Τι θα συνέβαινε αν μας μοίραζαν από ένα εκατομμύριο ευρώ

Τα ποσά που ξοδεύτηκαν για την αναζωογόνηση της παγκόσμιας οικονομίας κατά τους τελευταίους μήνες, είναι συγκλονιστικά. Υπολογίζονται σε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, αν αθροίσουμε την δημιουργία ρευστότητας από όλες τις Κεντρικές Τράπεζες. Υπερβαίνουν τα έσοδα που εισπράττουν οι κυβερνήσεις από φόρους. Παρόλα αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι ενθαρρυντικά.

Εάν μπόρεσαν να δαπανήσουν τόσα τρισεκατομμύρια χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα, γιατί να μην αυξήσουν το ποσό στα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια ή 1.000 τρισεκατομμύρια δολάρια; Γιατί να μην τυπώσουν τόσο ώστε να μετατρέψουν τον καθένα μας σε εκατομμυριούχο; Πλέον το helicopter money δεν συζητιέται ως υπόθεση εργασίας μεταξύ γραφικών συνομωσιολόγων. Άραγε τι επίπτωση θα είχε η εκτεταμένη χρήση του;

Ας υποθέσουμε ότι αύριο αποφασίζει η ΕΚΤ να δώσει από ένα ανοικτό δάνειο, με λήξη 30 ετών και 0% επιτόκιο, σε κάθε Έλληνα πολίτη, αξίας ενός εκατομμυρίου ευρώ.

Ξαφνικά όλοι θα αισθανθούν πλούσιοι. Οι περισσότεροι θα παραιτηθούν από τη δουλειά τους. Θα σταματήσουν να ξυπνάνε χαράματα για να μην τους βγαίνει το λάδι, να ανέχονται τις ιδιοτροπίες του αφεντικού και τις δολοπλοκίες των συναδέλφων. Θα αρχίσουν να ταξιδεύουν, θα πηγαίνουν σε ωραία εστιατόρια. Να χαζεύουν όλη ημέρα στην τηλεόραση, στο Facebook, στο playstation, στο καφενείο, στην αιώρα. Για ποιο λόγο να εργάζονται αφού μπορούν να περάσουν όλη την υπόλοιπη ζωή τους σε αργία;

Τότε όμως η κοινωνία θα παραλύσει. Εφόσον ελάχιστοι θα είναι οι χομπίστες που θα θέλουν να εργαστούν, τα αγαθά και οι υπηρεσίες θα παύσουν να προσφέρονται. Δεν θα υπάρχει αγρότης να καλλιεργήσει, οδηγός να τα μεταφέρει, φούρναρης να ζυμώσει. Δεν θα υπάρχουν υπάλληλοι στο σούπερ μάρκετ να ψωνίζουμε, γιατροί και νοσηλευτές να μας περιθάλψουν, αν πάθουμε κάτι.

Ένα προνόμιο που το μοιράζονται όλοι, παύει να είναι προνόμιο. Αν όλοι αποφασίσουν να ταξιδέψουν ταυτόχρονα, με το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, το πλοίο, κανείς δεν θα μπορέσει να κυκλοφορήσει. Σε αυτή την νέα κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, ο σπάνιος πόρος δεν θα είναι τα χαρτονομίσματα. Θα είναι η ανθρώπινη εργασία. Η τιμή θα δεν αποτελεί πια πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν είναι πλέον η έλλειψη των χρημάτων, αλλά το αντίθετο. Θα κυκλοφορούσαν σε άφθονες ποσότητες προκαλώντας την απαξίωση του.

Αν θελήσεις να αγοράσεις ένα καλύτερο σπίτι, θα διαπιστώσεις με έκπληξη ότι δεν μπορείς να το αποκτήσεις, γιατί θα έχει εκτοξευτεί η τιμή του. Ο ιδιοκτήτης δεν θα έχει το κίνητρο να το πουλήσει στην παλιά του αξία. Επιπλέον θα έχει υψηλές προσφορές από άλλους που είχαν την ίδια ιδέα με εσένα. Ένα σπίτι, ένα οικόπεδο έχει αξία. Είναι σπάνιο, έχει χρησιμότητα. Αυτό που αλλάζει είναι η αποτίμηση του σε ευρώ. Το σπίτι δεν αλλάζει αξία. Το ευρώ αλλάζει.

Πρόκειται για το σημείο που το όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη. Θα είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε 1.000 ευρώ στον μανάβη για ένα κιλό ντομάτες και 10.000 ευρώ στον κρεοπώλη για ένα κιλό κιμά. Αλλιώς θα πεθάνουμε από την πείνα. Κι επειδή θα είναι λίγα τα εμπορεύματα και ακόμη πιο λίγοι οι μανάβηδες που θα ανοίξουν το μαγαζί τους (ακόμα και αν υποθέσουμε πως θα βρουν αγρότες να τους διαθέσουν τα προϊόντα τους), η ζήτηση θα είναι τόσο μεγάλη, που ο τελευταίος στην ουρά θα ψωνίζει πιο ακριβά από τον πρώτο.

Ο πληθωρισμός στη σημερινή εποχή δεν εξαρτάται ούτε από την ποσότητα του χαρτιού που κυκλοφορεί, ούτε από τα επιτόκια. Επηρεάζεται κυρίως από τη διοχέτευση πιστώσεων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αρκετοί οικονομολόγοι παρατήρησαν ότι μια κρίση υπερπληθωρισμού έχει παρόμοιες επιπτώσεις με έναν πόλεμο. Σπέρνει τον φόβο και τη σύγχυση, δημιουργεί πρόσφυγες και προκαλεί απώλειες ζωών.

Κάπου εδώ την λύση την δίνει ο καπιταλισμός. Σου λέει ότι για να λειτουργεί μια κοινωνία, για να έχουν κίνητρο οι άνθρωποι να σηκωθούν από το ζεστό πάπλωμα το πρωί, πρέπει να υπάρχουν ανισότητες και φτωχοί. Εκείνοι που έχουν λιγότερα να επιδιώκουν να φτάσουν εκείνους που έχουν περισσότερα. Κάποιοι μάλιστα από τους μη προνομιούχους να είναι στο όριο της επιβίωσης. Να έχουν τόσο λίγα ώστε να καταδέχονται να κάνουν ανθυγιεινές και απεχθείς δουλειές.

Εναλλακτικά, ως ιδανική λύση προτείνεται από ρομαντικούς ο κολεκτιβισμός. Όλοι θα έχουμε το ίδιο βιοτικό επίπεδο, και όλοι κάνουμε τις ίδιες εργασίες, ώστε να μην νοείται διάκριση «αξιοπρεπών» και «μη αξιοπρεπών» εργασιών. Όλοι θα καθαρίζουν εκ περιτροπής την τουαλέτα. Σήμερα ο Νίκος, αύριο η Μαρία, μεθαύριο ο Σπύρος. Αργά ή γρήγορα όμως θα ανακύψει ένα ζήτημα: Τι κάνουμε όταν κάποιος αρνηθεί να εκτελέσει τη δουλειά που του αναλογεί; Τι γίνεται αν ο Νίκος πει «σιγά μην καθαρίσω εγώ το βόθρο».

Στις κοινωνίες ένα ποσοστό άεργων ενοχλεί, αλλά είναι οικονομικά ανεκτό. Υπάρχει όμως η περίπτωση την συμπεριφορά του Νίκου να την μιμηθούν κι άλλοι. Κανείς να μη καταδέχεται να λερωθεί. Τότε η κοινωνία θα σαπίσει από την βρώμα. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι η στιγμή που καταλύεται η διαχωριστική γραμμή, ανάμεσα στην φαντασίωση και τον ρεαλισμό.

Ο σοσιαλισμός επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα υποχρεώνοντας τον Νίκο να εισφέρει το μερίδιο εργασίας που του αναλογεί. Πώς; Με τη βία της κρατικής εξουσίας. Θεωρεί πως ο κρατικός εξαναγκασμός προς το κοινό καλό είναι ηθικά προτιμότερος από τον οικονομικό καταναγκασμό του καπιταλισμού, όπου ο φτωχός παίρνει ένα μικρό μισθό για να καθαρίζει την τουαλέτα των πλούσιων.

Τελικά τι είναι προτιμότερο; Η άμεση φυσική βία ή η έμμεση της ανέχειας και της ανισότητας; Ακριβώς σε αυτό το ερώτημα μπορεί να αναχθεί μεγάλο μέρος της διαφοράς των δύο συστημάτων.

Ας αφήσουμε τα φιλοσοφικά ερωτήματα και ας γυρίσουμε ξανά στο σενάριο του helicopter money. Καταρχάς είναι τόσο απίθανο; Όχι βέβαια. Για πρώτη φορά όλα τα νομίσματα του κόσμου μπορούν να «τυπωθούν» ανεξέλεγκτα, καθώς δεν υποστηρίζονται από τίποτα.

Και τι γνωρίζουμε από την ιστορία; Πως κάθε νομισματικό σύστημα έκδοσης χρήματος χωρίς αντίκρισμα κρατάει λίγες δεκαετίες και επανέρχεται σε μια μορφή Κανόνα του Χρυσού. (1880-1913, 1913-1944, 1944-1971, 1971-; )

Αυτό που στηρίζει ένα νομισματικό σύστημα είναι η εμπιστοσύνη. Η πίστη ότι επειδή αγοράσατε κάτι χθες, θα αγοράσετε με αυτό κάτι και αύριο. Αν πάψετε να το πιστεύετε, θα χάσει αυτόματα την αξία του. Κανείς δεν θα θέλει να κρατάει μετρητά. Θα αγοράζουν ότι θα βρίσκουν μπροστά τους, ακόμα και αν δεν τους χρησίμευε σε κάτι. Θα μπορούσαν να το ανταλλάξουν αργότερα με κάτι χρήσιμο. Από κοσμήματα μέχρι κονσέρβες και ηλεκτρικά είδη.

Εναλλακτικά θα προσπαθούσαν να τα μετατρέψουν σε χρυσό. Αν τρέξουν οι πολίτες μαζικά σε χρυσό, για να προφυλαχθούν ή ακόμα και να επωφεληθούν, που θα πάει η τιμή του;

Ωστόσο στην εποχή του Internet υπάρχει και μια άλλη ερώτηση: μόνο στο χρυσό θα αναζητήσουν σωτηρία; Ποια άλλη νομισματική αξία είναι παγκόσμια αποδεκτή και είναι ακόμα πιο σπάνια από το χρυσό; Το βρήκατε: το bitcoin, τον ψηφιακό χρυσό.

Σε έναν ψηφιακό κόσμο, η ψηφιακή αποθήκευση αξίας αποκτά όλο και περισσότερο νόημα. Μπορεί οι παλαιότερες γενιές αισθανόντουσαν ασφάλεια με τον χρυσό, όμως η νέα γενιά έχει εξοικειωθεί με τις ψηφιακές εφαρμογές. Το Bitcoin συνδυάζει την ισχύ του φυσικού χρυσού, με τις δυνατότητες του ψηφιακού νομίσματος. Ο χρυσός είναι σπάνιος, αλλά είναι δύσκολο να διαιρεθεί και να μεταφερθεί, ενώ τα κρατικά νομίσματα είναι εύκολο να μεταφερθούν αλλά δεν είναι σπάνια.

Άραγε η ιστορία θα επαναληφθεί;

Βιβλίο για το Bitcoin

Για τα σεμινάρια δίνουμε ραντεβού πάλι τον Σεπτέμβρη. Μέχρι τότε μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin», από το https://www.media2day.gr/seminars. Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε 3 μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για την φιλοσοφία και την λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη εξηγεί πως δουλεύει το σημερινό νομισματικό σύστημα. Για να κατανοήσεις ένα νέο νομισματικό σύστημα, πρέπει πρώτα να κατανοήσεις το παλιό. Η τρίτη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο για αρχάριους. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί» να ασχοληθείτε, στο «πως» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.