«Προσωπικά, θα προτιμούσα να έχω στην κατοχή μου Bitcoin παρά ομόλογα». Αυτή η δήλωση είναι εντυπωσιακή από μόνη της, όποιος και να το ισχυρίζεται. Αυτό όμως που την κάνει περισσότερο εντυπωσιακή είναι όταν το υποστηρίζει ένας άνθρωπος που έχει υπό διαχείριση τριψήφιο αριθμό δισεκατομμυρίων, πολλά από τα οποία βρίσκονται σε ομόλογα. Κάποιος που μέχρι πριν μήνες αποκαλούσε το Bitcoin φούσκα. Ένας δάσκαλος του επενδυτικού τρόπου σκέψης και των μακροοικονομικών αναλύσεων, μια σεβάσμια προσωπικότητα.
Σε μια συνέντευξη που παρουσιάστηκε χθες στο συνέδριο του CoinDesk «Consensus 2021», ο Ray Dalio, ιδρυτής της Bridgewater Associates, του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο, παραδέχτηκε πως «έχω αποκτήσει λίγα Bitcoin», χωρίς να αναφέρει πόσα ακριβώς. Σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον που φαίνεται όλο και πιο πιθανό, το Bitcoin, διαθέτοντας ιδιότητες που μοιάζουν με χρυσό, φαίνεται όλο και πιο ελκυστικό ως όχημα διαφύλαξης αξίας (σ.σ. είχε πριν από μήνες παραδεχτεί πως το Bitcoin είναι μια καταπληκτική εφεύρεση, «one hell of an invention» που μοιάζει με τον χρυσό).
Ισχυρίστηκε ότι έχει αρχίσει να γίνεται ανόητο να επενδύσεις σε ομόλογα, επειδή η απόδοσή τους είναι μικρότερη από τον πληθωρισμό. Προέβλεψε πως το δολάριο θα υποτιμηθεί πιο πολύ από το 1971 (σ.σ. εννοεί τότε που καταργήθηκε ο κανόνας του χρυσού). Το σκεπτικό του Dalio είναι πως θα δυσκολευτούν οι κυβερνήσεις να δανειστούν, καθώς θα υπάρχουν όλο και λιγότεροι πρόθυμοι αγοραστές ομολόγων. Οπότε τι τους μένει να κάνουν; Από πού θα βρουν τα χρήματα που θα τους λείπουν; Θα αναγκαστούν να τα «τυπώσουν». Εναλλακτικά θα πρέπει να αυξήσουν τους φόρους, κάτι που δεν αποτελεί πιθανή και βιώσιμη διέξοδο.
Αυτή η τακτική θα προκαλέσει πληθωρισμό, άρα θα ανεβάσει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων όπως οι μετοχές, τα ακίνητα, το χρυσό, το Bitcoin. Όχι αναγκαστικά επειδή θα έχει ανέβει η αξία τους, αλλά επειδή θα έχει υποτιμηθεί η αγοραστική δύναμη του δολαρίου. Να πως διευρύνεται η ανισότητα μεταξύ εκείνων που έχουν περιουσιακά στοιχεία και εκείνων που έχουν μόνο τον μισθό τους. Αυτές οι πολιτικές αφορούν και εμάς, εκτός αν νομίζει κάποιος πως αυτά θα συμβούν μόνο στις ΗΠΑ και όχι στην ΕΕ.
Πώς μπορείτε να αμυνθείτε έχοντας δυνατότητα να βάλετε στην άκρη ένα μικρό ποσό κάθε μήνα, της τάξης των 20 ή 100€; Να επενδύσετε σε Ακίνητα; Χρυσό; Μετοχές; Ή Bitcoin, που δεν έχει ελάχιστο ποσό επένδυσης;
Στην ίδια συνέντευξη, ο Dalio επανέλαβε την ανησυχία του ότι οι κυβερνήσεις, φοβούμενες τον ανταγωνισμό, θα αντιδράσουν. «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος του Bitcoin είναι η επιτυχία του», προειδοποίησε. Τον Μάρτιο είχε αναφέρει πως φοβόταν την πιθανότητα ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να απαγορεύσει το Bitcoin, όπως έκανε με τον χρυσό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Ωστόσο, όπως έχουμε αναφέρει, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του Bitcoin, αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο έως αδύνατο.
Η μεταστροφή του Dalio ξεκίνησε από τον Νοέμβριο, όταν παραδέχτηκε πως κάτι ίσως δεν έχω καταλάβει καλά γύρω από το Bitcoin. Όταν αλλάζεις γνώμη επειδή οι συνθήκες γύρω σου αλλάζουν, είναι χαρακτηριστικό ευφυΐας, όχι αδυναμίας. Όπως βλέπουμε ολοένα και περισσότεροι έξυπνοι άνθρωποι, από απλούς μικροεπενδυτές έως θρύλους της Wall Street με βαριά ιστορία, πραγματοποιούν μεταστροφή προς το Bitcoin.
Ακόμα όμως δεν έχουμε δει να έχει κάνει κάποιος την αντίστροφη πορεία -να το έχει μελετήσει σε βάθος, να έχει μάθει πώς δουλεύει και από υπέρμαχος να μετατραπεί σε επικριτής.
Ήταν θέμα χρόνου. Είχαμε αναφέρει και παλαιότερα πως παρόλο που ο Ray Dalio δήλωνε αρνητικός προς το Bitcoin, ουσιαστικά εκφράζει τις επιφυλάξεις και τους προβληματισμούς των υποστηρικτών του, όσον αφορά στο σημερινό νομισματικό σύστημα. Είχαμε γράψει από το 2019 πως ο Ray ήταν Bitcoiner και δεν το έχει αντιληφθεί.
Τις ίδιες απόψεις περί αντικατάστασης της αγοράς ομολόγων με τα κρυπτονομίσματα, είχε εkφράσει η Cathie Wood, επικεφαλής της ARK Investments, της εταιρίας με τα κορυφαία σε αποδόσεις ETFs την τελευταία πενταετία.
Οι νέες προοπτικές
Θα μου επιτρέψετε ένα προσωπικό σχόλιο. Είμαι καθημερινός μελετητής των χρηματαγορών σχεδόν 20 χρόνια. Αγορά που να είναι συνεχώς σε πυρετώδη κατάσταση δεν έχω ξαναδεί. Ακόμα και μέσα στο Σαββατοκύριακο, εξελίσσονταν ειδήσεις που προκάλεσαν εντυπωσιακές διακυμάνσεις τιμών, κόβοντας την ανάσα. Την πρώτη «εργάσιμη» ημέρα της εβδομάδας μάθαμε ότι η Goldman Sachs θεωρεί πλέον τα crypto μια νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, κάνοντας ολοκληρωτική μεταστροφή σε σχέση με αυτά που υποστήριζε πριν λίγους μήνες, ο Ray Dalio ισχυρίστηκε πως προτιμάει να κατέχει Bitcoin παρά ομόλογα και ο Elon Musk επιχειρεί να κάνει την παραγωγή του Bitcoin πράσινη.
Πού αλλού θα βρείτε τόσο ενδιαφέρουσα αγορά, να προσφέρει τόσες ευκαιρίες προς αξιοποίηση; Αφήστε τους άλλους να μιλάνε για τουλίπες και εξερευνήστε τον νέο κόσμο που ανοίγεται μπροστά μας. Μην εμπιστεύεστε κανέναν παρά μόνο τη δική σας κρίση. Αν έχουν δίκιο οι bitcoiners, έχετε την ευκαιρία να συμμετάσχετε στην πιο επαναστατική τεχνολογία και αγορά του αιώνα. Μια ανατροπή του κόσμου που γνωρίζουμε και μπορεί να συγκριθεί μόνο με την εξάπλωση του Internet.
Παρά τη βραχυπρόθεσμη αστάθεια που παρουσιάζουν οι τιμές, σε ορίζοντα ετών, το πιθανότερο είναι να υπάρξει μια εκρηκτική άνοδος. Η αγορά είναι καινούρια και πράγματι αποδεικνύεται εύκολα χειραγωγήσιμη, επειδή ακριβώς βρίσκεται ακόμα στα πρώτα της στάδια. Μόλις ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού γνωρίζει για τα κρυπτονομίσματα και ακόμη μικρότερο έχει μελετήσει σε βάθος τι αντιπροσωπεύει το Bitcoin και έχει αντιληφθεί το οικοσύστημα που είναι χτισμένο γύρω του. Ωστόσο, αυτό θα αλλάξει σταδιακά, όσο ωριμάζει και διευρύνεται η υιοθέτησή του.
Τις τελευταίες ημέρες σημειώθηκε μια τεράστια μεταφορά πλούτου από φοβισμένους ιδιώτες προς μεγάλους παίκτες. Μην τα βάζετε με τους κακούς κερδοσκόπους ή την κακή σας τύχη. Δεν σας φταίει κανείς που πουλήσατε έντρομοι. Εσείς επιλέξατε να αγοράσετε ό,τι σαβούρα-coin υπήρχε, νομίζοντας πως είναι εύκολο να γίνεται πλούσιοι σε λίγες ημέρες. Εσείς αντιμετωπίσατε υποτιμητικά ως άχρηστη συμβουλή, την προτροπή να μελετήσετε. Εσείς πατήσατε το κουμπί της πώλησης και της αγοράς, κανένας άλλος.
O Elon Musk και μια διευκρίνιση
Μια μικρή αναφορά να κάνουμε στις νέες εξελίξεις όσον αφορά τον Elon Musk. Μπορεί ο Elon να έχει χάσει μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας του όσον αφορά τα κρυπτονομίσματα με την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του, αλλά δεν παύει η άποψή του να επηρεάζει ακόμα την αγορά. Όπως δήλωσε σε ένα χθεσινό tweet, συζήτησε με εξορύκτες (miners) στη Βόρεια Αμερική, οι οποίοι δεσμεύτηκαν να δημοσιεύσουν την τωρινή και τη μελλοντική χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας και να ζητήσουν να το κάνουν και οι υπόλοιποι σε όλο τον κόσμο.
Αναμφίβολα πρόκειται για μια θετική εξέλιξη. Δεν έχουμε καμία αμφιβολία πως τελικά η συζήτηση θα καταλήξει υπέρ του Bitcoin, επειδή τα στοιχεία που θα βγουν, θα αναγκάσουν εκείνους που ισχυρίζονται πως το δίκτυο του Bitcoin μολύνει, να αντιληφθούν πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Να επαινέσουμε τον Musk για αυτό; Δεν νομίζω να υπάρχει λόγος. Επιχειρεί να λύσει ένα πρόβλημα που δεν θα υπήρχε, αν δεν το χειριζόταν τόσο άγαρμπα.
Τέλος, μια διευκρίνιση. Όταν ο Dalio ανησυχεί μήπως υπάρξει κυβερνητική παρέμβαση εναντίον του Bitcoin, δεν εννοεί για να προστατευτούν οι πολίτες, αλλά για να προστατευτεί η κρατική εξουσία. Να συνεχίσει να έχει τη δυνατότητα να μπορεί αυθαίρετα μια κυβέρνηση να τυπώνει ανεξέλεγκτα όσα θέλει, να επιβάλλει capital controls όποτε επιθυμεί, να κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία όσων θεωρεί απειλή της παντοκρατορίας της.
Είναι ξεκάθαρο πως ο Dalio δεν θεωρεί το Bitcoin πια φούσκα ή τζόγο ή πόνζι ή ένα σωρό κατηγορίες αυτού του επιπέδου, που εξαπολύουν οι σκεπτικιστές του. Μιλάει καθαρά για την απειλή περιορισμού της ελευθερίας των πολιτών από την αυθαιρεσία της εξουσίας.
Ίσως πράγματι τα πράγματα κάποια στιγμή φτάσουν στα άκρα και κληθούμε να επιλέξουμε στρατόπεδο. Θα ταχθούμε υπέρ των βασικών ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων και της τεχνολογικής προόδου ή υπέρ της δυνατότητας της κρατικής αυθαιρεσίας και της οπισθοδρόμησης;
- RIP (Rest in peace) για τις «αρκούδες». Εμφανίστηκαν στην αγορά των crypto τον Μάιο του 2021 και χάθηκαν τον Μάιο του 2021.
Σεμινάρια και βιβλίο για το Bitcoin
Τα σεμινάρια διεξάγονται on-line, ζωντανά και απευθύνονται σε όσους δεν έχουν εμπειρία στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Στην τιμή περιλαμβάνονται δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 5,5 ωρών σε γκρουπ 10 ατόμων. Στο πρώτο εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του, καθώς και τη διαφορά του με το ευρώ (3,5 ώρες). Στο δεύτερο, την επόμενη ημέρα, βλέπουμε πώς δουλεύει στην πράξη. Σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο, να φυλάξετε και να μεταφέρετε τα νομίσματα σας (2 ώρες). Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars. Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin». Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε δύο μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Σε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη φιλοσοφία και τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί να ασχοληθείτε», στο «πώς» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.
Σε όσους αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του. Μέχρι τώρα ίσχυε μόνο για όσους έχουν παρακολουθήσει το σεμινάριο. Φυσικά το ίδιο προνόμιο θα έχουν και όσοι έχουν ήδη προμηθευτεί το βιβλίο. Θα ενημερωθούν σύντομα με e-mail για τη διαδικασία.
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.