Η πτώση στις μετοχές είναι μεγαλύτερη και από το 1929!

Πριν από την αξιολόγηση ξεκινάμε με την απλή μέτρηση. Σωστά; Σωστά. Τι να μετρήσουμε όμως; Το κυριότερο δεδομένο δεν το γνωρίζει κανείς: την εξάπλωση του ιού και τον χρόνο παραμονής των κοινωνιών σε κατάσταση ανάγκης. Η δυσάρεστη αλήθεια είναι πως αρχές και ειδικοί είναι βαθιά νυχτωμένοι. Βαδίζουν ψηλαφώντας στο απέραντο σκοτάδι. Συνεχώς οι αναλυτές υποβαθμίζουν τις προβλέψεις τους ως προς τη σφοδρότητα της επικείμενης παγκόσμιας ύφεσης.

Οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι είναι απρόσβλητοι στον πανικό. Πριν λίγες μόλις ημέρες, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι δεν περιμένει ύφεση. Προχθές, ο ίδιος άνθρωπος δήλωσε ότι χρειάζεται η αμερικανική οικονομία 4 τρισεκατομμύρια από τη Federal Reserve.

Για τους πολιτικούς, ισχύουν όσα έχουμε πει και για τις συμβουλές των διάσημων επενδυτών: Μην ακούτε τι λένε, προσέξτε τι κάνουν. Πράγματι, οι Κεντρικές Τράπεζες και οι κυβερνήσεις των μεγάλων οικονομιών έχουν λάβει δυσθεώρητα μέτρα δημοσιονομικών και νομισματικών κινήτρων, αδιανόητα μέχρι χθες, με την ελπίδα να μετριάσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας.

Είναι τόσο άσχημα τα πράγματα από ιατρικής πλευράς ή άραγε υπερβάλλουν; Ειδικοί δεν είμαστε, ώστε να απαντήσουμε μα σιγουριά, αλλά είναι δεδομένο πως οι επενδυτές έχουν πανικοβληθεί. Ένα συγκλονιστικό γράφημα μας έρχεται από την Bank of America. Η τωρινή χρηματιστηριακή κατάρρευση του δείκτη S&P είναι ταχύτερη από τη Μεγάλη Ύφεση του 1929 και είναι έτοιμη να ξεπεράσει την απότομη υποχώρηση του 1987. Κι αυτό χωρίς να υπολογίσουμε τη σημερινή ημέρα, που προβλέπεται να είναι για γερά νεύρα.

Τι ακολούθησε χρηματιστηριακά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929; Ο S&P 500 υποχώρησε κατά 86% σε λιγότερο από τρία χρόνια, για να ξαναβρεί τα υψηλά του το 1954. Πόσο πιθανό είναι αυτό; Δεδομένου ότι ο ιός είναι πιο επικίνδυνος για τους ανθρώπους με ευαίσθητη υγεία, είναι εξίσου επιβλαβής και για τις εύθραυστες επιχειρήσεις. Η αγορά έχει να αντιμετωπίσει ένα ρεκόρ μόχλευσης χρέους και το γεγονός ότι η κρίση χτύπησε όταν οι μετοχές ήταν υπερεκτιμημένες.

Bank run όπως virus run

Ένα άρθρο του CNN μάς επισημαίνει μια διαφορά με την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης του 1929. Παροτρύνει τους Αμερικανούς να μην αποσύρουν τα χρήματά τους από την τράπεζα. Θεωρεί πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να τρέξουν φοβισμένοι στο πλησιέστερο ATM και να ανακτήσουν τα μετρητά τους.

Επικαλείται δύο βασικές δικαιολογίες. Η μία είναι πως η FED έχει εγκρίνει τη διάχυση τρισεκατομμυρίων στο τραπεζικό σύστημα και θα πατάει το «print» στα μηχανήματά της για όσο χρειαστεί. Η άλλη, ότι πλέον οι Αμερικανοί κάνουν εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικού και πλαστικού χρήματος. Οι καταστηματάρχες όχι μόνο δέχονται τον συγκεκριμένο τρόπο πληρωμών, αλλά και τον ενθαρρύνουν. Πόσο ενθαρρυντικό είναι όμως να χρειάζεται να μας ενημερώνει για κάτι τέτοιο;

Η απάντηση στην ερώτηση για το πόσο πιθανό είναι να πάρει τα χρήματά του ο καταθέτης αν πάει να κάνει ανάληψη, δεν διαφέρει ιδιαίτερα με την απάντηση στην ερώτηση για το πόσο πιθανό είναι να πεθάνει κανείς εάν νοσήσει από τον κορωνοϊό. Η ειλικρινής απάντηση είναι μία: Εξαρτάται. Εξαρτάται από το πόσοι θα χρειαστεί να νοσηλευτούν ταυτόχρονα λόγω του ιού, όπως και από το πόσοι ταυτόχρονα θα σπεύσουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Αν το πλήθος υπερβεί ένα σημείο και ύστερα, το σύστημα καταρρέει. Δεν έχει σχεδιαστεί για να αντέξει τόσο μεγάλες υπερβολές.

Πού πας καραβάκι

Κάποιες προφητείες έχουν τη δύναμη να αυτοεκπληρώνονται. Το οικονομικό περιβάλλον υποσκάπτεται, όταν επικρατεί αρνητική ψυχολογία. Ο φόβος της ύφεσης οδήγησε την κατανάλωση σε υποχώρηση, δημιουργώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις. Οι επιχειρηματίες μεταφράζουν την απαισιοδοξία με δυσοίωνα μηνύματα. Μειώνουν προληπτικά τους μισθούς ή απολύουν αντί να προσλαμβάνουν. Περισσότεροι άνεργοι και μειώσεις μισθών σημαίνουν λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση. Λιγότερες πωλήσεις από τις επιχειρήσεις εντείνει την ανασφάλεια, που απαντάνε στα μειωμένα έσοδα με νέες απολύσεις και νέες μειώσεις μισθών. Αφήνονται να τους παρασέρνει το ρεύμα προς την αναπόφευκτη καταστροφή. Ένας φαύλος κύκλος.

Αυτό ακριβώς προσπαθούν να προλάβουν οι υπεύθυνοι. Θα μπορέσει η νομισματική πολιτική να συνεχίζει να είναι ικανή, ώστε να αποσοβήσει τον κίνδυνο; Θα είναι όσο αποτελεσματική υπήρξε την τελευταία φορά; Το πρόβλημα είναι ακόμα σοβαρότερο, αν σκεφτούμε πως οι οικονομικές εντάσεις προκαλούν τριγμούς στις διεθνείς σχέσεις. Πολλοί αναλυτές βρίσκουν ομοιότητες με τη δεκαετία του 1930, όσον αφορά τον ανταγωνισμό μεταξύ εθνών. Όπως παρατηρούμε, οι ηγέτες των κρατών του κόσμου δεν μάχονται μόνο τον ιό, αλλά και ο ένας τον άλλον. Αυτό δεν σημαίνει πως θα οδηγηθούμε οπωσδήποτε στο ίδιο αποτέλεσμα. Δεν γίνεται όμως να μην αποτελέσει σημείο ανησυχίας.

Οι συνθήκες μπορεί να μοιάζουν δυσοίωνες, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως η δυναμική υπέρ της προόδου δεν μπορεί να ανακοπεί. Η ανθρώπινη επινόηση και η θέληση για ευημερία θα υπερισχύσουν και πάλι. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι το σημείο όπου θα ξεκινήσει η ανάκαμψη από την αναστάτωση που τείνει να δημιουργηθεί και πόσο χρόνο θα κάνει να επουλωθούν οι πληγές.

Η αγορά σήμερα

Μέσα σε αυτή την τρικυμία, καλείται να επιπλεύσει η αγορά των crypto. Το αξιοσημείωτο εδώ είναι η μεγάλη αντίδραση που υπήρξε από τα χαμηλά. Το Bitcoin βρίσκεται 55% πάνω από τα χαμηλά που βρέθηκε πριν από 10 ημέρες.

Το Σαββατοκύριακο, η πράσινη γραμμή τάσης δεν άντεξε, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω 4ωρο διάγραμμα, αλλά για την ώρα, κρατάει άμυνα η οριζόντια πορτοκαλί γραμμή στήριξης. Το πιθανότερο είναι την έκβαση της πορείας της τιμής του Bitcoin να την κρίνει η κατεύθυνση του S&P 500. Γι' αυτό και τον τελευταίο καιρό εξετάζουμε σχολαστικότερα την αμερικανική αγορά.

Σεμινάρια

Τα σεμινάρια συνεχίζονται κανονικά κάθε Δευτέρα. Σεβόμενοι την επικρατούσα κατάσταση και για λόγους ασφαλείας, για το επόμενο διάστημα θα πραγματοποιούνται ΜΟΝΟ μέσω Internet. Διεξάγονται σε γκρουπ 5 ατόμων, ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Δεν βλέπετε κάποιο βίντεο-κονσέρβα. Εγγραφές πραγματοποιούνται στο https://www.media2day.gr/seminars

Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα. Αποκλειστικά για όσους θα συμμετέχουν στα σεμινάρια, δίνεται η δυνατότητα να προμηθευτούν ένα βιβλίο που αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο εξηγεί τι είναι Bitcoin και τον μοναδικό τρόπο λειτουργίας του και το δεύτερο, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε επενδυτικά τον χώρο των κρυπτονομισμάτων.

 ** Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.