*** Αναδημοσίευση από το φύλλο 555 της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (7-11 Νοεμβρίου 2008). 

Συντηρητισμό όσον αφορά στις νέες επεκτάσεις και επενδύσεις στη ΝΑ. Ευρώπη εκφράζουν εγχώριες επιχειρήσεις, υπό τη σκιά της νομισματικής κρίσης αλλά και των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στις αναδυόμενες αγορές της περιοχής.

Παράγοντες της αγοράς και διοικήσεις εταιρειών εκτιμούν ότι προς το παρόν δεν έχει διαφανεί ουσιαστική κάμψη της κατανάλωσης στις αγορές της ΝΑ. Ευρώπης, αλλά αναγνωρίζουν πως το 2009 θα είναι δύσκολη χρονιά, καθώς τόσο οι προβλέψεις των αναλυτών όσο και τα μακροοικονομικά στοιχεία των εν λόγω αγορών φανερώνουν χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, αύξηση στον πληθωρισμό και πιθανές αδυναμίες στην κάλυψη των δημοσίων ελλειμμάτων.

Ήδη η Ουγγαρία και η Ουκρανία έχουν τεθεί υπό την προστασία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενώ η Standard & Poor’s προχώρησε σε υποβάθμιση της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Βουλγαρίας σε ξένο και εθνικό νόμισμα από το επίπεδο «ΒΒΒ+/Α-2» στο «ΒΒΒ/Α-3».

Στη Ρουμανία τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι προς το παρόν κινούνται εντός των προβλέψεων, αλλά για το 2009 οι περισσότεροι διεθνείς οίκοι αναθεωρούν προς τα κάτω τις εκτιμήσεις τους για την ανάπτυξη της οικονομίας της συγκεκριμένης χώρας.

Σε επίπεδο χρηματοπιστωτικού συστήματος, έχει ήδη γίνει ορατή η οπισθοχώρηση των τραπεζών στη χορήγηση νέων δανείων ή πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία και τους καταναλωτές, ενώ είναι σαφής ο περιορισμός της ρευστότητας και στο τραπεζικό σύστημα, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα.

--- Ρευστότητα

Παράλληλα, είναι εκτεταμένη η νομισματική ρευστότητα στις εν λόγω αγορές, καθώς από τις αρχές Σεπτεμβρίου η ΝΑ. Ευρώπη βασανίζεται από μπαράζ υποτιμήσεων.

Σύμφωνα με τις ενδείξεις, αλλά και τις εκτιμήσεις επιχειρηματιών, πλην της κάμψης στη ζήτηση στην αγορά ακινήτων, δεν έχει προς το παρόν εκδηλωθεί υποχώρηση στην καταναλωτική διάθεση.

Η υποτίμηση, ωστόσο, των τοπικών νομισμάτων έναντι του ευρώ θα επηρεάσει αρνητικά τα ενοποιημένα αποτελέσματα των ελληνικών ομίλων όταν κληθούν να τα μεταφράσουν σε ευρώ στο εννεάμηνο του 2008. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, η νομισματική επίπτωση στα μεγέθη των τοπικών θυγατρικών ελληνικών ομίλων αγγίζει και το 10% στο εννεάμηνο του 2008.

Η συνισταμένη των εκτιμήσεων Ελλήνων επιχειρηματιών καταλήγει στο ότι το 2009 θα πρέπει να γίνουν συντηρητικότερες προβλέψεις σε ό,τι αφορά την απόδοση των θυγατρικών στη ΝΑ. Ευρώπη, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι εταιρείες αναστέλλουν επενδύσεις, περιμένοντας να ξεκαθαρίσει η τάση.

--- Πώς αντιδρούν οι εταιρείες

* Η διοίκηση του ομίλου Jumbo ανέφερε σε συνέντευξη στο Reuters ότι θα χρειαστεί να επανεξετάσει τις εκτιμήσεις για την πορεία των εργασιών της το 2009. Ο όμιλος έχει μικρή έκθεση στην αγορά της Βουλγαρίας και μεσοπρόθεσμο στόχο για είσοδο στη Ρουμανία, κίνηση που προς το παρόν έχει «παγώσει».

* Ο όμιλος Σαράντη, ο οποίος πραγματοποιεί το 50% του κύκλου εργασιών του στις αγορές της ΝΑ. Ευρώπης μέσω ευρύτατου δικτύου θυγατρικών στις χώρες Σερβία, Βουλγαρία, πΓΔΜ, Ρουμανία, Πολωνία, Τσεχία και Ουγγαρία, εκτιμά ότι για το 2008 δεν θα υπάρξει καμιά επίπτωση και πως θα επιτύχει την πρόβλεψη για ανάπτυξη πωλήσεων κατά 17% από τις παλιές θυγατρικές του.

Μάλιστα, στο γ΄ τρίμηνο του 2008 οι εν λόγω αγορές έχουν υπεραποδώσει, εξουδετερώνοντας έτσι τις πιέσεις από τη νομισματική κρίση και διατηρώντας τους πραγματικούς ρυθμούς ανάπτυξης στις πωλήσεις του ομίλου σε υψηλό επίπεδο.

Ωστόσο, η εταιρεία εκτιμά ότι το 2009 θα πρέπει σε επίπεδο εκτιμήσεων προϋπολογισμού να φανεί συντηρητική και γι’ αυτόν τον λόγο θα προχωρήσει σε αναθεώρηση των εκτιμήσεων που έχει ήδη ανακοινώσει και αφορούν σε τζίρο 300 εκατ. ευρώ και σε κέρδη μετά φόρων 32,40 εκατ. ευρώ.
 
Παράλληλα, ο όμιλος παγώνει τη στρατηγική επέκτασης μέσω εξαγορών, θεωρώντας πως στην επόμενη φάση θα υπάρξουν εταιρείες προς πώληση στη ΝΑ. Ευρώπη σε σημαντικά χαμηλότερες αποτιμήσεις.

* Ο όμιλος Elmec Sport, με σημαντική παρουσία στην αγορά ένδυσης της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και προσφάτως της Μολδαβίας, εκτιμά ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης των τοπικών θυγατρικών του θα παραμείνουν υψηλοί και στο β΄ εξάμηνο του 2008. Ωστόσο, οι προβλέψεις του κάνουν λόγο για επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης στις συγκεκριμένες αγορές, καθώς τόσο η συγκυρία όσο και σειρά ειδικοί παράγοντες τους ροκανίζουν.

Ειδικότερα, ο όμιλος αναφέρει το πρόβλημα από τις παράλληλες εισαγωγές προϊόντων που διακινεί στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία από αντιπροσώπους γειτονικών περιοχών. Ταυτόχρονα, καθώς σκοπεύει να δημιουργήσει δύο πολυκαταστήματα στη Ρουμανία, παρακολουθεί τις εξελίξεις στην τοπική αγορά, πριν προχωρήσει σε επενδύσεις κεφαλαίων, υπό τον φόβο της μειωμένης αποδοτικότητας.

* Ο όμιλος Κλουκίνα - Λάππα, με σημαντική έκθεση στις αγορές των Βαλκανίων, προχώρησε σε προς τα κάτω αναθεώρηση των προβλέψεών του για το 2008, το καλοκαίρι, και πριν από το ξέσπασμα της διεθνούς κρίσης. Για τις χρήσεις 2009 και 2010 προέβλεπε αύξηση πωλήσεων 25% και 15% και καθαρών κερδών 30% και 15% και οι στόχοι του επιχειρησιακού σχεδίου για τη διετία 2009-10, προς το παρόν, έχουν μείνει αμετάβλητοι.

* Ο όμιλος Fourlis διαθέτει μικρή έκθεση στις αναδυόμενες αγορές της ΝΑ. Ευρώπης, ασχολούμενος με τη χονδρική ηλεκτρικών στη Ρουμανία και τη λιανική αθλητικών ειδών στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, αν και στη δεύτερη πρόκειται να εγκατασταθεί και μέσω ΙΚΕΑ.

Στην παρούσα χρονική στιγμή η δραστηριότητα του ομίλου στη ρουμανική αγορά δεν έχει δεχτεί καμία πίεση, αλλά η διοίκησή του προετοιμάζεται αφενός για νέα πιθανή υποτίμηση του τοπικού νομίσματος και αφετέρου για ενδεχόμενη πτώση της ζήτησης το 2009. Ειδικότερα, ο όμιλος ήδη από το 2007 έχει φροντίσει να δανείζεται σε τοπικό νόμισμα, ενώ αποπληρώνει τις υποχρεώσεις του που είναι σε ευρώ προς τους προμηθευτές του σε συντομότερο χρόνο, έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας απέναντι σε οποιαδήποτε νομισματική διακύμανση.

Παράλληλα, ασφαλίζει σε ποσοστό 80% τις απαιτήσεις του από πελάτες (δίκτυα λιανικής), έτσι ώστε να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο κακής εμπορικής πρακτικής. Σε ό,τι αφορά τη Βουλγαρία, ο όμιλος έχοντας ήδη αποκτήσει το ακίνητο για την ανέγερση του πρώτου ΙΚΕΑ, προχωρά κανονικά στην επένδυση με ορίζοντα λειτουργίας του καταστήματος στις αρχές του 2010, περίοδος που απέχει με ασφάλεια από τη σημερινή αρνητική συγκυρία, τόσο λόγω της αναμενόμενης σταθεροποίησης των οικονομιών όσο και χάρη στις ενισχύσεις που θα λάβει η Βουλγαρία ως μέλος της Ε.Ε.

* Την υπερκάλυψη της διαφαινόμενης καταναλωτικής κρίσης εκτιμά ότι θα επιτύχει ο όμιλος Sprider στη χρήση τόσο του 2008 όσο και του 2009. Παρά τη συγκράτηση των πωλήσεων στα ίδια καταστήματα του δικτύου του, διατυπώνει θετικές εκτιμήσεις για το β΄ εξάμηνο του 2008, όπου σύμφωνα με πληροφορίες έχει αντισταθμίσει, σε επίπεδο συνολικού δικτύου πια, τις όποιες απώλειες των αρχών του έτους.

Η εταιρεία βασίζει την αισιοδοξία των προβλέψεών της (μεσούσης της οικονομικής κρίσης που επιδρά αρνητικά στην καταναλωτική διάθεση) στο γεγονός ότι διαρκώς βελτιώνει τα κόστη της, αυξάνει τα μερίδιά της και εγκαθιστά ένα μοντέλο καταστημάτων τα οποία αποδίδουν σχετικά γρήγορα.

Σημειώνεται δε ότι η εταιρεία θα συνεχίσει τη δυναμική ανάπτυξη δικτύου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό τόσο το 2008 όσο και το 2009. Ήδη φέτος έχει υπερβεί τον στόχο επέκτασής της και έχει δημιουργήσει 28 νέα καταστήματα, ενώ έως το τέλος του έτους θα εγκαινιαστούν ακόμη 2.

Για το 2009 έχει θέσει ως στόχο την προσθήκη ακόμη 20 νέων σημείων πώλησης, εκ των οποίων 15 στην Ελλάδα, 3 στη Ρουμανία και 2 στη Βουλγαρία. Για το 2009, δε, προβλέπει άνοδο στην κερδοφορία και στις πωλήσεις, αν και ομολογεί πως οι εκτιμήσεις είναι συντηρητικότερες αν υπολογιστεί το γενικό κλίμα. Ειδικότερα, ο όμιλος εκτιμά ότι θα εμφανίσει κύκλο εργασιών της τάξης των 195 εκατ. ευρώ, ενώ το μικτό περιθώριό του αναμένει ότι θα αυξηθεί στο 61,5%.
 
Σε ό,τι αφορά τα κέρδη EBITDA, υπολογίζει πως θα διαμορφωθούν στα 43,2 εκατ. ευρώ, ενώ τα κέρδη προ φόρων στα 30 εκατ. ευρώ. Τέλος, προβλέπει ότι η καθαρή, μετά φόρων και μειοψηφιών κερδοφορία θα ανέλθει στα 22 εκατ. ευρώ για τη χρήση του 2009.

* Θετική εικόνα από την απόδοση της ουγγρικής και της ρουμανικής θυγατρικής του το 2008 διατηρεί όμιλος Yalco, εκτιμώντας ότι, μετά την αναδιάρθρωση της πρώτης αλλά και την προϊοντική ενίσχυση της δεύτερης με την αντιπροσωπεία της Black&Decker, θα επιτευχθούν πλήρως οι στόχοι του 2008. Επιπλέον, η διοίκηση του ομίλου εκτιμά ότι λόγω της φύσης των εμπορευμάτων του όποια πίεση εκδηλωθεί θα είναι περιορισμένη. Παραμένει ωστόσο επιφυλακτική σε νέα ανοίγματα, παγώνοντας το ενδεχόμενο δημιουργίας θυγατρικής στη Βουλγαρία.

* Η Coca Cola Τρία Έψιλον, ως ένας από τους μεγαλύτερους εμφιαλωτές προϊόντων της The Coca Cola Company παγκοσμίως, διαθέτει ευρεία γεωγραφική κάλυψη με δραστηριότητες σε 28 χώρες. Η απόδοσή της το γ΄ τρίμηνο κινήθηκε χαμηλότερα των προσδοκιών της που προέβλεπαν αύξηση του όγκου των πωλήσεων κατά 7%.
 
Το γεγονός αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες σε βασικές χώρες όπου δραστηριοποιείται καθώς και στην κάμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που προέρχεται από την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης και τις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις.

Στη Ρωσία, στη μεγαλύτερη από τις αγορές από πλευράς όγκου πωλήσεων, οι συνεχιζόμενες δυσμενείς καιρικές συνθήκες συνέβαλαν στη μείωση του όγκου των πωλήσεων κατά 4,5% το τρίτο τρίμηνο. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις πως ο σταθερά υψηλός πληθωρισμός και η πρόσφατη αστάθεια στις αγορές χρήματος έχουν επίδραση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη, γεγονός που την υποχρέωσε να υιοθετήσει πιο επιφυλακτική πρόβλεψη για την ετήσια απόδοσή της.

* Η Frigoglass πέτυχε αύξηση των πωλήσεων κατά 10,9% το εννεάμηνο του 2008. Σημαντική συμμετοχή στην αύξηση του όγκου πωλήσεων της επαγγελματικής ψύξης είχαν οι αναδυόμενες αγορές της ανατολικής Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής καθώς και η πρόσφατη εξαγορά της SFA στην Τουρκία.

Η άνοδος των πωλήσεων από τις αναδυόμενες αγορές αντιστάθμισε σημαντικά την πτώση των αντίστοιχων της Γερμανίας και της Ρωσίας, η οποία όμως επηρεάστηκε αρνητικά από το ότι δεν πραγματοποιήθηκαν οι συνήθεις παραγγελίες κατά τους τελευταίους μήνες του έτους. Αυτό οφείλεται στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην αγορά.

Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε μείωση των κερδών του εννεαμήνου και κατά συνέπεια στην αναθεώρηση των εκτιμήσεων για το σύνολο του 2008. Βραχυπρόθεσμα, προκειμένου να αντισταθμίσει την επίδραση των αντίξοων εξωτερικών συνθηκών, προχωρά στην υλοποίηση σειράς πρωτοβουλιών για αύξηση της αποδοτικότητας.
 
Πρώτος στόχος είναι η αναδιάρθρωση των παραγωγικών μονάδων. Στο πλαίσιο αυτό θα κλείσει το εργοστάσιό της στη Νορβηγία και θα προχωρήσει σε ριζική αναδιοργάνωση του αντίστοιχου στην Πολωνία. Αναμένεται αναθεώρηση των εκτιμήσεων για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία από τον όμιλο Νίκα.

Το καλοκαίρι η διοίκησή του προέβλεπε διπλασιασμό του τζίρου σε βάθος τριετίας. Τότε είχε επισημανθεί πως οι προσπάθειές της επικεντρώνονται στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης. Η σημαντική ανάπτυξη στις πωλήσεις, σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις, θα προέλθει από τον υπερδιπλασιασμό του τζίρου της στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία μέσα στο επόμενο 18μηνο και από απόκτηση μεριδίου 5% σε βάθος τριετίας στις εν λόγω χώρες, όπου η συνολική αξία της αγοράς αλλαντικών προσεγγίζει τα 2 δισ. ευρώ.

* Σε ό,τι αφορά το αναπτυξιακό πλάνο της Γρηγόρης Μικρογεύματα, θα εστιαστεί στην περαιτέρω ενίσχυση του δικτύου της στην Κύπρο, στη Ρουμανία και στην Αλβανία. Το πλάνο ανάπτυξης της εταιρείας προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, τη δημιουργία εντός του έτους 30 νέων καταστημάτων στις χώρες όπου δραστηριοποιείται. Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά τη Ρουμανία, η αλυσίδα, όπως σημειώνεται στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της, αναμένει την επίτευξη κερδών.

* Τέλος, στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης δραστηριοποιείται πλήθος ελληνικών εταιρειών του κλάδου τροφίμων και του λιανεμπορίου, μεταξύ των οποίων και η Vivartia, η θέση, τα μερίδια και οι επενδύσεις της οποίας είναι αρκετά υψηλά και εξαρτώμενα από την πορεία των τοπικών οικονομιών. Βέβαια, τα προϊόντα της έχουν αφενός αμυντικά χαρακτηριστικά και αφετέρου η περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης αποτελεί φυσικό χώρο για την περαιτέρω ανάπτυξή της.

*** Αναδημοσίευση από το φύλλο 555 της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (7-11 Νοεμβρίου 2008).