Γιατί τα NFTs δεν θα μας γλιτώσουν από το... κτηματολόγιο

Θα μπορούσαν τα NFTs να αντικαταστήσουν το Κτηματολόγιο; Όχι. Τουλάχιστον όχι με ουσιαστικό τρόπο. Γιατί τα ακίνητα στα περισσότερα μέρη του κόσμου δεν είναι ανώνυμα bearer assets, γιατί δεν μπορούν να μείνουν «ορφανά» και γιατί θα πρέπει να μπορούν να τα κατάσχουν η εφορία και οι ιδιώτες.

Αφορμή για αυτή την παρέμβαση, είναι το άρθρο του Βασίλη Παζόπουλου με τίτλο «Γιατί τα NFTs είναι "όλα τα λεφτά"» το Euro2day.gr. Γράφει το άρθρο: «Σε λίγα χρόνια, όταν θα θέλετε να πουλήσετε ένα ακίνητο, δεν θα χρειάζεται να πηγαίνετε σε υποθηκοφυλακεία, συμβολαιογράφους, μεσίτες. Θα μπορείτε να μετατρέψετε τον τίτλο ιδιοκτησίας του σπιτιού σας σε NFT, το οποίο θα πουλιέται μέσα από το δίκτυο blockchain. Με τη μεταβίβαση θα ενημερώνεται αυτόματα η εφορία, τα υποθηκοφυλακεία και γενικότερα όσοι εμπλέκονται σε αυτά».

Τα ακίνητα στην Ελλάδα και στα περισσότερα μέρη του κόσμου δεν είναι ανώνυμα bearer assets (αντικείμενα των οποίων η ιδιοκτησία ορίζεται μόνο από την κατοχή, όπως τα μετρητά). Δεν μπορείς να τα πουλήσεις και μετά να ενημερώσεις το κράτος. Χρειάζεσαι την άδεια του κράτους για να τα μεταβιβάσεις. Πρέπει πρώτα ένας μηχανικός να βεβαιώσει ότι έχεις τακτοποιήσει τις πολεοδομικές ατασθαλίες, να έχεις εξοφλήσει το ΕΝΦΙΑ στο κράτος και το ΤΑΠ στο δήμο.

Επίσης δεν μπορείς να είσαι ανώνυμος. Το κράτος θέλει να ξέρει εσένα και το ΑΦΜ σου. Μάλιστα, πρέπει να εγκρίνει και στην υπηκοότητα σου. Στην Ελλάδα οι μεταβιβάσεις ακινήτων παραμεθόριων περιοχών σε πολίτες χωρών εκτός ΕΕ χρειάζονται άδεια. Στην Κύπρο αυτό ισχύει σε ολόκληρη την επικράτεια. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα οι αλλοδαποί μπορούν να αγοράσουν ακίνητα σε συγκεκριμένες περιοχές μόνο.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το Κτηματολόγιο έχει φτιάξει ένα NFT smart contract του οποίου η μεταβίβαση εγκρίνεται από μηχανικό, την εφορία, το Δήμο κλπ. Και ότι έχεις βγάλει εσύ ένα certificate από το ΚΕΠ ή την ΑΑΔΕ με το ΑΦΜ και την υπηκοότητά σου. Τώρα μπορείς να μεταβιβάσεις το ακίνητο, αφού όλοι αυτοί εγκρίνουν.

Τι θα συμβεί όταν εσύ χάσεις το ιδιωτικό κρυπτογραφικό κλειδί που ελέγχει το NFT; Το ακίνητο δεν μπορεί να μείνει ορφανό. Σε κάποιον θα πρέπει να ανήκει. Θα πας στο ΚΕΠ με την ταυτότητά σου για να μεταβιβαστεί το NFT στο νέο σου κλειδί; Το κράτος θα μπορεί να το κάνει αυτό με το admin key που πραγματικά ελέγχει το NFT smart contract. Το κράτος επίσης θα μεταβιβάσει το NFT σου αν πεθάνεις χωρίς να ορίσεις κληρονόμους. Ή αν στο κατάσχει η εφορία ή ιδιώτης για χρέη. Άρα τελικά το ακίνητο δεν ελέγχεται από τον κάτοχο του NFT. Το ακίνητο ελέγχεται από το κράτος και την ταυτότητά σου. Όπως και σήμερα δηλαδή.

Ο έλεγχος της ιδιοκτησίας

Αν το NFT δεν μπορεί πραγματικά να ελέγξει τη ιδιοκτησία αλλά μόνο να την δείξει σε τρίτους, αυτό δεν είναι NFT αλλά ψηφιακό πιστοποιητικό (certificate) του Taxisnet.

Μπορούμε να αγνοήσουμε το κράτος και να μεταβιβάζουμε το ακίνητο μεταξύ μας; Όχι, γιατί στα ανεπτυγμένα κράτη το μονοπώλιο της βίας το παραχωρήσαμε στο κράτος και το ακίνητο προστατεύεται μόνο με βία.

Προτείνουν κάποιοι τη μεταβίβαση ακινήτων σε εταιρεία και μετατροπή της ιδιοκτησίας της εταιρείας σε tokens ή NFTs. Η λύση αυτή όντως δεν εμπλέκει το Κτηματολόγιο. Όμως η ιδιοκτησία της εταιρείας εξακολουθεί να ελέγχεται από το κράτος, π.χ. σε όλη την Ευρώπη το κράτος πρέπει να γνωρίζει τους Πραγματικούς Δικαιούχους της εταιρείας. Όπως ένας ξένος υπόκειται σε περιορισμούς στην απόκτηση ακινήτου στην Ελλάδα, Κύπρο ή ΗΑΕ, το ίδιο και μια εταιρεία με αλλοδαπούς Πραγματικούς Δικαιούχους.

Μπορεί το blockchain να βοηθήσει στη διαφάνεια των συναλλαγών στο Κτηματολόγιο; Φυσικά. Με τη δημοσίευση των hashes των συναλλαγών ή των Merkle trees στο Βήμα και στην Καθημερινή της Κυριακής ώστε να βρίσκονται στις βιβλιοθήκες όλης της χώρας. Ή στο blockchain του Bitcoin.

Τα smart contracts και τα NFTs δεν είναι τα κατάλληλα εργαλεία για να ελέγχουν την ιδιοκτησία αντικειμένων στο πραγματικό κόσμο τα οποία δεν είναι ανώνυμα bearer assets και δεν μπορούν να μείνουν ορφανά.

Το blockchain είναι το κατάλληλο εργαλείο για να μεταβιβάζουμε με ασφάλεια το κλειδί ενός κλουβιού. Δεν έχει όμως νόημα να μεταβιβάζουμε με ασφάλεια το κλειδί ενός κλουβιού που περιέχει πεταλούδες που μπορούν ανά πάσα στιγμή να περάσουν μέσα από τις μπάρες.

Γράφει το άρθρο: «Αντίστοιχα, κάθε αντικείμενο, κάθε περιουσιακό στοιχείο, μπορεί να διακινείται δεκάδες ή εκατοντάδες φορές ψηφιακά, να έχει αλλάξει αμέτρητες φορές ιδιοκτήτη, χωρίς αυτό να έχει κουνηθεί από τη θέση του. Να υπάρχει απλώς μια web camera που το δείχνει. Τι μπορεί να είναι αυτό; Από ολόκληρα ακίνητα μέχρι τα παπούτσια κάποιου ποδοσφαιριστή που έχει παίξει σε κάποιο σημαντικό παιχνίδι. Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα να κινούνται με την ταχύτητα που σήμερα κινούνται τα futures.»

Μα σε όλες τις ταινίες οι κάμερες που κοιτάνε το πολύτιμο αντικείμενο είτε χακεύονται, είτε παρακάμπτονται με μια φωτογραφία που κρέμεται μπροστά τους! Δεν έχει νόημα να χρησιμοποιήσεις ένα smart contract του οποίου τις αποφάσεις τις ορίζει κάτι εύκολα ελεγχόμενο όπως μια κάμερα ή ένα oracle. Το smart contract αυτό μπορεί να προσφέρει μόνο ασθενείς εγγυήσεις ιδιοκτησίας για ανώνυμα bearer assets όπως τα παπούτσια του Μέσι.

Σε ένα κόσμο τύπου Star Trek, στον οποίον θα μπορούσαμε να βγάζουμε ένα μοναδικό ψηφιακό αποτύπωμα φυσικών αντικειμένων, τότε ενδεχομένως να μπορούσαμε να καταχωρήσουμε το αντικείμενο σε ένα blockchain. Σε ένα κόσμο στον οποίο μπορούμε μόνο να φωτογραφίσουμε, να μετρήσουμε και να ζυγίσουμε αντικείμενα το blockchain δεν προσφέρει ισχυρές εγγυήσεις ιδιοκτησίας.

Σε τι είναι χρήσιμο το blockchain; Στο να προστατεύει άυλα αντικείμενα που βρίσκονται μέσα του, όπως η μεταφορά αξίας από τον έναν ιδιοκτήτη στον άλλον. Ή να εγγυάται τη χρονική σειρά ηλεκτρονικών εγγραφών όπως αυτές του Κτηματολογίου ή της Διαύγειας αλλά όχι την εγκυρότητα των συναλλαγών αυτών.

* Ο Δημήτρης Τσαπακίδης είναι σύμβουλος Ασφάλειας Πληροφορικής, διοργανωτής Bitcoin meetups και δημιουργός του WeAcceptBitcoin.gr

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.