Ο τυφώνας Harvey και το μεγάλο τεστ των αγορών

Ο τυφώνας Harvey που χτύπησε το Τέξας, άφησε πίσω του ζημιές από 60 έως και 200 δισ. δολάρια σύμφωνα με κάποιους αναλυτές. Το νούμερο μεγαλώνει ημερησίως, καθώς βασικές υποδομές εξακολουθούν να υφίστανται ζημιές στην πλημμυρισμένη πολιτεία. Το πώς θα αντιδράσει το Κογκρέσο και ο Πρόεδρος θα είναι ένα μεγάλο τεστ για τις αγορές, που τον τελευταίο καιρό ανησυχούν ότι η κυβέρνηση Τράμπ δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της για μεταρρυθμίσεις φιλικές προς τις επιχειρήσεις.

Η σχέση του Ντόναλντ Τράμπ με το κόμμα του υπήρξε θυελλώδης για το μεγαλύτερο μέρος του προηγούμενου έτους, εμποδίζοντας την δημιουργία και την ψήφιση βασικών νομοσχεδίων. Αφού ανέλαβε την προεδρία ο κ. Τράμπ προσπάθησε γρήγορα να επιβάλλει κομματική πειθαρχία, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που διοικούσε την επιχείρηση του για δεκαετίες.

Σχετικά γρήγορα αντιλήφθηκε ότι το σύστημα της χώρας, σχεδιασμένο να κρατάει τις εξουσίες σε ισορροπία, θα τον εμπόδιζε από το να το καταφέρει. Η μετεκλογική ευφορία εξαφανίστηκε ταχύτατα, καθώς αρκετοί υψηλόβαθμοι Ρεπουμπλικάνοι άρχισαν να εκφράζουν δημόσια τις αντιρρήσεις τους για τις αποφάσεις και το διοικητικό στυλ του νέου Προέδρου. Επέτρεψαν -και ίσως επικρότησαν- την διεξαγωγή έρευνας εις βάρος του για τις σχέσεις με τη Ρωσία, ελπίζοντας έτσι να τον κρατήσουν υπό έλεγχο. Στην πορεία, η δημοσιότητα για το θέμα του κόστισε τον αγαπημένο του σύμβουλο εθνικής ασφάλειας, τον στρατηγό Flynn.

Η έρευνα εξόργισε τον κ. Τράμπ ο οποίος στράφηκε ενάντια στα ηγετικά στελέχη του κόμματος στο Κογκρέσο, όταν αυτοί απέτυχαν να ανακαλέσουν την νομοθεσία του Barrack Obama για την υγεία, το περίφημο Obamacare. Εν συνεχεία, ήρθε η Charlottesville, όπου τα σχόλια του Προέδρου ήταν αρκετά φιλικά προς την ακροδεξιά, προκαλώντας νέες εσωκομματικές αντιδράσεις και κοστίζοντας του έναν ακόμα στρατηγικό σύμβουλο, τον αινιγματικό Steve Bannon. Παρά λίγο να του κοστίσουν και έναν ακόμα, τον Gary Cohn, τον οικονομικό του σύμβουλο και πιθανό Πρόεδρο της Fed μετά το Φλεβάρη. Πιστός στις συνήθειες του ο Πρόεδρος ανταπέδωσε, απειλώντας να κόψει την χρηματοδότηση στην κυβέρνηση αν το κόμμα του αρνηθεί να χρηματοδοτήσει το τείχος με το Μεξικό.

Οι αγορές παρακολουθούν και ανησυχούν. Οι traders ήδη έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους ότι η κυβέρνηση Τράμπ θα οδηγήσει σε σημαντική άνοδο της ανάπτυξης, όπως φαίνεται από τις πληθωριστικές εκτιμήσεις οι οποίες έχουν καταρρεύσει. Επίσης δεν περιμένουν πολλά και από τις επενδύσεις για υποδομές. Περιμένουν όμως άλλα σημαντικά νομοθετήματα, όπως τη μερική απορρύθμιση των τραπεζών και την μείωση της προσωπικής και εταιρικής φορολογίας, μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν περαιτέρω ανάπτυξη.

Σε μια εποχή που η Fed αναμένεται να αντιστρέψει την ποσοτική χαλάρωση, μειώνοντας το μέγεθος του ισολογισμού της, αρκετοί επενδυτές περίμεναν ανάταση στην πραγματική οικονομία προκειμένου να παραμείνουν αισιόδοξοι. Με τον Πρόεδρο να απειλεί ότι θα κλείσει την κυβέρνηση του, η αισιοδοξία είχε αρχίσει να εξανεμίζεται.

Και μετά ξέσπασε ο τυφώνας Harvey. Όταν η Katrina χτύπησε τη Ν. Ορλεάνη το 2005, ανάγκασε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να ψηφίσει μέτρα ύψους 110 δισ. δολαρίων για να ανακουφίσει τους πληγέντες και να ξαναχτίσει τις υποδομές που είχαν καταστραφεί. Το ίδιο λίγο πολύ έγινε και μετά τον τυφώνα Sandy το 2013, με τις ζημίες να ανέρχονται στα 50 δισ. δολάρια. Οι επενδύσεις αυτές έδωσαν ώθηση στην ανάπτυξη για τουλάχιστον 2 τρίμηνα μετά τους τυφώνες. Όσο λοιπόν μεγαλώνει ο λογαριασμός του Harvey, τόσο αναπτερώνονται οι ελπίδες για μια ανέλπιστη ώθηση στην οικονομία από τις επιχειρήσεις ανοικοδόμησης για τις αγορές. Ακόμα πιο σημαντικό, ο τυφώνας καθιστά την απειλή του Προέδρου να κόψει την χρηματοδότηση στην κυβέρνηση άδεια, αφού έτσι θα σταματούσε τη λειτουργία της η FEMA (η αμερικανική ΕΜΑΚ) την ώρα μάλιστα που είναι απαραίτητη η συνδρομή της.

Η καταστροφή επιτρέπει στην Ρεπουμπλικανική ηγεσία και στον Πρόεδρο να κάνουν ένα βήμα πίσω και να κάτσουν στο τραπέζι, χωρίς κανένας να θεωρηθεί ότι έχει υποχωρήσει. Εν συνεχεία μπορούν να συμφωνήσουν όχι μόνο για τα χρήματα της βοήθειας, αλλά και για τη φορολογική μεταρρύθμιση ή την απορρύθμιση των τραπεζών. Το τελευταίο καθίσταται ακόμα πιο πιθανό αν οι Ρεπουμπλικάνοι κατανοήσουν την ευμετάβλητη προσωπική φύση του Προέδρου και αντιληφθούν ότι το χρονικό περιθώριο μέχρι να αρχίσει πάλι να αντιδρά είναι μικρό.

Η ανακωχή βέβαια δεν λύνει ολότελα το πρόβλημα, που δεν είναι άλλο από το τεράστιο χάσμα εντός του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και το οποίο στο παρελθόν εμπόδισε σημαντικά νομοσχέδια από το να ψηφιστούν. Μακριά από τον προβολέα, οι βουλευτές μπορούν να κωλυσιεργήσουν και να επιβάλλουν την ατζέντα τους, βασιζόμενοι στην ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία του κόμματος. Θα χρειαστεί ο Πρόεδρος και η ηγέτες της Βουλής και της Γερουσίας να παρουσιάσουν ενωμένο μέτωπο ώστε να πειστούν τα άκρα να ψηφίσουν νομοθεσία που θα είναι φιλική προς τις επιχειρήσεις και τις αγορές.

Και εδώ έρχεται η μεγάλη προειδοποίηση. Αρκετά συχνά, συνέταιροι, πολιτικά κόμματα ή ακόμα και οικογένειες μαλώνουν. Τα συναισθήματα κυριαρχούν και οι δηλώσεις ξεφεύγουν, ανεβάζοντας τις εντάσεις. Είναι κανόνας σε αυτές τις περιπτώσεις, ότι μια μεγάλη κρίση δοκιμάζει την πραγματική φύση των σχέσεων. Αν υπάρχει έδαφος για συνεννόηση, αυτή θα φέρει τους ανθρώπους κοντά. Αν όχι, θα επισφραγίσει και θα μονιμοποιήσει το χάσμα.

Ο τυφώνας Harvey είναι ακριβώς μια τέτοια κρίση. Τα αποτελέσματα της στις διαβουλεύσεις της κυβέρνησης ίσως δώσουν στους επενδυτές μια και καλή την απάντηση στο αν θα έχουν να περιμένουν κάτι από τις υποσχέσεις του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, ή αν η φορολογική μεταρρύθμιση και η ευκολότερη λειτουργία της αγοράς θα μείνουν απραγματοποίητες υποσχέσεις.

*Ο Γιώργος Λαγαρίας είναι οικονομικός αναλυτής και ζεί στο Λονδίνο.