Η ψυχολογία των αγορών μετά την χρηματοπιστωτική κρίση

Nέο βιβλίο εξέδωσε ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά Νικόλαος Φίλιππας.

Το νέο βιβλίο με τίτλο «Ψυχολογία των Αγορών: Παρεμβάσεις πριν και μετά την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση» διαπραγματεύεται τις αρχές και την θεωρία της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής (Behavioral Finance).

Όπως αναφέρεται σχετικά, είναι εμπνευσμένο σε πολλά σημεία, από το βιβλίο των κορυφαίων οικονομολόγων και κατόχων βραβείων Nobel, Akerlof-Shiller ,'Animal Spirits', κωδικοποιεί με εξαιρετικά εύληπτο τρόπο την επίδραση της ψυχολογίας στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου.

Αυτό γίνεται αρχικά παρουσιάζοντας το θεωρητικό υπόβαθρο, τις αρχές αλλά και τους θεμελιωτές της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής, ενώ στην συνέχεια μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις και παραδείγματα από την ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.

Μέσα από μια σειρά πρωτότυπων δημοσιεύσεων του συγγραφέα, ο αναγνώστης εξοικειώνεται με πρωτοποριακές έννοιες, όπως οι φούσκες (bubbles), ο μαύρος κύκνος (black swan), η συμπεριφορά της αγέλης (herding), ,ο δείκτης φόβου (fear index, VIX), τα χρηματοοικονομικά τραύματα, η αστάθεια στις αγορές, η χρηματοοικονομική μόλυνση (financial contagion) , έννοιες οι οποίες έγιναν ευρέως γνωστές και κυριαρχούν μετά την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνονται στην καταγραφή όλων των ανθρώπινων σφαλμάτων που παρατηρούνται σε πολλές εκφάνσεις της επενδυτικής και επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Τα σφάλματα αυτά βασίζονται σε παγιωμένες αντιλήψεις, στερεότυπα, συνήθειες, συναισθήματα, ψευδαισθήσεις και εμφανίζονται τόσο σε ιδιώτες όσο και σε θεσμικούς επενδυτές.

Τα σφάλματα που παρουσιάζονται και αναλύονται στο βιβλίο κωδικοποιημένα είναι το σφάλμα αντιπροσωπευτικότητας (representativeness), διαθεσιμότητας (availability), οικειότητας (familiarity), εντοπιότητας (home), διατύπωσης (framing), επιβεβαίωσης (confirmation), αισιοδοξίας (optimism), η αγκίστρωση σε σημεία αναφοράς (anchoring), ο συντηρητισμός (conservatism), η γνωστική ασυμφωνία (cognitive dissonance), η νοητική λογιστική (mental accounting), η υπερβολική αυτοπεποίθηση (overconfidence), οι ψευδαισθήσεις (illusions), η αποστροφή απώλειας και μετάνοιας (loss aversion και regret aversion), το αποτέλεσμα προδιάθεσης (disposition effect), η υπεραντίδραση/υποαντίδραση (over/under reaction), η αντίδραση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (media response), οι φήμες (rumors) και η συμπεριφορά της αγέλης (herd behavior).

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τον συγγραφέα, στο φαινόμενο της συμπεριφοράς της αγέλης, όπου για πρώτη φορά-μέσα από διεθνώς δημοσιευμένα άρθρα του συγγραφέα-,τεκμηριώνεται οικονομετρικά το φαινόμενο αυτό στην φούσκα του 1999 στο Χρηματιστήριο των Αθηνών.

Από τις πιο ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις του συγγραφέα αποτελεί η κριτική για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ,όπου καταγράφονται αρχικά οι αδυναμίες του (η ασύμμετρη πληροφόρηση (asymmetric information), η οικονομική ανισότητα και τα «ζωώδη ένστικτα»),αλλά και προτάσεις για την βελτίωση του μέσα από συγκεκριμένες δράσεις .

Όπως αναφέρεται το βιβλίο αυτό συμπληρώνει ένα κενό στην υπάρχουσα ελληνική βιβλιογραφία ,βοηθά στην κατανόηση των βαθύτερων αιτιών της κρίσης, εντοπίζει τα προβλήματα, αποσαφηνίζει έννοιες και παρέχει μια ενδιαφέρουσα ψυχολογική ερμηνεία για πολλές από τις παρατηρούμενες συμπεριφορές στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου.

Όπως τονίζει ο Καθηγητής Ε. Τσιριτάκης (Πρόεδρος του Τμήματος Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικής) είμαι βέβαιος ότι θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο τόσο σε φοιτητές προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων όσο και σε ερευνητές και επαγγελματίες των αγορών, παρέχοντας ερεθίσματα για σκέψη και περαιτέρω έρευνα.