Η κρίση και τα προμηνύματα μιας νέας πραγματικότητας

Κατά τον ρου της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας έχουν προκύψει αρκετές οικονομικές κρίσεις, όπως οι χρεοκοπίες του κράτους το 1843, το 1893 και το 1932, όπως και η κρίση χρέους των ημερών μας.

Αυτές επέφεραν μεγάλες αλλαγές σε πολλαπλά επίπεδα, ενδοσκόπηση και αναγκαστικές προσαρμογές. Για παράδειγμα, η χρεοκοπία του 1893 κατέληξε μεταξύ άλλων σε αναγκαστική και σε επώδυνη δημοσιονομική εξυγίανση, ενώ λειτούργησε ως καταλύτης για εξελίξεις όπως το κίνημα στο «Γουδί» και την επικράτηση του Ελευθέριου Βενιζέλου και τη νίκη της Ελλάδας στους Βαλκανικούς πολέμους, που επέκτειναν γεωγραφικά τη χώρα και την ενίσχυσαν πληθυσμιακά.

Αντίστοιχα, στην εποχή μας η δημοσιονομική κρίση της χώρας και ο υψηλός πληθωρισμός στα τέλη της 10ετίας του ’80 και στις αρχές αυτής του ’90, οδήγησαν, μετά από διαδοχικές πολιτικές μεταβολές, σε οικονομικό εξορθολογισμό και τελικά στην ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση.

Οι περισσότερες από τις οικονομικές κρίσεις, που συνοδεύτηκαν ή και προκάλεσαν τις περισσότερες φορές εθνικές, πολιτειακές και πολιτικές κρίσεις, μετέβαλαν – μετά από χρόνιες ζυμώσεις, επώδυνες προσαρμογές και μεγάλο κόστος – το πλαίσιο λειτουργίας της χώρας. Παράλληλα, απελευθέρωσαν δυνάμεις που οδήγησαν τελικά σε προσαρμογές και αλλαγές σε βάθος χρόνου, καθώς, παρά τις κατά καιρούς κρίσεις, τόσο η χώρα έχει βελτιώσει τη θέση της, όσο και ο πληθυσμός το βιοτικό επίπεδο του.

Η κρίση στην οποία περιήλθε η Ελλάδα από το 2010 και μετά μάλλον δεν θα αποτελέσει εξαίρεση, αν και ακόμα είναι πρόωρο να κατανοήσουμε τις βαθύτερες μεταβολές που θα επιφέρει στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό πεδίο. Ήδη είναι ορατές, με γυμνό οφθαλμό, ορισμένες σημαντικές μεταβολές σε σχέση με την κατάσταση πριν το 2010. Εκτός από την προφανή μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, σε οικονομικό επίπεδο η χώρα είναι δημοσιονομικά ισοσκελισμένη, έχοντας μάλιστα αναλάβει σκληρές δεσμεύσεις σε βάθος χρόνου ως προς αυτή τη διάσταση. Αντίθετα, κατά την 30ετία που προηγήθηκε του 2010 η χώρα συσσώρευε χρέος και κατέγραφε συνήθως μεγάλα ελλείμματα. Σε επίπεδο αντιλήψεων παρατηρείται ήδη μία στροφή σχετικά μεγάλου μέρους των πολιτών προς φιλικότερες προθέσεις προς την επιχειρηματικότητα, τις επενδύσεις και τον ιδιωτικό τομέα.

Επιπλέον, στους περισσότερους στην Ελλάδα έχει γίνει συνείδηση ο εξωστρεφής προσανατολισμός, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, κάτι που ήταν σπάνιο πριν 10-20 χρόνια. Προς το παρόν, αυτή η μεταστροφή στις αντιλήψεις δεν έχει σχηματοποιηθεί πλήρως στο οικονομικό, θεσμικό και στο πολιτικό πεδίο, αλλά εκφάνσεις της διακρίνουμε σε πληθώρα φαινομένων σε διάφορους τομείς της κοινωνίας.

Το επαγγελματικό ταξίδι νέων σε ηλικία και καλά καταρτισμένων Ελλήνων στο εξωτερικό, η ενεργότερη ενασχόληση περισσοτέρων με τον τουρισμό, ή ακόμα, η καλύτερη υποδοχή επενδυτικών έργων από τις τοπικές κοινωνίες αποτελούν τα προμηνύματα της διαφορετικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται σταδιακά.

Στο οικονομικό πεδίο, η υπό δημιουργία «νέα πραγματικότητα» προϋποθέτει την ικανότητα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και όχι την εξάρτηση από την εσωτερική αγορά και τις κρατικές επιδοτήσεις. Επίσης, περιλαμβάνει τη δημιουργία καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων και την επέκταση σε αγορές του εξωτερικού με τη χρήση δικτύων διάθεσης. Οι δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, η εκμετάλλευση της καλπάζουσας τεχνολογίας και η αποδοτική χρήση των ενεργειακών πηγών αποτελούν κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας και για τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Μια πρώτη ένδειξη επιτυχούς προσαρμογής στις επιταγές της νέας πραγματικότητας, που είναι υπό διαμόρφωση στην Ελλάδα, αποτελούν οι δυναμικές επιχειρήσεις που εν μέσω της κρίσης κατάφεραν να διατηρήσουν τις δυνάμεις τους ή και να ενισχύσουν τον κύκλο εργασιών, τις εξαγωγές και την κερδοφορία τους. Για παράδειγμα, ελληνικές επιχειρήσεις λιανικών πωλήσεων και των τροφίμων, όπως η Jumbo και η ΚΡΙ ΚΡΙ, επεκτείνουν τα σημεία διάθεσής σε χώρες του εξωτερικού, εταιρείες χημικών προϊόντων και ενέργειας (π.χ. Πλαστικά Κρήτης, Sunlight, Παπουτσάνης, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή κλπ.) έχουν αναπτύξει καινοτόμα προϊόντα ή και παραγωγικές μονάδες στο εξωτερικό.

Άλλες ελληνικές επιχειρήσεις καινοτομούν στον κλάδο της Πληροφορικής Τεχνολογίας αναπτύσσοντας συστήματα και λύσεις που ανταγωνίζονται, σε επιμέρους αγορές, ευθέως τους παγκόσμιους κολοσσούς.

Ακόμα και ο παραδοσιακός κλάδος του μαρμάρου ξανοίχτηκε σε νέες αγορές ενισχύοντας σημαντικά τον τζίρο και την κερδοφορία του. Τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται στην ικανότητα αυτών των επιχειρήσεων να αντιληφθούν την ευρύτερη αλλαγή και να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να διενεργήσουν έγκαιρα επενδύσεις ως προς τις αγορές στόχους, την κεφαλαιακή τους διάρθρωση, το μείγμα προϊόντος, τη διανομή και το ανθρώπινο δυναμικό.

Η κρίση όχι μόνο δεν «σκότωσε» αυτές τις επιχειρήσεις, αλλά τις έκανε ακόμα πιο δυνατές. Βελτιώθηκε η ανταγωνιστικότητά των προϊόντων τους, αυξήθηκε ο κύκλος εργασιών τους και το περιθώριο κέρδους τους, εξαρτώνται σε μικρότερο βαθμό από την εγχώρια αγορά, ενισχύθηκε η εταιρική τους διακυβέρνηση και κυρίως έχουν αποκτήσει εξωστρεφή προσανατολισμό.

Ο έγκαιρος εντοπισμός αυτών των επιχειρήσεων και η πίστη στο εγχώριο επιχειρηματικό πνεύμα, οδήγησαν τη 3Κ Investment Partners το Μάιο του 2015 να συστήσει το αμοιβαίο κεφάλαιο 3K Greek Value Μετοχικό Εσωτερικού, με σκοπό να αξιοποιήσει τη δύναμη των σχετικών εταιρειών, όταν πολύ λίγοι πίστευαν σε αυτές.

Εκείνη την περίοδο η πραγματική αξία των επιχειρήσεων το υλικό και άυλο κεφάλαιό τους ήταν πολύ μεγαλύτερο από τη χρηματιστηριακή τους αξία, ενώ οι προοπτικές τους ήταν, παρά τις μακροοικονομικές απειλές, σαφώς καλύτερες από εκείνες που αντιλαμβάνονταν οι φοβισμένοι επενδυτές. Μετά από περισσότερα από 3 χρόνια το αποτέλεσμα δικαιώνει την πρωτοβουλία το Μάιο του 2015, κόντρα στις τότε συμβατικές αντιλήψεις.

Πρώτον, διότι, οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις στο μετοχικό κεφάλαιο των οποίων επένδυσε το 3K Greek Value Μετοχικό Εσωτερικού κατά το χρονικό διάστημα αυτό, βελτίωσαν αισθητά την κερδοφορία τους και γενικότερα την αξία τους. Δεύτερον, διότι, οι μεριδιούχοι του 3K Greek Value Μετοχικό Εσωτερικού απόλαυσαν σημαντικές αποδόσεις. Για παράδειγμα κατά την τριετία 31/05/2016 - 31/05/2019 η απόδοση ήταν +64,58%, ενώ σε κάθε μεμονωμένο έτος επέτυχαν θετική απόδοση, όπως καταδεικνύουν οι επόμενοι πίνακες.

Για ακόμη μία φορά η επένδυση σε αξιόπιστες και προσεκτικά επιλεγμένες επιχειρήσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα, απέφερε οφέλη, ακόμα και σε μία ομολογουμένως δύσκολη συγκυρία.

*Ο Θοδωρής Λιζάρδος είναι Επικεφαλής Marketing & Υποστήριξης Πωλήσεων της 3K Investment Partners