Δέσμη μέτρων για άμεση μείωση ελλείμματος και του δημόσιου χρέους και εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης μέσω επενδύσεων, την αύξηση της απασχόλησης και την ενδυνάμωση του ανταγωνισμού προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, όπως τόνισε ο διοικητής της, κ. Γιώργος Προβόπουλος στην ομιλία του στην τακτική γενική συνέλευση.

Ειδικότερα, ο κ. Προβόπουλος ζητά "γρήγορη και γενναία" διόρθωση του δημοσιονομικού ελλείμματος με στόχο τον μηδενισμό του το 2012. Παράλληλα, ζητά πλέγμα μεταρρυθμίσεων για να τιθασευτεί το δημόσιο χρέος, σημειώνοντας ότι χρειάζονται σημαντικά πλεονάσματα, της τάξεως του 4,5% - 5% του ΑΕΠ για ουσιαστική μείωση του μεγέθους μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα 10 ετών.  

Ακόμη, προτείνει εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης μέσω επενδύσεων, την αύξηση της απασχόλησης και την ενδυνάμωση του ανταγωνισμού, σημειώνοντας ότι οι επενδύσεις στην ενέργεια και οι "πράσινες επενδύσεις" μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανάκαμψη.

Παράλληλα, η ΤτΕ προβλέπει στάσιμη ανάπτυξη το 2009, εκτιμώντας ότι εντός του έτους  αυτή ενδέχεται να κινηθεί και σε αρνητικό έδαφος. Ο κ. Προβόπουλος ανέφερε: "Εκτιμάται ότι το 2009 η οικονομική δραστηριότητα θα είναι στάσιμη. Είναι μάλιστα πιθανό να σημειωθούν μέσα στο έτος και αρνητικοί ρυθμοί ετήσιας μεταβολής του ΑΕΠ, ενώ ενδέχεται η εξέλιξη της δραστηριότητας να είναι ακόμη δυσμενέστερη, αν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες χειροτερεύσουν ουσιωδώς".

Παράλληλα, ο κεντρικός τραπεζίτης προειδοποίησε: "Αν το έλλειμμα εξακολουθήσει και το 2009 να κινείται σε υψηλά επίπεδα, το μήνυμα που θα εκπέμπεται στις διεθνείς αγορές θα είναι ότι για μία ακόμη φορά η δημοσιονομική προσαρμογή αναβάλλεται ή βραδυπορεί. Και ως εκ τούτου οι αγορές θα αντιδράσουν ανάλογα".

Σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ, η υποχώρηση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και του διεθνούς εμπορίου θα πλήξουν πολύ τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών. Επίσης, θα υποχωρήσουν οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, ενώ σημαντικά μειωμένες θα είναι και οι εισπράξεις από τη ναυτιλία λόγω της υποχώρησης των ναύλων και της συρρίκνωσης του παγκόσμιου εμπορίου. Εκτιμάται ότι η πτώση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, σε σταθερές τιμές, θα είναι της τάξεως του 12%.

Στο μέτωπο της ανεργίας, προβλέπεται ότι η μείωση του συνολικού αριθμού απασχολουμένων θα είναι στα επίπεδα του 0,5% - 0,8%, ενώ η κάμψη του αριθμού των απασχολούμενων μισθωτών θα είναι περίπου 1%.

Όπως τόνισε ο κ. Προβόπουλος, ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού υποχώρησε στο 1,5% τον Μάρτιο και ενδέχεται να διαμορφωθεί γύρω στο 1% ή και χαμηλότερα περί τα μέσα του έτους. Στη συνέχεια όμως, εκτίμησε ότι θα αυξηθεί και πάλι, αντανακλώντας κυρίως την αναμενόμενη διαμόρφωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου στον κάθε μήνα του 2009, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους (αποτέλεσμα βάσης).

Υπολογίζεται ότι το 2009, σε μέσο επίπεδο έτους, ο ρυθμός πληθωρισμού είναι δυνατόν να υποχωρήσει στο 1,5% ή και λίγο χαμηλότερα, έναντι 4,2% το 2008. Ο πυρήνας του πληθωρισμού, όμως, θα παραμείνει σχετικά υψηλός, γύρω στο 2,9%, δηλαδή θα εμφανίσει μικρή μόνο υποχώρηση σε σχέση με το 2008 (3,4%).

Για την αγορά ακινήτων, η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος σημειώνει ότι αναμένεται το 2009 να καταγραφεί πτώση, έστω και μικρή, στις τιμές των κατοικιών, αλλά δεν υπάρχει φόβος απότομης διόρθωσης. Η έκθεση αναφέρει ότι το πρώτο δίμηνο στο λεκανοπέδιο Αττικής η πτώση διαμορφώνεται στο 1,2%.

Το 2009 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα επηρεαστεί από την επιδείνωση του διεθνούς και του εγχώριου οικονομικού περιβάλλοντος και αναμένεται ότι το έλλειμμά του θα περιοριστεί στο 12,5% - 13% του ΑΕΠ.

Οι τράπεζες

Η βραδύτερη αύξηση του υπολοίπου της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα αναμένεται ότι θα συνεχιστεί στους προσεχείς μήνες. Εκτιμάται πάντως ότι το 2009 ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα θα διατηρηθεί σε επίπεδο υψηλότερο από τον ρυθμό ανόδου του ονομαστικού ΑΕΠ.

Οι άξονες της προτεινόμενης στρατηγικής

Για την άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης, για την επίσπευση της ανάκαμψης και την παγίωση στο μέλλον υψηλών και σταθερών ρυθμών ανάπτυξης απαιτείται η υιοθέτηση στρατηγικής που να βασίζεται στους ακόλουθους άξονες:

(1) Γρήγορη και γενναία διόρθωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, ώστε να μηδενιστεί το 2012. Αυτό είναι εφικτό εάν συλληφθεί μέρος της τεράστιας φοροδιαφυγής και, κυρίως, εάν επιτευχθεί ουσιαστική περιστολή της σπατάλης και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κρατικών δαπανών.

(2) Εφαρμογή πλέγματος μεταρρυθμίσεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα προκειμένου να τιθασευτεί το δημόσιο χρέος. Χρειάζονται σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα (της τάξης του 4,5% - 5% του ΑΕΠ), ώστε να επιτευχθεί ουσιαστική μείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ στο επίπεδο αναφοράς της Συνθήκης του Μάαστριχτ (60%) μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, π.χ. εντός 10 ετών.

Αυτό είναι απαραίτητο και για να καλύπτονται στο μέλλον οι πρόσθετες δαπάνες, τις οποίες θα συνεπάγεται η προϊούσα γήρανση του πληθυσμού. Στην εξάλειψη των ελλειμμάτων μπορούν να συμβάλουν η καθιέρωση αριθμητικών ορίων για τις δαπάνες, η ενίσχυση της διαφάνειας και της ποιότητας των δημοσιονομικών στατιστικών, ο περιορισμός της φοροδιαφυγής και της συνακόλουθης εισφοροδιαφυγής. Τα μέτρα για την κοινωνική ασφάλιση που ελήφθησαν το 2008 και αφορούσαν κυρίως στην ενοποίηση των πολυάριθμων ασφαλιστικών ταμείων, ήταν ένα ορθό βήμα στην κατεύθυνση της εκλογίκευσης του συστήματος. Βεβαίως, η γήρανση του πληθυσμού θα καταστήσει αναγκαία και άλλα τολμηρά βήματα με στόχο τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

(3) Εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης μέσω των επενδύσεων, την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και τη διαρκή ποιοτική αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και κυρίως την ενδυνάμωση του ανταγωνισμού σε όλες τις αγορές. Γενικά, οι μεταρρυθμίσεις οφείλουν σωρευτικά να συντελούν στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Πρέπει επίσης να συντελούν στον εκσυγχρονισμό του προτύπου παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, δεδομένου ότι η ελληνική οικονομία είναι ενεργοβόρα και η πετρελαϊκή της εξάρτηση παραμένει μεγάλη.

Η προώθηση των απαραίτητων αλλαγών, με τον σωστό σχεδιασμό και τα κατάλληλα κίνητρα, μπορεί να οδηγήσει στην πραγματοποίηση αξιόλογων επενδύσεων και να συμβάλει ουσιαστικά στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στον τομέα της ενέργειας, στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας και στον αντίστοιχο περιορισμό του εξωτερικού ελλείμματος.

Η σημερινή συγκυρία δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί εμπόδιο για τέτοιες εξελίξεις. Αντιθέτως μάλιστα, οι επενδύσεις στην ενέργεια και οι αποκαλούμενες "πράσινες" επενδύσεις μπορούν να δώσουν ισχυρή ώθηση στην ανάκαμψη.