Jakobsen (Saxo Bank): Φορέστε τα κράνη σας!

Ξεκινάμε το Δ' τρίμηνο με τη μεταβλητότητα, τα επιτόκια, τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σε συνδυασμό με μεγάλη ανησυχία και κοινωνική ανισότητα. Το Δ' τρίμηνο μπορεί και πρέπει να αφορά στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, που πλησιάζουν επικίνδυνα. Παράλληλα, όμως, είναι και μια περίοδος του έτους που παραδοσιακά χαρακτηρίζεται από χαμηλή διάθεση ανάληψης κινδύνου, αλλά και από την αμφίσημη στάση των κυβερνήσεων σχετικά με το πόσο λίγα χρήματα θα ξοδέψουν στον προϋπολογισμό. Με άλλα λόγια, η παράσταση αρχίζει!

Εξακολουθώ να πιστεύω ακράδαντα ότι ο κόσμος δεν θα αντέξει περαιτέρω ενίσχυση του USD. Όμως, άσχετα από αυτό, στη Saxo Bank τους τελευταίους μήνες μελετήσαμε ενδελεχώς πώς έχει αυξηθεί το «κόστος κεφαλαίου» στον ιδιωτικό τομέα και πώς η χρηματοδότηση σε δολάρια εξαντλείται, αργά αλλά αναπόφευκτα. Αυτή η μελέτη μάς οδήγησε σε μια θετική βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη θέση στο USD, με την πρόβλεψη ότι το EURUSD κατά πάσα πιθανότητα θα δοκιμάσει το όριο του 1,00 και το USDJPY θα σταθεροποιηθεί κοντά στο 100,00, ενώ μακροπρόθεσμα υιοθετούμε θέση πώλησης σε χρυσό και ασήμι.

Άλλος ένας λόγος για αυτή την τοποθέτησή μας υπέρ της ανόδου του USD στα τέλη του έτους είναι η πιστωτική αγορά. Το TED spread, το οποίο παραδοσιακά αντικατοπτρίζει το πιστωτικό στρες, έχει αυξηθεί 40 μονάδες βάσης κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ παρόμοια πορεία ακολουθεί και το σχετικό LIBOR, το οποίο αφορά στο κόστος κεφαλαίων στη διατραπεζική αγορά.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) δεν έχει πραγματοποιήσει ακόμα ούτε μία αύξηση επιτοκίων φέτος, ωστόσο η αγορά έχει ήδη προχωρήσει, όχι σε μία, αλλά σε δύο αυξήσεις σε ό,τι αφορά στον μικρό όγκο χρημάτων που διακινείται ελεύθερα χωρίς την κρατική παρέμβαση. Είναι επίσης ιδιαίτερα πιθανό ότι η Fed θα κάνει την κίνησή της μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, με την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον Δεκέμβριο, να αποτιμάται στο 60%.

Η Fed εξακολουθεί να επιδιώκει την αύξηση, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχουν εξαντλήσει τις επιλογές τους, γεγονός που συνεπάγεται ότι η δυνατότητα στήριξης ή πώλησης για την αγορά μειώνεται. Πρόσφατα είδαμε ακόμα και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναγνωρίζουν έμμεσα όχι μόνο ότι οι πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης και ποσοτικής και ποιοτικής χαλάρωσης (QQE) δεν αποδίδουν, αλλά ότι μπορούν ακόμα και να διογκώσουν φούσκες στον στεγαστικό κλάδο και στις αγορές. Επιτέλους τους γίνεται σαφές ότι χρειάζεται κάτι άλλο.

Αλλά ποιο είναι αυτό το «κάτι άλλο»;

Λοιπόν, δεν υπάρχει τίποτα πιο νέο από το παλιό -παρακαλώ παρακολουθήστε τη σκέψη μου-, με τον κόσμο να ονειρεύεται για άλλη μια φορά μια δημοσιονομική επέκταση που θα μας σώσει. Αυτή ήταν η συνταγή που χρησιμοποιήθηκε το 2009, όταν ξεκίνησε ο τρέχων, τόσο ασυνήθιστος, επιχειρηματικός κύκλος. Ωστόσο, οφείλουμε μια προειδοποίηση.

Τα δημοσιονομικά ελλείμματα αποτελούν ζήτημα των πολιτικών κύκλων, και οι περισσότερες κυβερνήσεις είναι ιδιαίτερα φειδωλές σε ό,τι έχει να κάνει με δαπάνες, ειδικά στις μεγάλες δυτικές οικονομίες. ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία οδεύουν σε εκλογές. Αποτελεί καθεστώς ότι τίποτα δεν συμβαίνει στις εκλογές και τις 100 ημέρες που έπονται. Έτσι, ενώ καθ' όλο το υπόλοιπο του 2016 θα υπάρξουν συζητήσεις για την ανάγκη επιπλέον δημοσιονομικών κινήτρων και πρόσθετων επενδύσεων σε υποδομές, το πολιτικό ημερολόγιο θα φιμώσει κάθε προσπάθεια, μεταθέτοντας ουσιαστικά την εφαρμογή οποιασδήποτε πολιτικής μέχρι... του χρόνου τέτοια εποχή!

Ήδη το 2017 φαίνεται ότι θα είναι άλλη μια χρονιά χαμένης ανάπτυξης. Ωστόσο, προαισθάνομαι ότι το 2017 θα προκαλέσει αρκετές ανατροπές, θόρυβο και περιθωριακές αλλαγές, ώστε να πυροδοτήσει αυτό που τονίζω εμφατικά εδώ και χρόνια ότι χρειάζεται: την ανάγκη αλλαγής.

Ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να κερδίσει ή να μην κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ, όμως δεν γίνεται να αγνοήσουμε τους ψηφοφόρους και τους υποστηρικτές του. Το κοινωνικό συμβόλαιο παραμένει κομμάτια και οι επιπτώσεις συνεχίζουν να είναι άφθονες.

Αναφέρω απλά για την ιστορία ότι εκτιμώ ότι ο Τραμπ θα εκλεγεί επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ -όχι για όσα πρεσβεύει, και σίγουρα όχι για όσα λέει, αλλά γιατί τάσσεται απόλυτα ενάντια στο κατεστημένο. Αν ο Τραμπ μπει στον Λευκό Οίκο, δεν θα το οφείλει στον εαυτό του αλλά στο πόσο αντιδημοφιλής είναι η Δημοκρατική αντίπαλός του, Χίλαρι Κλίντον, η οποία αντιπροσωπεύει το «μία από τα ίδια», δηλαδή μια πολιτική πορεία που έχει καταστήσει πολλούς Αμερικανούς πολίτες φτωχότερους.

Ας μην ξεχνάμε ότι το κοινωνικό συμβόλαιο χτίστηκε διαμέσου των αιώνων χάρη στην πεποίθηση ότι εξυπηρετείται το κοινό συμφέρον κυβερνώντων και κυβερνωμένων -κάτι που διέψευσε ο τρέχων κύκλος του «παρατείνω και προσποιούμαι». Οι κυβερνώμενοι έχασαν τη δουλειά, το διαθέσιμο εισόδημα και την πίστη τους στο μέλλον.

Βάζω στοίχημα ότι αν οποιοσδήποτε υποψήφιος, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, στηρίξει την υποψηφιότητά του στην εναντίωση προς το κατεστημένο, θα εκλεγεί. Και αυτό δεν θα οφείλεται στις ικανότητες ή στις ιδέες του, αλλά απλώς και μόνο στο ότι ο κόσμος δεν αντέχει πλέον άλλο τη συνταγή του «μία από τα ίδια». Το «μία από τα ίδια» συνεπάγεται έναν κόσμο με τη μεγαλύτερη ανισότητα που σημειώθηκε ποτέ, τη χαμηλότερη παραγωγικότητα, χειραγωγούμενα επιτόκια και πληθωρισμό, και όλα αυτά σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη μεταβλητότητα στην ιστορία και τον μέγιστο εφησυχασμό.

Πιστεύω ότι το Δ' τρίμηνο θα έχουμε την πρώτη ένδειξη αλλαγής στην πολιτική διαδικασία, με συνέπεια υψηλότερη μεταβλητότητα στις αγορές. Αρχικά, η αγορά θα πάθει σοκ όταν ανακαλύψει ότι τα διάφορα χαρτοφυλάκια που έχει επιλέξει παρουσιάζουν τόσο στενή συσχέτιση, που η χρήση των ομολόγων ή του χρυσού ως ασπίδα δεν έχει αποτέλεσμα. Η τελευταία προειδοποίηση που είχαμε είναι το γεγονός ότι σήμερα παρουσιάζονται συσχετίσεις μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών αξιογράφων σε επίπεδο 60%, επομένως δεν υπάρχει δυνατότητα αντιστάθμισης κινδύνου, αφού όλα τα προϊόντα κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Με άλλα λόγια, ο κύκλος ολοκληρώθηκε χωρίς να έχουμε κάνει ούτε ένα βήμα εδώ και οχτώ ατέλειωτα χρόνια. Η αγορά έχει εξαντληθεί στην προσπάθειά της να κινήσει τα πράγματα και δεν έχει απομείνει κανείς που να θέλει να συνεχίσει την προσπάθεια.

Όλες οι μακροοικονομικές αλλαγές στην ιστορία έχουν γεννηθεί από πολιτικά λάθη. Μπορεί μια προεδρία Τραμπ να είναι ένα τεράστιο λάθος, αλλά θα θέσει σε κίνηση την ανατροπή που χρειάζεται ο κόσμος.

Ο δρόμος μπροστά μας προβλέπεται ανώμαλος και σας συμβουλεύουμε να φορέσετε τα κράνη σας. Θα είναι, όμως, και μια πορεία που θα διαλύσει πολλές από τις φαύλες δομές που στηρίζουν τη σημερινή αγορά.

*Ο Steen Jakobsen είναι Επικεφαλής Οικονομολόγος & Επικεφαλής Επενδύσεων της Saxo Bank