Τα πολιτικά μηνύματα του bitcoin

Το bitcoin κατάφερε να αποτελέσει θέμα συζήτησης ακόμα και σε διαμαρτυρίες στις ΗΠΑ με αφορμή την δολοφονία του George Floyd. Ο διαδηλωτής στο Ντάλας που κρατούσε μια πινακίδα με το μήνυμα «Το Bitcoin θα μας σώσει», έγινε viral στο διαδίκτυο.

Δεν ήταν ο μόνος. Το Bitcoin ηθελημένα ή αθέλητα εκπέμπει πολιτικά μηνύματα. Επειδή αμφισβητεί κατεστημένα συμφέροντα εκατοντάδων χρόνων, έχει έντονη ιδεολογική χροιά.

Η ίδια η ύπαρξη του αποτέλεσε διαμαρτυρία έναντι στον τρόπο που είναι διαρθρωμένο το τραπεζικού σύστημα όπου απαιτείται να δαπανηθεί απίθανος αριθμός δισεκατομμυρίων, προκειμένου να μην καταρρεύσει.

Η πρόθεση του ιδρυτή του, Satοshi Nakamoto, ήταν σαφής. Να μην έχουμε ανάγκη τις τράπεζες. Η χρονική στιγμή ήταν η κατάλληλη. Αμέσως μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008, πολλοί δυσανασχέτησαν ή και εξαγριώθηκαν με τις κυβερνήσεις και το τραπεζικό σύστημα. Δημιουργήθηκε ένα ρήγμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και τις οικονομικές αρχές που ποτέ δεν έκλεισε. Ίσα ίσα που μετά τις τελευταίες κυνικές δηλώσεις των Κεντρικών Τραπεζών περί εκτύπωσης χρήματος, ενισχύθηκε.

Η επιλογή δεν είναι ανάμεσα σε φυσική μορφή χρημάτων ή ψηφιακή. Ελάχιστα από τα σημερινά χρήματα δεν είναι άυλα, σε κάποια βάση δεδομένων σε τραπεζικά ιδρύματα. Πρόκειται για μια επιλογή μεταξύ του κρατικού χρήματος, εντελώς ελεγχόμενου και ενός συστήματος πιο ελεύθερου. Όχι ανεξέλεγκτου, όχι χωρίς κανόνες, αλλά χωρίς ανθρώπινες παρεμβάσεις. Προστατευμένο από την αυθαιρεσία της εξουσίας, αλλά και το κόστος των ενδιάμεσων.

Η φιλοσοφία με την οποία είναι δομημένο του δίκτυο του bitcoin, δεν παίρνει θέση στα παραδοσιακά διλήμματα, αριστερά ή δεξιά. Ούτε στα παλιά επιχειρήματα του καπιταλισμού έναντι του σοσιαλισμού που χαρακτήρισε τις βιομηχανικές κοινωνίες. Δεν έχει να κάνει με την διαμάχη κεφαλαίου και εργασίας ή για δίλημμα μεταξύ λιγότερου ή περισσότερου κράτους.

Στην μεταβιομηχανική κοινωνία η διαμάχη είναι μεταξύ ελέγχου και ελευθερίας. Οι πληροφορίες απέκτησαν μεγαλύτερη βαρύτητα από τα υλικά αγαθά. Το ψηφιακό αποτύπωμα αποτελείται από το ποιοι είμαστε και ποιες είναι οι δραστηριότητες μας.

Μερικοί βρίσκουν ανησυχητικό ή απλά ενοχλητικό ότι η ψηφιοποίηση των χρημάτων έχει οδηγήσει σε ολοένα και πιο χαμηλά επίπεδα προσωπικής ιδιωτικότητας. Γιατί ενώ το ηλεκτρονικό χρήμα υπάρχει εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, αποτελεί απειλή ειδικά τώρα; Επειδή πρόσφατα έγινε εφικτή η ανάλυση δεδομένων που ήταν απαραίτητη για την αποτελεσματική διεξαγωγή εξατομικευμένης επιτήρησης, σε μαζική κλίμακα.

Μια ιδέα γύρω από το πόσο έχουν προχωρήσει οι τεχνολογικές δυνατότητες ανίχνευσης προσωπικών προτιμήσεων, έχουμε πάρει όλοι, όταν μια αναζήτηση Google για ένα προϊόν μπορεί να οδηγήσει σε διαφημίσεις Facebook για το ίδιο προϊόν λεπτά αργότερα. Οι κυβερνήσεις και οι διαφημιστές αξιοποιούν όλο και περισσότερο τα προφίλ των προτιμήσεων, των αποφάσεων κάθε ατόμου. Αυτά τα προφίλ είναι σαν ατομικά αποτυπώματα, μοναδικά. Επιπλέον γίνονται πιο εκλεπτυσμένα με κάθε νέα αγορά. Το χρήμα μετατρέπεται όλο και περσότερο σε σύστημα ελέγχου και κυριαρχίας.

Που βρίσκεται το όριο;

Είναι γεγονός πως το bitcoin προσελκύει άτομα που ενοχλούνται από την αυξημένη παρέμβαση της εξουσίας πάνω στην ιδιωτική τους ζωή. Παίρνει το μέρος της ελευθερίας, της προστασίας από την διαφθορά και την αυθαιρεσία της εξουσίας. Αν δεν υποστηρίζεις την ελευθερία του λόγου, αν πιστεύεις πως ο έλεγχος πρέπει να είναι ασφυκτικός επειδή οι ειδικοί ή οι κυβερνώντες ξέρουν καλύτερα, δεν πρόκειται ποτέ να υποστηρίξεις το bitcoin.

Όσοι επιθυμούν η κεντρική εξουσία να έχει μεγάλη ισχύ πάνω στα άτομα, επειδή φοβούνται την αναρχία, αν νομίζουν πως η ιδιωτικότητα είναι επικίνδυνη, αν δεν έχουν σαγηνευτεί από την προοπτική και την ελευθερία που έδωσε στα άτομα το Internet, δύσκολα θα τους βρει σύμφωνους η φιλοσοφία του Bitcoin. Ενώ άλλοι κατακρίνουν ως σημαντική την παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, οι περισσότεροι δεν φαίνεται να νοιάζονται καθόλου. Δεν έχουν αντιληφθεί τον κίνδυνο. Ναι, τώρα είναι απλά ενοχλητικό. Αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνο σε ένα αυταρχικό καθεστώς. Ποιος ξέρει αύριο αν θα διολισθήσουμε σε μια πιο λιγότερο δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης; Η συγκυρία της πανδημίας και των μέτρων που υιοθετήθηκαν, περιόρισαν τις ελευθερίες μας -δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα- με αδιανόητο μέχρι χθες τρόπο.

Ποιο είναι το όριο που θα δεχτούμε ως φυσιολογικό για να παραδώσουμε πρόθυμα τα δικαιώματα μας; Αποτελεί επικίνδυνο προηγούμενο ο περιορισμός των ατομικών ελευθεριών με την επίκληση ανωτέρας βίας. Σήμερα είναι ένας ιός, αύριο ένας τρομοκράτης. Ο περιορισμός των μετακινήσεων αναμφίβολα έσωσε ζωές, όχι όμως χωρίς τίμημα. Από την ιστορία γνωρίζουμε πως πάντοτε ξεκινάει από μικρές παραχωρήσεις. Κατόπιν ακολουθούν μεγαλύτερες. Μέχρι να δεχτούμε ως φυσιολογικό ένα απολυταρχικό καθεστώς, με την δικαιολογία της προάσπισης της ασφάλειας μας.

Αν σε λίγο καιρό εμφανιστεί ένα δεύτερο κύμα του ιού, πόσο καιρό θα δεχτούμε να μείνουμε σε καραντίνα; Ένα μήνα; Δύο; Ένα χρόνο; Ποιο είναι το προσωπικό όριο του καθενός που θα δεχτεί να αυτοπεριοριστεί; Για να μην αναφερθούμε στις οικονομικές αντοχές του.

Μια επικίνδυνη ιδέα

Ίσως το bitcoin τελικά αποτύχει, για λόγους που δεν είναι αναγκαστικά γνωστοί σήμερα. Έχει προλάβει όμως να δείξει τον τρόπο να ύπαρξης ενός νομίσματος χωρίς τον κρατικό έλεγχο. Ότι υπάρχει εναλλακτική στο μονοπώλιο της έκδοσης χρήματος από το διαπλεκόμενο σύστημα τραπεζιτών και πολιτικών. Μας απόδειξε πως για να επιτύχει δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση η ιεραρχία ή η γραφειοκρατία. Υπάρχουν άνθρωποι ενδιάμεσα, αλλά όχι κάποια εταιρία ή ίδρυμα ή οργανισμός ή κράτη. Αυτά αντικαθίσταται από δίκτυα.

Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, δύσκολα θα πραγματοποιηθούν τα πιο άγρια ελευθεριακά όνειρα μέσω του bitcoin. Όπως ακριβώς δεν πραγματοποιήθηκαν τα όνειρα των πρώτων Χριστιανών για μια πιο ειρηνική κοινωνία. Ένα μάθημα που μας διδάσκει η ιστορία είναι να διαθέτουμε συγκρατημένη αισιοδοξία όσο αφορά τις ουτοπίες και τον ιδεαλισμό.

Το ότι δεν είναι ιδανικά τα πράγματα στον χώρο των κρυπτονομισμάτων, ήρθε να μας το θυμίσει η κυκλοφορία του ψηφιακού νομίσματος «George Floyd». Οι ιδρυτές του ισχυρίζονται ότι δημιουργήθηκε στην μνήμη του αδικοχαμένου Floyd και παράλληλα αποτελεί τρόπο χρηματοδότησης του κινήματος διαμαρτυρίας «Black Lives Matter». Πολλοί υποπτεύονται πως πρόκειται για μια αναίσχυντη απάτη. Ωστόσο το bitcoin έχει συμβάλει στη δημιουργία πιο συνειδητοποιημένων πολιτών. Είναι απίθανο κάποιος να προβληματιστεί γύρω από το τι είναι τα χρήματα. Ξοδεύουμε ενέργεια ώστε να τα αποκτήσουμε, να τα ξοδέψουμε, να τα επενδύσουμε. Όμως όποιος μαθαίνει πως δημιουργούνται, αντιλαμβάνεται με άλλη οπτική τη λειτουργία τους στην ίδια τη κοινωνία.

Οι ενάντιοι του bitcoin συχνά προβάλουν τον ισχυρισμό ότι «δεν υποστηρίζεται από τίποτα». Το επιχείρημα πλέον έχει ατονήσει, καθώς υπάρχουν πλέον πολλοί αξιοσέβαστοι αναλυτές και ιδρύματα που υποστηρίζουν πως υπάρχει εγγενής αξία. Ακόμα και αυτοί όμως το υποτιμούν προσπαθώντας να ανακαλύψουν μόνο χρηματιστηριακή αξία.

Ακόμα σημαντικότερο είναι πως η περιουσία σου δεν μπορεί να κατασχεθεί από καμία εξουσία. Δεν μπορούν να παγώσουν τον τραπεζικό λογαριασμό σου, να σου κουρέψουν τις καταθέσεις, να επιβάλλουν capital controls. Πρόκειται για την πιο αξιόπιστη προστασία προσωπικού πλούτου που έχει υπάρξει. Είναι δυνατόν να μην υπολογίζονται αυτά τα χαρακτηριστικά όταν μιλάμε για ένα μέσο διαφύλαξη αξίας;

Όλες οι σπουδαίες ιδέες είναι επικίνδυνες, είχε πει ο Oscar Wilde. Με αυτό το κριτήριο, η νοοτροπία που αναδεικνύεται από το bitcoin, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη.

Σεμινάρια και βιβλίο

Για τον μήνα Ιούνιο, θα πραγματοποιείται ΜΟΝΟ ΕΝΑ σεμινάριο κάθε εβδομάδα μέσω Internet. Οι παρουσιάσεις διεξάγονται σε γκρουπ 6 ατόμων, ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Εγγραφές πραγματοποιούνται στο https://www.media2day.gr/seminars

Τα σεμινάρια απευθύνοντας σε όσους δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Ανεξάρτητα από τα σεμινάρια, μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο για το bitcoin, επιλέγοντας μια οποιαδήποτε ημερομηνία και πατώντας εγγραφή. Στην επιλογή «Πακέτο συμμετοχής» διαλέγετε το «Βιβλίο Σημειώσεων».

Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε 3 μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για την φιλοσοφία και την λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη εξηγεί πως δουλεύει το σημερινό νομισματικό σύστημα. Για να κατανοήσεις ένα νέο νομισματικό σύστημα, πρέπει πρώτα να κατανοήσεις το παλιό. Η τρίτη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο για αρχάριους. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί» να ασχοληθείτε, στο «πως» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.