Ισχυρές αντιστάσεις και …εφεδρείες διαθέτει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, οι οποίες το θωρακίζουν κατάλληλα έτσι ώστε να αντέξει ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις, στις οποίες θα μπορούσε να οδηγήσει η χρηματοπιστωτική κρίση.

Η διενέργεια των ασκήσεων προσομοίωσης (stress testing) της Τράπεζας της Ελλάδος σε εννέα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% του συνολικού ενεργητικού του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, έδειξαν ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια, που παρέχει στις ελληνικές τράπεζες το περιθώριο για την κάλυψη κινδύνων ακόμη και από ακραία σενάρια.

Στις ασκήσεις αυτές υιοθετήθηκαν κάποιες ιδιαίτερα αρνητικές (όσο και απίθανες) υποθέσεις, όπως να έχει η Ελλάδα αρνητικό ρυθμό ανάπτυξη 3% σωρευτικά για δύο χρόνια, να αυξηθεί η ανεργία κατά 4 μονάδες, να αυξηθούν τα επιτόκια χορηγήσεων κατά 400 μονάδες βάσης (4%), να εκτιναχθούν στο 12,7% τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, να υποτιμηθεί κατά 30% το ευρώ έναντι των βασικότερων ξένων νομισμάτων, να υποχωρήσει το Χρηματιστήριο κατά 40% και να διευρυνθεί κατά 450 μονάδες βάσης (4,5%) το spread των ελληνικών ομολόγων έναντι των γερμανικών.

Στην έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, τονίζεται ότι ακόμη κι αν συμβούν όλα τα παραπάνω, το εγχώριο πιστωτικό σύστημα δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει πρόβλημα σταθερότητας διότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν προχωρήσει εγκαίρως σε ενίσχυση των κεφαλαίων τους και σε αύξηση των προβλέψεων.

Με βάση τη γενική εικόνα των τραπεζών, εκτιμάται ότι για τη διατήρηση του Δείκτη Βασικών Κεφαλαίων (ΔΒΚ) στο 6% που είναι το διεθνώς αποδεκτό επίπεδο θα απαιτούντο 2 δισ. ευρώ, ενώ για να διατηρηθεί στο 8% θα απαιτούντο 3 δισ. ευρώ. Η ΤτΕ θεωρεί ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι σε θέση, ακόμη και υπό τις ακραίες υποθέσεις της άσκησης, να διατηρήσουν τον ΔΒΚ σε επίπεδα κοντά στο 8,62%. Τονίζει πάντως ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ομοιογενή σε όλες τις τράπεζες και ξεκαθαρίζει ότι έχει ήδη ζητηθεί, σε όσες περιπτώσεις αυτό απαιτείται, να αυξηθούν τα κεφάλαια για τις εκτιμώμενες μελλοντικές συνθήκες.

Υπογραμμίζεται ακόμη ότι, παρά το γεγονός ότι δεν συντρέχουν λόγοι μεγάλης ανησυχίας για τα δάνεια σε καθυστέρηση, τα νοικοκυριά εμφανίζουν μία αισθητή αύξηση του βαθμού δυσκολίας για την αποπληρωμή των δανείων τους και αυτό φαίνεται από την αύξηση των κατασχέσεων σπιτιών πέρυσι κατά 31,8% (3.536 κατασχέσεις), αλλά και ακινήτων επιχειρήσεων κατά 23,1% (1.795 κατασχέσεις).

Σχετικά με το πακέτο των 28 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία, η ΤτΕ εμφανίζεται ικανοποιημένη από την έως τώρα πορεία απορρόφησής του από τις τράπεζες.

Για τον ασφαλιστικό τομέα τέλος, εκτιμά ότι θα δεχτεί έντονες πιέσεις και ίσως να καταγράψει ζημιές για πρώτη φορά από το 2004, αλλά δεν τίθεται θέμα σταθερότητας του συγκεκριμένου κλάδου.

Αναλυτικότερα στην έκθεση τονίζεται ότι:

-Το 2008 ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο δανείων ανήλθε σε 5% (2007: 4,5%), εξαιτίας της αύξησης των καθυστερήσεων στα στεγαστικά και τα καταναλωτικά δάνεια, ενώ το ποσοστό κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από τις σωρευμένες προβλέψεις για τον πιστωτικό κίνδυνο υποχώρησε σε 48,9% (2007: 53,4%). Οι τάσεις που καταγράφηκαν το 2008 συνεχίστηκαν και το α΄ τρίμηνο του 2009. Το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση (σε επίπεδο τραπεζών) αυξήθηκε σημαντικά σε 6% με ανοδική τάση σε όλες τις βασικές κατηγορίες δανείων και η εξέλιξη αυτή συνέβαλε στην υποχώρηση του λόγου κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από τις σωρευμένες προβλέψεις, ο οποίος διαμορφώθηκε σε 43,7%.

Μολονότι οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν σημαντικού ύψους εγγυήσεις και εμπράγματες εξασφαλίσεις, οι οποίες δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό του βαθμού κάλυψης, η συνεχιζόμενη μείωση του ανωτέρω δείκτη επιβάλλει αυξημένη επαγρύπνηση.

-Μεταξύ του α΄ τριμήνου του 2008 και του α΄ τριμήνου του 2009, τα κέρδη προ φόρων υποχώρησαν σημαντικά (τράπεζες: -85,3%, τραπεζικοί όμιλοι: -51,3%). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στον υπερδιπλασιασμό των προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο και στη μείωση των καθαρών εσόδων από τόκους και προμήθειες. Θετική συμβολή είχαν τα κέρδη από χρηματοοικονομικές πράξεις και από το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο, ενώ συγκρατημένη ήταν η αύξηση των λειτουργικών εξόδων.

Πρέπει επιπλέον να υπογραμμιστεί ότι, εάν στα αποτελέσματα χρήσεως συνυπολογίζονταν οι αναγνωρισμένες απομειώσεις αξίας που εγγράφονται απευθείας στην καθαρή θέση, στο τέλος του α΄ τριμήνου του 2009 θα είχαν προκύψει ζημίες αντί κερδών (για τις τράπεζες ζημίες 200 εκατ. ευρώ αντί κερδών 50 εκατ. ευρώ και για τους τραπεζικούς ομίλους ζημίες 120 εκατ. ευρώ αντί κερδών 431 εκατ. ευρώ).

-Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο υποχώρησε κατά περίπου 50 μονάδες βάσης (λόγω του αυξημένου κόστους άντλησης κεφαλαίων από το δ΄ τρίμηνο του 2008 και μετά και της υποχώρησης του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης) και η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων κατά περίπου 10 εκατοστιαίες μονάδες.

Υποχώρηση, κατά περίπου 40 και 20 μονάδες βάσης, παρατηρήθηκε στους δείκτες, αντίστοιχα, κεφαλαιακής επάρκειας και βασικών κεφαλαίων. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται αποκλειστικά στη μείωση των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων, καθώς το σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας παραμένουν ωστόσο σε επίπεδο άνω του ελάχιστα αποδεκτού.

-Από τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης συνάγεται ότι ο ελληνικός τραπεζικός τομέας ως σύνολο έχει τη δυνατότητα να αντεπεξέλθει ακόμη και σε ακραίες διαταράξεις όπως αυτές των υποθετικών σεναρίων. Τα κέρδη της διετίας, με βάση τις ανωτέρω υποθέσεις, η αύξηση των κεφαλαίων από την αξιοποίηση των διατάξεων του Ν. 3723/2008 και οι συσσωρευμένες προβλέψεις που είχαν σχηματίσει οι τράπεζες μέχρι τις 31.12.2008 είναι ικανά να απορροφήσουν ένα σχετικά μεγάλο τμήμα της εκτιμώμενης ζημίας από το σύνολο των κινδύνων, με αποτέλεσμα ο μεσοσταθμικός δείκτης βασικών κεφαλαίων για το δείγμα των εννέα τραπεζών να διαμορφώνεται στο ικανοποιητικό επίπεδο του 8,62%, να παραμένει δηλαδή άνω του 8% ακόμη και υπό τις ιδιαίτερα δυσμενείς παραδοχές των σεναρίων.

* Tο πλήρες κείμενο της Έκθεσης είναι διαθέσιμο και στο δικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος www.bankofgreece.gr .

** Η ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".