Η εξέγερση των μικροεπενδυτών, ο ρομαντισμός και η σκληρή πραγματικότητα

Αυτές τις ημέρες κυριάρχησε το αφήγημα των απλών ανθρώπων (main street) που θέλουν να καταλάβουν τη Wall Street. Είναι όντως πολύ δυνατή ιστορία, από αυτές που συγκινούν τους αναγνώστες των ΜΜΕ. Πάντοτε συγκινούσαν οι μάχες του Δαυίδ εναντίον του Γολιάθ, του φτωχού και τίμιου έναντι της διεφθαρμένης εξουσίας που τον εκμεταλλεύεται.

Με τη Robinhood (Ρομπέν των Δασών) να εμποδίζει τους μικρομετόχους να συμμετέχουν στην αγορά, το αφήγημα έγινε ακόμα πιο ηχηρό. Οι ισχυροί με αθέμιτα μέσα εμποδίζουν τους αδύναμους να κερδίσουν χρήματα. O Ρομπέν των Δασών κλέβει από τους φτωχούς και τα μοιράζει στους πλούσιους. Κι όμως τους ανάγκασανε σε υποχώρηση. Ο αδικημένος κέρδισε, αναγκάζοντας σε ταπεινωτική ήττα το ισχυρό κατεστημένο.

Με το Internet, η πρόσβαση σε πληροφορίες, εργαλεία επικοινωνίας και χρηματοοικονομικές αγορές αυξήθηκε απότομα τα τελευταία χρόνια. Δεν χρειάζεστε τερματικό Bloomberg για να αγωνιστείτε στην αρένα. Δεν χρειάζεται να έχετε σπουδάσει στο Χάρβαρντ, να παραβρεθείτε σε δείπνα των golden boys ή να λάβετε μέρος στο think tank της Goldman Sachs. Δεν χρειάζεται να φοράτε γραβάτα για να ακούσουν αυτά που έχετε να πείτε. Μπορείτε να ζείτε οπουδήποτε στον κόσμο και να μάθετε ό,τι θέλετε από το Διαδίκτυο. Να επικοινωνείτε ελεύθερα με ανθρώπους που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα, την ίδια «τρέλα» με εσάς. Και όχι μόνο αυτό. Τα εμπόδια της πρόσβασης στις αγορές όλου του πλανήτη έχουν μειωθεί σχεδόν στο μηδέν.

Οι μικροί αντιλήφθηκαν πως με τον κατάλληλο συντονισμό έχουν τη δυνατότητα να κερδίσουν από τα hedge funds στο δικό τους παιχνίδι. Η αγέλη έχει μάθει πώς να χρησιμοποιεί την τεχνολογία της Wall Street εναντίον της. Οι καλοπληρωμένοι διαχειριστές με τα ακριβά κοστούμια εκτέθηκαν από τυχαία άτομα στο Διαδίκτυο με το ψευδώνυμο «DeepFuckingValue» και «Roaring Kitty».

Ωστόσο, στα πρωταθλήματα ξέρουμε από τώρα ποιοι θα κυριαρχήσουν. Ομάδες όπως ο Πανιώνιος επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση να κερδίζουν κάποιο τίτλο. Η αντίδραση ήταν άμεση. Μεταξύ άλλων η γερουσιαστής Elizabeth Warren έστειλε επιστολή στην Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC), για να διαμαρτυρηθεί για την χειραγώγηση της αγοράς, με αφορμή την GameStop. Τι υποκρισία! Όταν οι χρήστες της Reddit αγοράζουν συντονισμένα μια μετοχή, χαρακτηρίζεται χειραγώγηση. Όταν οι Κεντρικές Τράπεζες «εκτυπώνουν» τρισεκατομμύρια που κατευθύνονται στη Wall Street, αποτελεί εμπνευσμένη τραπεζική.

Παρ' όλα αυτά η συμπάθεια της κοινής γνώμης είναι με τους «εξεγερμένους». Ένας παράγοντας που κάθε πολιτικός λαμβάνει υπόψη. Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη πως το τραπεζικό σύστημα και τα hedge funds επωφελούνται συνεχώς σε βάρος των απλών πολιτών, με την υποστήριξη των Κεντρικών Τραπεζών. Αυτή η δυσαρέσκεια εκδηλώθηκε το 2008 με το κίνημα Occupy Wall Street. Όμως οι διαδηλώσεις ίσως είχαν νόημα στην αναλογική εποχή. Στην ψηφιακή, δεν πέτυχαν τίποτα. Τώρα, εκμεταλλευόμενοι την τεχνολογία, οι «μικροί» εκτός από τη χαρά πως έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα διαμαρτυρίας, κέρδισαν και χρήματα!

Το πρόβλημα

Η πραγματικότητα είναι δυστυχώς λίγο πιο πεζή. Η Robinhood εξαναγκάστηκε λόγω της αυξημένης μεταβλητότητας από τον μηχανισμό εκκαθάρισης να πάει από το T συν 2 σε άμεσο διακανονισμό. Σαν να έχεις μια πιστωτική κάρτα που ενώ σου έχει δώσει το περιθώριο να πληρώσεις τον λογαριασμό σου στο τέλος κάθε μήνα, ξαφνικά να απαιτεί άμεση εξόφληση. Αυτό που ουσιαστικά συνέβη στη Robinhood ήταν ότι δεν διέθετε κεφαλαιακή επάρκεια. Δεν είναι ασυνήθιστο να συμβαίνει σε υψηλό επίπεδο, όταν εμπλέκονται hedge funds. Αυτή τη φορά όμως συνέβη με ιδιώτες, κάτι που ίσως δεν έχει ξανασυμβεί.

Με αυτό το περιστατικό αποκαλύφθηκε πως υπάρχει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα hedge funds εξαναγκάστηκαν σε ρευστοποίηση επειδή έφτασαν σε margin calls λόγω μόχλευσης. Ή έπρεπε να βάλουν κι άλλα χρήματα για να καλύψουν τη θέση τους ή να κλείσει το trade. Και αυτοί πιάστηκαν ακάλυπτοι.

Ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα βασίζεται στην παραδοχή ότι υπάρχει αρκετό κεφάλαιο για να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους κινδύνους. Αυτό πλέον βρίσκεται μετέωρο. Εάν κάποια χρηματιστηριακή (broker) ή ένας εκκαθαριστής (clearinghouse) αναγκάζονταν σε άτακτη απομόχλευση, η εικόνα δεν θα ήταν καθόλου όμορφη. Προφανώς γι' αυτό τα διετή αμερικανικά ομόλογα του δημοσίου έκλεισαν την Παρασκευή στο χαμηλό όλων των εποχών, στις 10,9 μονάδες βάσης.

Η ανησυχία είναι μήπως η αυξημένη μεταβλητότητα από το σχετικά ανεξέλεγκτο αλλά ταυτόχρονα συντονισμένο πλήθος των μικροεπενδυτών προκαλέσει μαζική ανάγκη για περισσότερο περιθώριο ή ασφάλεια. Το θέμα είναι πως τα μοντέλα εκτίμησης του κινδύνου, αυτά που επιτρέπουν ή όχι την ανάληψη μεγαλύτερων ανοιγμάτων, εξαρτώνται από τον δείκτη VIX ή δείκτη φόβου. Όταν βρίσκεται χαμηλά, η μόχλευση ανεβαίνει επειδή ο κίνδυνος είναι θεωρητικά μικρός. Όταν υπάρχει μεγάλη αστάθεια, μειώνονται τα ανοίγματα. Επειδή όμως ο VIX ήταν χαμηλά για αρκετό διάστημα, έχει οδηγήσει τους συμμετέχοντες σε μεγαλύτερη μόχλευση, εκθέτοντάς τους σε υψηλότερο κίνδυνο από τον επιτρεπτό. Ιδιαίτερα στην αγορά των options.

Μήπως θα πρέπει να επανασχεδιαστούν οι κανόνες, λαμβάνοντας υπόψη τους τη νέα μεταβλητή της συσπείρωσης των μικροεπενδυτών και της πιθανής εξέγερσής τους όταν νιώθουν ότι απειλούνται; Η επιτυχία των κρυπτονομισμάτων ανάγκασε μεγάλο μέρος της «παλιάς φρουράς» να αναγνωρίσει σταδιακά ότι τα πράγματα αλλάζουν. Ωστόσο, αν απαιτήσουν οι αρχές ακόμα μεγαλύτερη κεφαλαιακή επάρκεια από τους εμπλεκόμενους με τις χρηματιστηριακές δοσοληψίες, αυτή θα πρέπει να καλυφθεί με νέο χρήμα. Από πού θα βρεθεί;

Ακόμα όμως κι αν δεν υπάρξει νέα αυστηρότερη ρύθμιση, αν η αγορά υποχωρήσει, θα αναγκαστούν να κλείσουν τις θέσεις τους. Το ενδεχόμενο να πουλήσουν μαζικά είναι που το κάνει ενδιαφέρον. Κυρίως όμως και ανησυχητικό, καθώς ο όγκος των options βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών. Υπό κανονικές συνθήκες, θα είχαμε μια σύντομη και έντονη διόρθωση, μέχρι να ισορροπήσει η αγορά. Αλλά δεν είμαστε σε κανονικές συνθήκες. Το σύστημα είναι ακόμα αρκετά εύθραυστο.

Το ιππικό και η τακτική άμυνας

Σε στιγμές ανωμαλίας, η ενστικτώδης κίνηση των αγορών είναι να ανεβάσουν το δολάριο. Εάν το δολάριο ανεβεί, αυτό δημιουργεί πρόβλημα στις αναδυόμενες αγορές. Εκείνες που ήδη έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα λόγω της πανδημίας. Οι μετοχές αναρριχήθηκαν σε νέα υψηλά, κυρίως επειδή έχουν αυξηθεί οι προσδοκίες για ανάκαμψη. Ότι η πανδημία δεν ήταν τόσο ισχυρή έτσι ώστε να κλονίσει την παγκόσμια οικονομία ή ότι τα εμβόλια θα δώσουν τη λύτρωση. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι οι ευπάθειες της υπερβολικής μόχλευσης και η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης έχουν εξαφανιστεί. Ούτε πως οι νέοι μεταλλαγμένοι ιοί αποκλείεται να εξαπλωθούν.

Πόσο σίγουροι είμαστε πως το ιππικό των Κεντρικών Τραπεζών, που είναι δεδομένο πως θα σπεύσει, θα είναι αποτελεσματικό αυτή τη φορά; Κι αν ναι, με τι κόστος; Ποια είναι η ποσότητα του χρήματος που μπορούν να «τυπώνουν» από κοπανιστό αέρα, χωρίς να υπάρχουν παρενέργειες; Ποιος θα τα χρεωθεί και κυρίως, ποιος θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασμό; Αν και βέβαια, το τελευταίο αποτελεί ρητορική ερώτηση.

Τι θα πρέπει να κάνουμε εμείς για να προστατευτούμε από το πιθανό νέο τσουνάμι; Ο χρυσός είναι μια προφανής απάντηση. Ακόμα και αν συμπαρασυρθεί από τις εκτεταμένες ρευστοποιήσεις, η ιστορία έχει δείξει πως επανέρχεται γρήγορα. Το Bitcoin αποτελεί πιο περίπλοκη περίπτωση. Θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντιστάθμιση κινδύνου, αλλά δεν είναι σίγουρο, όπως μας έδειξε ο πανικός του περασμένου Μαρτίου.

Ωστόσο έχει μια δυναμική που δεν μπορεί αμφισβητηθεί. Το Bitcoin γίνεται η προφανής απάντηση σε πολλούς ανθρώπους και η τοποθέτηση του Elon Musk σίγουρα βοήθησε πολλούς να το αντιληφθούν. Στην περίπτωση όπου υπάρξει έντονη διόρθωση, θα αποτελέσει ευκαιρία για αγορές, όχι για πωλήσεις. Ποιος μας το διαβεβαιώνει; Κανείς, αλλά αυτό μας αποδεικνύουν τα ιστορικά δεδομένα.

Ο επαναστάτης

Ενδιαφέρον έχουν ορισμένα από τα tweets του The Chairman. Ενός από τους ηγέτες των wallstreetbets, που μας βάζει στο κλίμα.

• Μπορούν να μας ελέγχουν επειδή χρησιμοποιούμε το νόμισμά τους.
• Οι ελευθερίες σας αποφασίζονται από εκείνους που ελέγχουν την προσφορά χρήματος.
• Δεν θέλουμε σοσιαλισμό. Απλώς δώστε μας μια αγορά και μια κυβέρνηση που δεν είναι διεφθαρμένη.
• Το κάναμε λάθος. Δεν πρόκειται για την occupying (κατοχή) της Wall Street. Είναι για να την εγκαταλείψετε.
• Δεν το κάνω για να βγάλω λεφτά, το κάνω για να δημιουργήσω ιστορία.

Σεμινάρια και βιβλίο για το Bitcoin

Τα σεμινάρια διεξάγονται on-line, ζωντανά και απευθύνονται σε όσους δεν έχουν εμπειρία στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Στην τιμή περιλαμβάνονται δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 4,5 ωρών. Στο πρώτο εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του bitcoin, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του, καθώς και τη διαφορά του με το ευρώ (γκρουπ 10 ατόμων, 3 ώρες). Στο δεύτερο, την επόμενη ημέρα, βλέπουμε πώς δουλεύει στην πράξη. Σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο, να φυλάξετε και να μεταφέρετε τα νομίσματα σας. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα (γκρουπ 5 ατόμων, 1,5 ώρα).

Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars. Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin». Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε δύο μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Σε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη φιλοσοφία και τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί να ασχοληθείτε», στο «πώς» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.

Σε όσους αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, καταθέτοντας έστω και 1€, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του. Μέχρι τώρα ίσχυε μόνο για όσους έχουν παρακολουθήσει το σεμινάριο. Φυσικά το ίδιο προνόμιο θα έχουν και όσοι έχουν ήδη προμηθευτεί το βιβλίο. Θα ενημερωθούν σύντομα με e-mail για τη διαδικασία.

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.