Ο Τραμπ θα αρχίσει να θυμίζει... Νixon

Πέρασα τον τελευταίο μήνα γυρίζοντας την Ευρώπη και συναντώντας πελάτες και επενδυτές. Αυτό με οδήγησε σε ορισμένες ενδιαφέρουσες συζητήσεις και συμπεράσματα.

Ο πρόεδρος Τραμπ παραμένει αίνιγμα ακόμα και για ανθρώπους που τον έχουν γνωρίσει. Η προσωπικότητά του είναι στην καλύτερη περίπτωση άστατη και στη χειρότερη ψυχαναγκαστική. Αλλά ακόμα και έτσι, η ικανότητά του να διατηρεί τα πράγματα σε κίνηση με εντυπωσιάζει. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει καταφέρει να πείσει πολλούς από τους επενδυτές που σέβομαι ιδιαίτερα να ενστερνιστούν τη θεωρία για τα «ζωώδη ένστικτα», το σκεπτικό που διαμορφώθηκε μεταξύ των οικονομολόγων μετά την ιδέα του Άνταμ Σμιθ για μια laissez-faire οικονομία. (Αυτό, βέβαια, ήταν το μοναδικό διαθέσιμο «μοντέλο» προτού ο Καρλ Μαρξ δώσει τον ορισμό του καπιταλισμού και του κομμουνισμού.)

Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα με την επίκληση αυτών των ενστίκτων από τον Τραμπ: Το laissez-faire έρχεται σε άκρα αντίθεση με τα πιστεύω του προέδρου! Κατά την άποψη του Τραμπ, τα «ζωώδη ένστικτα» αφορούν τον εξαναγκασμό (και αυτός είναι διπλωματικός όρος) των επιχειρήσεων να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους στις ΗΠΑ παρά το γεγονός ότι αυτό ενδέχεται να πλήττει τα έσοδα, την παραγωγικότητα και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξή τους.

Παρουσιάζει, επίσης, ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ επιθυμεί να «δημιουργήσει θέσεις εργασίας» σε μια οικονομία όπου η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), μεταξύ άλλων, ανησυχεί για το ζήτημα της υπερ-αγοράς εργασίας. Στην πραγματικότητα, το τρέχον επίπεδο ανεργίας στις ΗΠΑ είναι κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο της χώρας.

Μια μικρή συμβουλή για τον αξιότιμο Ντόναλντ: Αυτό που χρειάζεστε δεν είναι οι θέσεις εργασίας per se, αλλά μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Η μεγαλύτερη παραγωγικότητα θα οδηγήσει, με τη σειρά της, τους μισθούς υψηλότερα και παράλληλα θα αυξήσει την ποιότητα των διαθέσιμων θέσεων απασχόλησης.

Η ανάπτυξη του ΑΕΠ και η παραγωγικότητα συνδέονται με σχεδόν τέλεια συσχέτιση. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική Τραμπ κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με την «προτιμώμενη» λύση, η οποία συνίσταται από μαζικές επενδύσεις στη βασική έρευνα, εντονότερο ανταγωνισμό και (κυρίως) σημαντική αναβάθμιση του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Αντίθετα, ο πρόεδρος θα εξαναγκάσει την παραμονή θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, ενώ η ποιότητα των συγκεκριμένων θέσεων βασίζεται στη λανθασμένη άποψη περί «διατήρησης της βιομηχανίας στη ζωή». Μια τέτοια προσέγγιση, φυσικά, ευνοεί τη δευτερογενή παραγωγή με υψηλότερο οριακό κόστος, εις βάρος της μεταστροφής υπέρ πιο ανταγωνιστικών και παραγωγικών μοντέλων.

Πρόκειται για μια απεγνωσμένη απόπειρα του Τραμπ να επιστρέψει στη βιομηχανική βάση των ΗΠΑ της δεκαετίας του ‘50 και του ‘60.

Ο νέος Νίξον;

Εδώ και καιρό υποστηρίζω ότι ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε τον Τραμπ είναι να κοιτάξουμε πίσω στην προεδρία του Ρίτσαρντ Νίξον. Υπό τον Νίξον, οι ΗΠΑ βίωσαν απεμπλοκή σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής (το Δόγμα Νίξον), καθεστώς αδυναμίας στο δολάριο (θυμηθείτε την περίφημη ατάκα του υπουργού Οικονομικών, Τζον Κόναλι, ότι «το δολάριο είναι μεν δικό μας νόμισμα, αλλά και δικό σας πρόβλημα»), μια ιδιαίτερα εθνικιστική ατζέντα, επιθετική προεδρική συμπεριφορά και έναν Λευκό Οίκο σε διαρκή πόλεμο με τη Fed - έναν πόλεμο που ο τότε επικεφαλής της Fed, Άρθουρ Μπερνς, τελικά έχασε.

Και αυτές είναι μερικές μόνο από τις ομοιότητες.

Για μένα, αυτή η θεωρία επιβεβαιώθηκε κατά το ήμισυ όταν έμαθα ότι ένα από τα προσωπικά είδη που θα μεταφέρει στο Οβάλ Γραφείο ο Ντόναλντ Τραμπ είναι μία επιστολή από τον Νίξον. Κατά το πρόσφατο ταξίδι μου στην Ευρώπη προέκυψαν επιπλέον στοιχεία που επιβεβαιώνουν την άποψή μου ότι ο Τραμπ θαυμάζει και επιδιώκει να μιμηθεί τον Νίξον - αλλά δεδομένου ότι έλαβα τις εν λόγω πληροφορίες στο πλαίσιο του κανόνα Chatham House θα πρέπει απλώς να αρκεστείτε στον λόγο μου!

Να ‘μαστε, λοιπόν, τρεις εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τον Τραμπ. Τι έχουμε μάθει μέχρι τώρα;

Κατάφερε να επιβεβαιώσει εκ νέου το αφήγημα περί αναθέρμανσης της αμερικανικής οικονομίας, αλλά όσον αφορά το «προκείμενο» -δηλαδή όσα έχει κάνει σε σχέση με όσα έχει υποσχεθεί- ο Τραμπ συσσωρεύει σημαντικές απώλειες:

- Η ταξιδιωτική απαγόρευση έχει παραπεμφθεί πλέον στο Ανώτατο Δικαστήριο.

- Ο νόμος περί οικονομικά προσιτής περίθαλψης (Affordable Care Act) μοιάζει πιθανότερο να αντικατασταθεί παρά να καταργηθεί, και αυτό όχι πριν από το 2018.

- Η εξωτερική πολιτική έχει γίνει άνω-κάτω με τον Ντόναλντ να το παίζει πρώτα σκληρός, αλλά να υπαναχωρεί πριν προλάβεις να μετρήσεις μέχρι το τρία (αφού μπήκε στο στόχαστρο της Κίνας, για παράδειγμα, ο Τραμπ ξαφνικά αναγνώρισε δεκαετίες συνεπούς αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής μέσα σε μια νύχτα, γνέφοντας καταφατικά στην πολιτική της «ενιαίας Κίνας», δηλαδή τη μη αναγνώριση της Ταϊβάν).

- Ο πρόεδρος κινήθηκε από τη θέση του «το ΝΑΤΟ είναι άχρηστο» στη συμμετοχή του στη συνάντηση του οργανισμού τον Μάιο (το οποίο είναι περισσότερο μια πολιτική επιβεβαίωση του θεσμού παρά μια συνάντηση, αφού το ΝΑΤΟ μεταφέρει τα κεντρικά γραφεία του).

- Στις 9 Φεβρουαρίου, ο Ντόναλντ υποσχέθηκε ένα «εκπληκτικό» φορολογικό σχέδιο, στέλνοντας για άλλη μια φορά τις αγορές σε ράλι.

Το νόημα όλων αυτών; Μην κρίνετε την πολιτική ή την εμπορική πραγματικότητα των ΗΠΑ με βάση όλα όσα λέει ο Τραμπ. Κοιτάξτε αυτά που κάνει. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αγνοήστε τα tweet και κοιτάξτε τι εκτελείται σε σχέση με τις κενές υποσχέσεις που δόθηκαν.

Ο Τραμπ αρχίζει να μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τον Ομπάμα σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, και η δυναμική στο εσωτερικό της χώρας θα εστιάσει πλέον στο «εκπληκτικό» φορολογικό σχέδιο - ένα σχέδιο που μέχρι στιγμής έχει οδηγήσει σε περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις.

Όταν ο γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Σον Σπάισερ, ρωτήθηκε αν η υποσχεθείσα πρόταση θα συνδυαζόταν με την αντίστοιχη πρόταση των Δημοκρατικών, η απάντηση είχε ως εξής: «Δεν θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες, αλλά μπορώ να σας πω ότι θα είναι η πρώτη φορά που αυτό το έθνος θα δει μια πλήρη και περιεκτική φορολογική μεταρρύθμιση εδώ και πολύ, πολύ καιρό...».

Σε αυτήν τη δήλωση νομίζω ότι μπορεί να απαντήσει καλύτερα ο Ροντ Τίντγουελ της ταινίας Jerry Maguire: «Πού είναι το χρήμα;»

Αρκετά, λοιπόν, με τον Ντόναλντ.

Στον πραγματικό κόσμο η αγορά είναι -το λιγότερο- μπερδεμένη. Ακόμα και οξυδερκείς βετεράνοι αναλυτές με δεκαετίες εμπειρίας αγωνίζονται να καταλάβουν προς ποια κατεύθυνση κινούνται τα πράγματα, αλλά οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η γενική εκτίμηση παραμένει αμετάβλητη:

- Μετοχές: αναθέρμανση της οικονομίας, TINA (δεν υπάρχει εναλλακτική), δυναμική, κανόνες απορρύθμισης.

- Σταθερό εισόδημα: οι τρέχουσες μαζικές πωλήσεις είναι προσωρινό φαινόμενο. Είτε ο Τραμπ θα εκπληρώσει τις υποσχέσεις του είτε η Fed θα καθυστερήσει το πρόγραμμα αύξησης των επιτοκίων.

- Συνάλλαγμα: το USD θα εκτιναχθεί. Η επιβολή δασμού στις εισαγωγές ενδέχεται να οδηγήσει σε άμεση αύξηση 25% της αξίας του.

- Οικονομικά: μικρός ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη φέτος, καθώς η έρευνα γενικών εκτιμήσεων υπολογίζει ότι η ανάπτυξη του ΑΕΠ το 2017 και το 2018 θα διαμορφωθεί στο 2,3%, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή (CPI) στο 2,4-2,5%.

Η δική μου εκτίμηση παραμένει η ίδια (κάτι που φυσικά οφείλεται κυρίως στο ότι μεγάλωσα και δυσκολεύομαι να προσαρμοστώ): Το γενικό μοντέλο μου είναι το παλιό καλό «μόνιμο χαρτοφυλάκιο», το οποίο σημαίνει 25% κατανομή σε καθεμία από τις τέσσερις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων: εμπορεύματα, μετοχές, σταθερό εισόδημα και ρευστά (ή ακίνητα).

Στη συνέχεια αυτό εξισορροπείται σε ετήσια βάση πίσω στο 25% - η μοντέρνα εκδοχή είναι το risk parity. Το ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζει το risk parity έναντι του S&P 500. Πράγματι, οι αποδόσεις είναι οι ίδιες, με σημαντικά μικρότερη μεταβλητότητα.

Πηγή: Bloomberg

Αυτήν τη στιγμή, ωστόσο, η κατανομή που υιοθετώ είναι η ακόλουθη:

- Μετοχές: 25% (σεβόμενος τη δυναμική).
- Ομόλογα: 50%
- Εμπορεύματα: 25% (έμφαση σε χρυσό και άργυρο).
- Ρευστά: μηδέν.

Ο δείκτης μετοχών προς σταθερό εισόδημα έχει κορυφωθεί:

Πηγή: Bloomberg

Παρακάτω θα βρείτε μια επισκόπηση της θέσης και της κατεύθυνσης βάσει του απλού διαγραμματικού μοντέλου μας:

- Δείκτης USD: πώληση (σε εβδομαδιαία βάση), εξακολουθεί να προσφέρεται αλλά εμφανίζει δείγματα σταθεροποίησης (διάγραμμα)

- Δείκτης USD: αγορά (σε ημερήσια βάση), ο Τραμπ έχει αλλάξει κατεύθυνση στο μεγάλο δολάριο (διάγραμμα)

- Αργό πετρέλαιο WTI: αγορά, μια καλή αντίδραση στα δεδομένα την περασμένη εβδομάδα, αλλά οι τεχνικοί δείκτες αρχίζουν να παρουσιάζουν σημάδια κόπωσης/προσφοράς (διάγραμμα)

- Χρυσός: αγορά (διάγραμμα)

- ΗΠΑ 30 ετών: αγορά (σε εβδομαδιαία βάση), παρά τις υποσχέσεις περί φορολογικού σχεδίου (διάγραμμα)

- SPX: αγορά,υπερβολική αποτίμηση αλλά ισχυρή δυναμική (διάγραμμα)

- Κίνα: πώληση, αλλά ορισμένη στήριξη λόγω της υπαναχώρησης Τραμπ από την σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα (διάγραμμα)

- Ιαπωνία: αγορά, αλλά υψηλός κίνδυνος αυτή την εβδομάδα (διάγραμμα)

- Αναδυόμενες αγορές: αγορά, μεγάλη δυναμική ανόδου (διάγραμμα)

Τέλος, σας εύχομαι μια εξαιρετική εβδομάδα - και θα κλείσω με ένα αστείο περί Ντόναλντ:

— Πώς ξέρεις ότι διαβάζεις ένα από τα βιβλία του Τραμπ;
— Αρχίζει από το Κεφάλαιο 11.

* Ο Steen Jakobsen είναι επικεφαλής Οικονομολόγου και επικεφαλής Επενδύσεων της Saxo Bank.