Υπόμνημα με τις παρατηρήσεις του επί του σχεδίου νόμου του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών «Ενίσχυση της διαφάνειας του κρατικού προϋπολογισμού, έλεγχος των δημοσίων δαπανών, μέτρα φορολογικής δικαιοσύνης και άλλες διατάξεις», που συζητείται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, υπέβαλε σήμερα (Τετάρτη 3/9/2008) ο ΣΕΒ.

Αναλυτικά στο Υπόμνημα που υπέβαλε ο ΣΕΒ σημειώνονται τα εξής:

Το υπό συζήτηση νομοσχέδιο στοχεύει να συμβάλει στη δημοσιονομική εξυγίανση, στο πλαίσιο της διεθνούς κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και έναν χρόνο.

Πάγια θέση του ΣΕΒ είναι ότι ουσιαστική και διατηρήσιμη εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών μπορεί να γίνει μόνον όταν η έμφαση δοθεί στη μείωση του απόλυτου ύψους των κρατικών δαπανών και στην αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους. Παράλληλα, στο σκέλος των εσόδων πρώτιστο μέλημα πρέπει να είναι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης μέσα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Με την έννοια αυτή το νομοσχέδιο περιέχει μια σειρά θετικά στοιχεία που αφορούν στους Ειδικούς Λογαριασμούς, στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και στις ΔΕΚΟ.

Οι διατάξεις του Μέρους Α΄, «ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ κ.λπ.», κρίνονται θετικές. Με τις διατάξεις αυτές διευκολύνεται η μακροχρόνια προσπάθεια του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών να οργανώσει τα δημόσια λογιστικά με βάση τις σύγχρονες πρακτικές λογιστικής παρακολούθησης και ελέγχου (προϋπολογισμός με βάση προγράμματα, διπλογραφικό, single audit concept κ.λπ.). Αν μη τι άλλο, θα επιθυμούσαμε τα βήματα προς αυτήν τη κατεύθυνση να είναι πιο γοργά.

Ομοίως, οι διατάξεις του Μέρους Β΄, «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», κρίνονται θετικά. Εισάγουν σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις ακόμη και σε περιοχές όπου προϋπήρχαν κάποιοι κανόνες καλής διαχείρισης, με τρόπο ώστε να επεκτείνεται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης ένα συνεκτικό μοντέλο επιχειρησιακού προγραμματισμού, μέτρησης της αποτελεσματικότητας και διαχείρισης των δημόσιων πόρων από κάθε μορφής φορείς.

Στο Μέρος Δ΄ εισάγονται διατάξεις για τις ΔΕΚΟ που συμπληρώνουν τα ήδη ισχύοντα και είναι στην κατεύθυνση της βελτίωσης της διοίκησής τους και της αποτελεσματικότητας. Επομένως είμαστε θετικοί και γι' αυτό το τμήμα.

Ως προς το Μέρος Γ΄ του νομοσχεδίου, «ΜΕΤΡΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ», κατωτέρω παραθέτουμε τις απόψεις μας που αφορούν στα θιγόμενα θέματα φορολογικής πολιτικής. Υπάρχουν και μια σειρά καθαρά τεχνικές παρατηρήσεις που κατά κύριο λόγο αφορούν στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών και τις οποίες σας επισυνάπτουμε.

Φορολογικές Διατάξεις

Εισαγωγικά σημειώνεται ότι εάν για τον σκοπό της δημοσιονομικής εξυγίανσης τα μέτρα μείωσης των δαπανών και διεύρυνσης της φορολογικής βάσης δεν επαρκούν για να αντιμετωπιστεί η κρίση και απαιτείται επέμβαση στο φορολογικό σύστημα, τότε κατά την άποψή μας πρέπει να ακολουθούνται οι παρακάτω αρχές:

1. Διατήρηση της όποιας ανταγωνιστικότητας έχει αποκτήσει το ελληνικό φορολογικό περιβάλλον σε σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους μας τα τελευταία χρόνια.
2. Διασφάλιση σταθερότητας του φορολογικού πλαισίου (δηλαδή όχι άμεση επιβολή μέτρων που επηρεάζουν επενδυτικές αποφάσεις για τις οποίες έχει γίνει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός).
3. Έκτακτες ανάγκες πρέπει να καλύπτονται με έκτακτα μέτρα - για τον σκοπό αυτόν τυχόν νέοι φόροι που ξεφεύγουν από τις παραπάνω δύο κατευθύνσεις πρέπει να είναι εμφανές ότι επιβάλλονται πρόσκαιρα.

Ως προς τις επιμέρους διατάξεις, οι παρατηρήσεις του ΣΕΒ έχουν ως εξής:

Α. Φορολόγηση Μερισμάτων Ελληνικών Α.Ε.

Το μέτρο αυτό έχει αδυναμίες που εντοπίζονται σε δύο περιοχές:
α) Στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα του μέτρου, δηλαδή στα περιορισμένα αναμενόμενα έσοδα, καθώς βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας δεν μπορεί να επιβληθεί φόρος μερισμάτων στις αλλοδαπές μητρικές ελληνικών εταιριών - ως εκ τούτου οι θυγατρικές επιχειρήσεις πολυεθνικών ομίλων δεν θα υπάγονται στον φόρο.

β) Στον αντι-αναπτυξιακό χαρακτήρα του, δηλαδή στη δημιουργία αντι-αναπτυξιακού κλίματος καθώς αυξάνεται ο φόρος των επιχειρήσεων και ενισχύονται η αστάθεια και η πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος και οι από αυτά προερχόμενες συνέπειες, περιορίζοντας τη φορολογική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και ιδιαίτερα έναντι των γειτονικών χωρών.

Το σύστημα φορολόγησης εταιρικών κερδών μετά τον Ν. 2065/92, με εξάντληση της φορολογίας σε επίπεδο εταιρίας, αποτελεί το μοναδικό ίσως σταθερό φορολογικό κίνητρο για τις επιχειρήσεις και η οποιαδήποτε μεταβολή του θέτει σε ουσιαστικό κίνδυνο τη βιωσιμότητά του στο μέλλον.

Επίσης, η επιβολή πρόσθετου φόρου ουσιαστικά επαναφέρει υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στα κέρδη των Α.Ε., γεγονός το οποίο θα δράσει αποτρεπτικά στις επενδύσεις. Η πρόβλεψη για μελλοντική μείωση των συντελεστών δεν αμβλύνει τις άμεσες επιπτώσεις από το νέο αυτό πλήγμα.

Β. Φόρος Υπεραξίας

Για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου προτείνεται:
– Να υπάρχει απαλλαγή φόρου υπεραξίας μέχρις ενός ορισμένου ποσού.
– Να υπάρχει απαλλαγή φόρου υπεραξίας για χρόνο διακράτησης άνω των δύο ετών.
– Να συνυπολογίζονται οι ζημίες (υποαξίες) που προκαλούνται.

Αυτό άλλωστε προβλέπεται και από τη διεθνή πρακτική σε 21 από τις 36 χώρες του ΟΟΣΑ όπου ισχύει ο φόρος υπεραξίας. Επίσης, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι τεχνικές δυσκολίες εφαρμογής που ανακύπτουν και οι οποίες κατά ορισμένες απόψεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε αντισυνταγματικότητα του μέτρου. Ειδικά επισημαίνεται ότι το μέτρο δεν πρέπει να οδηγεί σε διάκριση μεταξύ Ελλήνων και ξένων επενδυτών και επίσης δεν πρέπει να οδηγεί σε διαφοροποίηση μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων.

Γ. Φορολόγηση των Δικαιωμάτων Προαίρεσης Απόκτησης Μετοχών (STOCK OPTIONS).

Για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου προτείνεται:
α) να φορολογείται η πραγματική ωφέλεια που αποκομίζει ο εργαζόμενος, ενώ
β) να μη φορολογούνται αναδρομικά προγράμματα διάθεσης μετοχών ακόμα και πριν από την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του μέτρου (1/1/2008).

Δ. Ενίσχυση Ταμείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Ο ΣΕΒ έχει προτείνει τα έσοδα από τον φόρο υπεραξίας και τον φόρο των stock options να αποδοθούν στο Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την ανακούφιση των οικονομικά ασθενέστερων. Επισημαίνεται ότι στο παρόν νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνεται τέτοια πρόβλεψη.

Ε. Κατάργηση αφορολογήτου ορίου για Φυσικά Πρόσωπα μη Μισθωτούς -  Συνταξιούχους

Το μέτρο αυτό προτείνεται, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση, λόγω της τεκμαιρόμενης εκτεταμένης φοροδιαφυγής στους αυτοαπασχολούμενους. Το παραπάνω μέτρο κρίνεται ανεπαρκές για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με μέτρα που καταπολεμούν τη μη δήλωση των σχετικών εισοδημάτων.

Στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που έχει παλαιότερα προτείνει ο ΣΕΒ, ως μέτρο συγγενές με αυτό που προβλέπεται από το νομοσχέδιο είναι η εφαρμογή πλήρους συστήματος δικαιολόγησης δαπανών διαβίωσης και αγορών παγίων μεγάλης αξίας, με υποστήριξη από διασταυρώσεις στοιχείων (π.χ. εφαρμογή τεκμηρίων διαβίωσης και αγορών σε ευρεία κλίμακα, διασταύρωση μέσω πιστωτικών καρτών, στοιχείων για δάνεια κ.λπ., γενίκευση της διασταύρωσης στοιχείων για τις επαγγελματικές δαπάνες και διαφήμιση των σχετικών αποτελεσμάτων).

ΣΤ. Περαίωση Εκκρεμών Φορολογικών Υποθέσεων - Ρύθμιση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών

Ο ΣΕΒ αντιτίθεται γενικά σε επανάληψη πρακτικών που αναφέρονται σε ρυθμίσεις εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων ή ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής ληξιπρόθεσμων χρεών, οι οποίες ευνοούν τους ασυνεπείς φορολογουμένους και επιβεβαιώνουν την αδυναμία των φορολογικών αρχών να εφαρμόζουν την κείμενη νομοθεσία. Το μέτρο αυτό δίνει το αντίθετο ακριβώς μήνυμα από το επιθυμητό, ότι δηλαδή, επειδή το κράτος έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά του για να οργανώσει ικανοποιητικά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, και οι επιθυμούντες να φοροδιαφύγουν μπορούν πάντα να ελπίζουν σε παρόμοια μέτρα που τους διευκολύνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Ζ. Παράταση Παραγραφής

Η επανάληψη του μέτρου αυτού αποτελεί, όπως και τα μέτρα περαίωσης και ρύθμισης των οφειλών, δημόσια παραδοχή της αναποτελεσματικότητας των ελεγκτικών μηχανισμών. Η τακτική επανάληψη δημιουργεί αβεβαιότητες και αποτελεί την «εύκολη λύση».