Ντόναλντ Τραμπ, ο πρώτος σοσιαλιστής πρόεδρος των ΗΠΑ

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε προχθές πως θα ήθελε να δοθεί ένα ακόμα μεγαλύτερο πακέτο τόνωσης από αυτό που προσφέρουν είτε οι Δημοκρατικοί είτε οι Ρεπουμπλικάνοι. «Θα ήθελα να δω τα χρήματα να πηγαίνουν στους ανθρώπους», ανέφερε χαρακτηριστικά. Με άλλα λόγια, η οικονομική πολιτική των ΗΠΑ συνοψίζεται με μια φράση: «Δώσε και μένα, μπάρμπα».

Η ιστορία αρέσκεται σε φάρσες. Τελικά ο Τραμπ έμελλε να είναι ο πρώτος πρόεδρος που εφάρμοσε το «σοσιαλιστικής έμπνευσης» παγκόσμιο βασικό εισόδημα. Στις ΗΠΑ, για πρώτη φορά από την ίδρυσή τους, συμφέρει να εισπράττεις επίδομα ανεργίας παρά να δουλεύεις. Επί θητείας Τραμπ, το δημόσιο μέσω της FED απέκτησε μεγάλο ποσοστό εταιρειών. Το γεγονός ότι (ακόμα) δεν κατέχει μετοχές δεν έχει τόση σημασία, καθώς κατέχει το χρέος τους. Επί των ημερών του, καθίσταται ως επίσημη οικονομική πολιτική να συντηρούνται στη ζωή εταιρείες παρασιτικές και ζημιογόνες.

Το δημόσιο καταλαμβάνει τα μέσα παραγωγής και φροντίζει ώστε όλοι να έχουν ένα εισόδημα, ανεξαρτήτως αν παράγουν ή όχι. Αν αυτό δεν είναι σοσιαλισμός, τότε τι είναι; Αυτό ισχυρίζεται ο Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, ο διάσημος συγγραφέας του «Μαύρου Κύκνου», στο Bloomberg. 

Εχει μηδενιστεί το ρίσκο

Από μια πρώτη ανάγνωση, αν και παράδοξο, δεν φαίνεται να έχει άδικο. Ας εξετάσουμε αναλυτικότερα τα τρία σημεία που έθιξε: Η κρίση είναι σαν τη φωτιά στο δάσος. Εξαλείφει τις εταιρείες που δεν θα έπρεπε να λειτουργούν. Επιταχύνει την εξελεγκτική διαδικασία. Τα προβληματικά επιχειρηματικά σχέδια αποτυγχάνουν νωρίς, πριν η μαύρη τρύπα πάρει έκταση. Απελευθερώνει πόρους και δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους και κεφάλαια να ξαναρχίσουν μια καινούργια προσπάθεια.

Η FED, παρεμβαίνοντας με τόνους χρήματος, διευκολύνει την επιβίωση εταιρειών που δεν θα έπρεπε. Διότι όταν τελικά θα αποτύχουν, η ζημιά θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Αν είναι να αποτύχεις, καλύτερα να αποτύχεις νωρίς. Κοστίζει λιγότερο, ισχυρίζεται ο Ταλέμπ. Όταν η κυβέρνηση επιβραβεύει τέτοιου είδους εταιρείες, παρέχοντάς τους δισεκατομμύρια δολάρια σε δωρεάν χρήματα, ποιος ο λόγος να είναι προσεκτικές στο μέλλον; Οι ΗΠΑ έγιναν σπουδαίες μέσα από τη χρεοκοπία. Ο κλάδος με το υψηλότερο ποσοστό χρεοκοπιών είναι αυτός της νέας τεχνολογίας. Ποιος είναι ο πιο δυνατός; Ο τεχνολογικός.

Οι αγορές υποτίθεται ότι αποτελούνται από νικητές και ηττημένους. Όταν αφαιρείτε τον κίνδυνο απώλειας, οι άνθρωποι αποκτούν κίνητρο για να προχωρήσουν σε παράλογα ριψοκίνδυνες ενέργειες. Αν ο S&P σημειώσει νέα υποχώρηση, αμφιβάλλει κανείς ότι η FED θα επέμβει ξανά για να διατηρήσει την «ομαλή» λειτουργία των αγορών; Ο ηθικός κίνδυνος από την κρίση του 2008 και μετά δεν έφυγε ποτέ, αλλά τώρα έχει καταστεί απόλυτος κυρίαρχος.

Η FED αγοράζει περιουσιακά στοιχεία με ολοένα και πιο επιθετικό ρυθμό. Αυτές οι ενέργειες σημαίνουν ότι οποιοσδήποτε, ανεξάρτητα από την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων του, θα κερδίσει. Αυτό μπορεί να είναι καλό βραχυπρόθεσμα για τον μετριασμό των επιπτώσεων ενός οικονομικού σοκ, αλλά μακροπρόθεσμα αλλάζει τη δομή του κοινωνικού συστήματος. Ήδη η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, προκειμένου να μην υποχωρήσουν οι τιμές των σπιτιών, κατέληξε να είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης στον κόσμο, όσον αφορά τους τίτλους ακίνητης περιουσίας. Κατέχει δάνεια αξίας τρισεκατομμυρίων.

Πλέον έχουμε φτάσει στο στάδιο που η επιβίωση κάθε επιχείρησης εξαρτάται από τη κρατική ενίσχυση και τις χιλιάδες εγκυκλίους. Όχι από τη διοίκηση, το μάρκετινγκ, το προϊόν ή την υπηρεσία και φυσικά την αγορά-πελάτες. Γιατί θα πρέπει η πλειοψηφία των πολιτών να πληρώνει την κακοδιαχείριση, τις αστοχίες ή έστω την ατυχία των συμμετεχόντων στον ανταγωνισμό των αγορών; Η απάντηση είναι πως δεν πρέπει. Αυτό τουλάχιστον θα πρέπει να πιστεύεις, αν είσαι από αυτούς που εκθειάζουν τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης αγοράς.

Υπήρχε άλλος δρόμος;

Άρα; Ασπάστηκε στα γεράματα ο Τραμπ τον σοσιαλισμό; Μάλλον δεν είχε επιλογή. Δύσκολα θα βρούμε οικονομολόγους να ισχυριστούν πως πρόκειται για αδικαιολόγητη παρέμβαση. Ίσως και να έχουν δίκιο, αν και ο αντίλογος είναι πως πίσω από τα περισσότερα επιχειρήματα ενάντια στην ελεύθερη οικονομία βρίσκεται η έλλειψη πίστης στην ίδια την ελευθερία.

Η αλήθεια είναι ότι η τωρινή δεν αποτελεί πρωτόγνωρη κατάσταση. Το κύριο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού είναι η ευελιξία. Όταν τα βρει σκούρα, δεν διστάζει να σηκώσει από τον πάγκο την κρατική παρέμβαση και να βγάλει από το παιχνίδι τον βασικό του παίκτη, τον φιλελευθερισμό.

Σύμφωνα με τον Ταλέμπ, ο πιο υποτιμημένος κίνδυνος στις χρηματοπιστωτικές αγορές σήμερα είναι ότι δεν πιστεύουν πως το δολάριο θα σταματήσει να είναι το αποθεματικό νόμισμα. Κι όμως, κανένα νόμισμα δεν έμεινε για πάντα σε αυτή τη θέση. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η επόμενη ημέρα θα είναι πολύ δύσκολη για όλους. Αν δεν μπορούν να δανειστούν οι ΗΠΑ με την ευκολία που δανείζονται σήμερα, θα υποφέρουν όλοι. Από την άλλη, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα επιφέρει δημοσιονομική πειθαρχία. Με τι κόστος όμως; 

Ο φόβος του πληθωρισμού

Δύσκολα θα διαφωνήσει κάποιος πως ο πληθωρισμός αποτελεί ένα ρίσκο με σημαντικό ποσοστό επιβεβαίωσης. Ο φόβος του πληθωρισμού, ακόμα και αν δεν επιβεβαιωθεί, έχει παρόμοια επίδραση με τον ίδιο τον πληθωρισμό. Αυτός ο φόβος είναι ο καταλύτης που καθιστά στους επενδυτές πιο ελκυστικά περιουσιακά στοιχεία όπως το bitcoin και ο χρυσός. Ίσως γι' αυτό να έχουν αυξηθεί φέτος περισσότερο από τα υπόλοιπα.

Ζούμε σε έναν παράξενο κόσμο. Ο πληθωρισμός που έχουν στο μυαλό τους όλοι ίσως δεν θα εμφανιστεί ποτέ. Ωστόσο οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων, όχι της καθημερινής κατανάλωσης προϊόντων ή οι μισθοί, θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Η οικονομία θα λειτουργεί εθισμένη στο φθηνό κεφάλαιο, ενώ η άφθονη ρευστότητα απαγορεύεται να σταματήσει να πλημμυρίζει την αγορά.

Στις μουσικές καρέκλες βγαίνεις εκτός παιχνιδιού, όταν σταματήσει η μουσική. Αυτό θα συμβεί όταν κανείς δεν θέλει να κρατάει δολάρια. Φυσικά δεν πρόκειται να συμβεί απότομα. Θα πάρει χρόνια, αν και όλες οι ενδείξεις φανερώνουν ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία.

Σεμινάρια και βιβλίο για το Bitcoin

Άνοιξαν οι εγγραφές για τα σεμινάρια της φθινοπωρινής σεζόν, που θα γίνονται κάθε Δευτέρα μέσω Internet. Οι παρουσιάσεις διεξάγονται σε γκρουπ 6 ατόμων, ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή στο https://www.media2day.gr/seminars 

Τα σεμινάρια απευθύνοντας σε όσους δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin».

Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε δύο μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη φιλοσοφία και τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο για αρχάριους. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί να ασχοληθείτε», στο «πώς» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.