένων ομολογιών που δόθηκαν ως ενέχυρο στην ΕΚΤ από τις ευρωπαϊκές τράπεζες έφτασαν στα 54,348 δισ. ευρώ, όταν το συνολικό της πρόγραμμα ως το τέλος Ιουνίου προέβλεπε απορρόφηση εκδόσεων συνολικού ύψους 60 δισ. ευρώ.


Τι κινήσεις δρομολογούν οι εγχώριοι όμιλοι

Από τις ελληνικές τράπεζες η πρώτη που έκανε στροφή προς την έκδοση καλυμμένων ομολογιών ήταν η Eurobank. Κατά τους τελευταίους μήνες, η τράπεζα προέβη στην έκδοση τεσσάρων καλυμμένων ομολογιών συνολικού ύψους 1,75 δισ. ευρώ. Οι δύο τελευταίες εκδόσεις βγήκαν στις αρχές Ιουνίου με αξιολόγηση «Α3» από τη Moody's διαθέτοντας ως κάλυμμα απαιτήσεις της τράπεζας από στεγαστικά δάνεια σε ευρώ και ελβετικό φράγκο.

Η EFG Eurobank έλαβε την απόφαση έκδοσης καλυμμένων ομολογιών ύψους ως 5 δισ. ευρώ στη συνεδρίαση του Δ.Σ. της στις 3 Μαρτίου, δηλαδή αμέσως μετά την έναρξη ισχύος των νέων κριτηρίων για τις τιτλοποιήσεις δανείων.

Η Alpha Bank ανακοίνωσε ότι προχωρά σε αλλαγή της δομής του -εναπομείναντος- προγράμματος έκδοσης καλυμμένων ομολογιών αξίας 6 δισ. ευρώ, έτσι ώστε να μπορεί να τα δώσει ως ενέχυρο στην ΕΚΤ, ενώ η Εθνική προετοιμάζει μεγάλη έκδοση, το ύψος της οποίας ενδέχεται, σύμφωνα με πληροφορίες που έχει ήδη δημοσιεύσει το Euro2day, να φτάνει και στα 5 δισ. ευρώ.


Ανάγκη «απεξάρτησης» από την ΕΚΤ

Η στροφή προς τις εκδόσεις καλυμμένων ομολογιών υπαγορεύεται και από την ανάγκη για σταδιακή μείωση της εξάρτησης άντλησης ρευστότητας με ενέχυρο κρατικά ομόλογα.

Ο δανεισμός των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ αναρριχήθηκε, τον Απρίλιο, στα ιστορικά υψηλά επίπεδα των 84,9 δισ. ευρώ και το μεγαλύτερο μέρος του αφορά σε ρευστότητα που έχει αντληθεί με ενέχυρο κρατικά ομόλογα. Η αύξηση της εξάρτησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ προκαλεί ανησυχία στην τελευταία, η οποία συνιστά την εξεύρεση λύσεων ώστε σταδιακά να μειωθεί η ρευστότητα που αντλεί από την ίδια το εγχώριο τραπεζικό σύστημα.

Μόνο μέσα στον Απρίλιο η αύξηση του δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ έφτασε στα 17,8 δισ. ευρώ, εξαιτίας και της ανάγκης να αντιμετωπιστούν οι εκροές καταθέσεων. Σημειώνεται ότι για να ξανακερδίσουν καταθέσεις οι τράπεζες αύξησαν τα επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων, ενώ αναμένεται να ενεργοποιηθεί ταχύτερα η επέκταση του σκέλους των εγγυήσεων του πακέτου στήριξης με χορήγηση επιπλέον 15 δισ. ευρώ.