Κρυπτονομίσματα: Οι κίνδυνοι της επένδυσης και πώς να τους μειώσετε

Πολλές είναι οι ιστορίες για τους επενδυτές ή τους τζογαδόρους, αν προτιμάτε, που έγιναν πλούσιοι ποντάροντας στο Bitcoin, όταν η τιμή του ήταν κάτω από τα 100 δολάρια και στη συνέχεια έφτασε σχεδόν στα 20.000 δολάρια, μέσα σε λίγα έτη. Σε ποιον δεν αρέσουν οι ωραίες ιστορίες που μπορούν κι εσένα να σε κάνουν πλούσιο;

Τώρα βέβαια, με την τιμή του λίγο χαμηλότερα από τα 4.000 δολάρια, υπάρχουν πολλοί που έχουν χάσει, έχοντας αγοράσει σε αρκετά πιο ψηλές τιμές, ακολουθώντας τους «απαραίτητους» σε κάθε αγορά «γκουρού», που έβλεπαν την τιμή να ξεπερνά ακόμη και τα 100.000 δολάρια.

Η ίδια και χειρότερη κατάσταση ισχύει και για τα άλλα νομίσματα μικρότερης κεφαλαιοποίησης όπως τα Ethereum, Ripple, Monero κ.ο.κ.

Υπάρχει, λοιπόν τρόπος να κερδίσεις από τα κρυπτονομίσματα είτε σαν επενδυτής είτε σαν trader; Και ποιες είναι οι βασικές αρχές που μπορεί να ακολουθήσει ένας trader για να βελτιστοποιήσει τα αποτελέσματά του;

Απαντώντας στην πρώτη ερώτηση θα λέγαμε ότι προφανώς υπάρχουν τρόποι για να κερδίσεις, αλλά υπάρχουν πολλοί περισσότεροι για να… χάσεις. Χρησιμοποιώντας κάποια στατιστικά στοιχεία από αγορές όπως αυτή των νομισμάτων, που έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτή των κρυπτονομισμάτων, μπορούμε να πούμε ότι το 85% και πλέον των traders, χάνει από τις αγοραπωλησίες νομισμάτων -και στις περισσότερες περιπτώσεις χάνει όλο το διαθέσιμο κεφάλαιό του, πριν κλείσει το πρώτο έτος.

Οι κύριες αιτίες αυτών των άσχημων αποδόσεων είναι κατά σειρά σημασίας η απουσία ενός πλαισίου διαχείρισης ρίσκου από τον trader και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες του, τα κόστη συναλλαγών και η παρουσία ιδιαίτερα «σοφιστικέ» αντίπαλων traders με πείρα, αλλά και δυνατά «εργαλεία».

Στην αγορά των κρυπτονομισμάτων έχουμε επιπλέον άλλα τρία σοβαρά θέματα να αντιμετωπίσουμε. Το πρώτο αφορά την απουσία θεμελιωδών μεγεθών βάσει των οποίων μπορούμε να επενδύσουμε μεσομακροπρόθεσμα και να ακολουθήσουμε αρχές value-investing. Ποια είναι η εσωτερική αξία (intrinsic value) του bitcoin ή άλλων κρυπτονομισμάτων; Αν και σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για το χρυσό -και να θεωρήσουμε ότι το bitcoin θα μπορούσε να πάρει το ρόλο του- εν τούτοις απέχουμε πολύ από αυτή την μετάβαση. Για τους bicoin φανς, να αναφέρουμε εδώ ότι αν το bitcoin αντικαθιστούσε το χρυσό πλήρως σαν μέσο αποθήκευσης αξίας, η τιμή του θα έφθανε περίπου στα… 380.000 δολάρια. Όμως, μάλλον έχουμε πολύ δρόμο ακόμα, για να φτάσουμε σε τέτοιο σημείο!

Το δεύτερο πρόβλημα αφορά τα πολύ μεγάλα bid-ask spreads για την αγοραπωλησία κρυπτονομισμάτων στα διάφορα ανταλλακτήρια. Ειδικότερα για νομίσματα μικρότερης κεφαλαιοποίησης, αυτά μπορούν να φτάσουν και το 4%. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε trade, o trader είναι ήδη στο -4% σε απόδοση κεφαλαίου. Αν με μέσο όρο κόστους το 2% εκτελεί 2 trades το μήνα αυτό σημαίνει ότι στο τέλος του έτους θα έχει κόστη ίσα με το -48% του κεφαλαίου του. Άρα μόνο και μόνο για να μην χάσει πρέπει, θα πρέπει οι ιδέες του να δίνουν απόδοση περίπου στο 50% ετησίως. Κάτι πολύ δύσκολο αν αναλογιστούμε ότι οι Buffet, Soros, Cohen και άλλοι «θρύλοι» του σπορ των επενδύσεων, έχουν αποδόσεις περίπου στο 30%-35% ετησίως. Βέβαια, βαθιά μέσα τους πολλοί traders πιστεύουν ότι τέτοιες αποδόσεις είναι εύκολες για τους ίδιους, κάτι που τελικά χαροποιεί μάλλον μόνο τους brokers και τα ανταλλακτήρια, τα οποία «ζουν» από τις προμήθειες των επίδοξων νέων Buffet.

Το τρίτο πρόβλημα αφορά την έλλειψη επαρκών, σε ποσότητα και ποιότητα, δεδομένων αγοράς (market data), γεγονός που καθιστά δύσκολη την εφαρμογή αξιόπιστων αλγοριθμικών μοντέλων για trading.

Για να εξάγουμε αλγοριθμικές στρατηγικές σε διάφορα asset classes συνήθως θέλουμε αξιόπιστα δεδομένα άνω των 10 ετών. Στην περίπτωση των κρυπτονομισμάτων έχουμε δεδομένα για λιγότερα από 5 έτη, στην καλύτερη περίπτωση, ενώ και η αξιοπιστία τους ποικίλει ανάλογα με τον πάροχο. Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι μέχρι πρόσφατα οι τιμές κάποιων νομισμάτων είχαν διαφορές για το ίδιο νόμισμα μέχρι και 10-15% ανάλογα με το ανταλλακτήριο. Ευκαιρία για arbitrage με σημαντικά κέρδη, που κάποιοι την εκμεταλλεύτηκαν, όσο υπήρχε, αλλά τα δεδομένα για τα trades που μας έμειναν, δεν προσφέρουν δυνατότητα αξιοποίησής.

Η κατάσταση βέβαια έχει βελτιωθεί σημαντικά έκτοτε. Τα πρόσφατα datasets είναι πλέον αξιόπιστα, ειδικά αν θέλει κάποιος να εξάγει στρατηγικές high frequency trading.

Παρ’ όλες τις παραπάνω δυσκολίες, υπάρχουν κάποιες αρχές που μπορούν να βοηθήσουν ένα trader να έχει καλύτερο αποτέλεσμα, όπως ενδεικτικά:

1. Βρίσκουμε ένα broker με χαμηλά spreads και προμήθειες

2. Δεν αγοράζουμε/πουλάμε cryptos με δολάρια ή ευρώ, αλλά ανοίγουμε θέσεις cross, δηλαδή αγοράζουμε ένα νόμισμα πουλώντας ένα άλλο, πχ bitcoin αγορά με πώληση Ethereum. Με αυτό τον τρόπο μειώνουμε σημαντικά το συνολικό ρίσκο και την μεταβλητότητα του χαρτοφυλακίου μας, που οφείλεται στην συνολική αγορά των κρυπτονομισμάτων.

3. Εκτελούμε λίγα trades βασισμένοι σε συγκεκριμένους λόγους που πιστεύουμε ότι μας δίνουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα.

4. Εαν έχουμε ένα χαρτοφυλάκιο από cryptos διατηρούμε τουλάχιστον 8-10 θέσεις σε διαφορετικά νομίσματα με λογική risk parity. Δηλαδή τα νομίσματα χαμηλής μεταβλητότητας έχουν αναλογικά μεγαλύτερο ποσοστό στο χαρτοφυλάκιό μας από τα νομίσματα υψηλής μεταβλητότητας.

5. Αν έχουμε ένα χαρτοφυλάκιο με άλλα assets, π.χ. μετοχές, ομόλογα κ.τλ., η κατοχή cryptos σε αυτό, σε ποσοστό 2-3% αυξάνει το συνολικό Sharpe ratio, λόγω της χαμηλής συσχέτισης των cryptos με τα άλλα assets.

6. Γενικά, οι στρατηγικές «reversion to the mean» είναι πιο προσοδοφόρες από στρατηγικές «trend following» στα κρυπτονομίσματα.

7. Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αλγοριθμικά μοντέλα πρόβλεψης προτιμούμε τα μη γραμμικά νευρωνικά δίκτυα για πρόβλεψη τάσης (πάνω ή κάτω, με inputs δείκτες συναισθήματος, (sentiment indicators), εξαγόμενους από online δίκτυα.

Εφαρμόζοντας κάποιες από τις παραπάνω αρχές προφανώς ΔΕΝ εξασφαλίζεται η επιτυχία του trader. Απλά αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας ή στη χειρότερη περίπτωση οι πιθανότητες να διατηρεί τις απώλειες του, σε λογικά επίπεδα.

Ο επίδοξος επενδυτής/trader πρέπει να θυμάται ότι στο trading και ειδικότερα σε αυτό των κρυπτονομισμάτων, δεν υπάρχουν συστήματα ή νόμοι που διέπουν/προβλέπουν το τι θα συμβεί, όπως π.χ. στη Φυσική. Τα συναισθήματα και η ψυχολογία παίζουν τον κυριότερο ρόλο στις αγορές, κυρίως σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και δεν υπολογίζονται εύκολα.

Όπως είπε και ο Richard Feynman «η Φυσική θα ήταν πολύ πιο δύσκολη αν τα ηλεκτρόνια είχαν αισθήματα». Μάλλον πρέπει να είχε έρθει σε επαφή με τον κόσμο των επενδύσεων!


* Ο Θωμάς Παπαπολύζος είναι ιδρυτής της α-quant, εταιρείας ανάπτυξης αλγοριθμικών μοντέλων και συστημάτων πρόβλεψης αγορών, με γραφεία σε Λονδίνο, Λευκωσία και Αθήνα.