Το βρώμικο μυστικό των κρυπτονομισμάτων

Μπορούν τα κρυπτονομίσματα να γίνουν ποτέ πράσινα;

Μέχρι πρόσφατα, το ερώτημα αυτό απασχολούσε μόνο τους ρομαντικούς πιουρίστες. Όσοι μπήκαν στον χώρο του Βitcoin πριν από μια δεκαετία ήταν τόσο απορροφημένοι από τη δημιουργία μιας αντικαθεστωτικής χρηματοοικονομικής επανάστασης, που συνήθως δεν ανησυχούσαν ιδιαίτερα για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Οι παραδοσιακοί επενδυτές που ανησυχούν σήμερα για περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διοικητικά θέματα κάποτε απέφευγαν τα ψηφιακά στοιχεία ενεργητικού για άλλου είδους βρωμιές. Όπως καταδεικνύει έκθεση της ChainAnalysis, η απάτη και οι κυβερνοκλοπές συνεχίζουν να μαστίζουν το οικοσύστημα.

Όχι πια. Καθώς μπαίνουμε στο 2022, ακόμα και ανιαροί διαχειριστές ενεργητικού όπως η Fidelity αρχίζουν να χρησιμοποιούν τα κρυπτονομίσματα για ETF. Και όπως επισήμανε αυτή την εβδομάδα η Goldman Sachs, οι παραδοσιακοί επενδυτές συμπεριλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο τα κρυπτονομίσματα στα χαρτοφυλάκιά τους ως αντιστάθμισμα κινδύνου έναντι του πληθωρισμού, μαζί με τον χρυσό.

Πράγματι, ο Ζακ Παντλ, υπεύθυνος στρατηγικής στην Goldman Sachs για το FX, τα επιτόκια και τις αναδυόμενες αγορές, εκτιμά ότι το Βitcoin αντιπροσωπεύει ήδη το 20% του επενδυτικού πεδίου «της αποθήκευσης αξίας» (το οποίο αποτελείται κυρίως από το Βitcoin και τον χρυσό). Προβλέπει ότι αν το ποσοστό αυτό αυξηθεί στο 50%, η τιμή του Βitcoin θα διπλασιαστεί από τα υφιστάμενα επίπεδα στις 100.000 δολάρια.

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Παντλ, υπάρχει ένα «σημαντικό εμπόδιο»: η φυσική βρωμιά. Ειδικότερα, η διαδικασία της «εξόρυξης» Βitcoin (η συναίνεση σε ένα κοινό υπολογιστικό καθολικό για τη δημιουργία ενός ψηφιακού στοιχείου ενεργητικού) απαιτεί τρομακτικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Πράγματι, η εξόρυξη Βitcoin φαίνεται να καταναλώνει περισσότερη ενέργεια ετησίως από τη Φινλανδία ή το Βέλγιο, σύμφωνα με τον δείκτη Ηλεκτρικής Κατανάλωσης Bitcoin του Κέιμπριτζ. Το Κόσοβο μόλις το απαγόρευσε για αυτό τον λόγο.

Aκόμα χειρότερα, το μεγαλύτερο μέρος της εξόρυξης λαμβάνει χώρα στην Κίνα, η οποία εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον λιγνίτη. Έτσι προκύπτει λοιπόν και το δύσκολο ερώτημα για τους παραδοσιακούς επενδυτές που ανησυχούν για τον πληθωρισμό το 2022: μπορείς να μπεις στα κρυπτονομίσματα, χωρίς να λερώσεις τα χέρια σου στον πραγματικό κόσμο;

H σύντομη απάντηση είναι «ναι, αλλά όχι εύκολα». Πρώτον, τα καλά νέα: το 2021 αυτή η άλλοτε αναρχική γωνία του χρηματοοικονομικού σύμπαντος άρχισε να λαμβάνει πρωτοβουλίες για να γίνει πιο πράσινη. Ένας συνασπισμός 200 οντοτήτων ένωσαν τις δυνάμεις τους με το Rocky Mountain Institute, ένα περιβαλλοντικό λόμπι με έδρα το Κολοράντο, για να δημιουργήσουν ένα σύμφωνο για τα κρυπτονομίσματα και το κλίμα (Crypto Climate Accord).

Αυτοί που έχουν υπογράψει το σύμφωνο συμφώνησαν να μειώσουν τις καθαρές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας σε μηδενικά επίπεδα ως το 2030, εν μέρει μέσω αντισταθμιστικών ενεργειών, αλλά και με τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες από το 2025 και τη χρησιμοποίηση εργαλείων όπως τα πράσινα χάσταγκ.

Τον περασμένο μήνα έκαναν ένα βήμα που κάποιοι θα θεωρούσαν αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια. Δημιούργησαν ένα 32σέλιδο εγχειρίδιο για το πώς μπορεί να διεξαχθεί ένας αξιόπιστος περιβαλλοντικός έλεγχος στα κρυπτονομίσματα, που θα καθησύχαζε ένα παραδοσιακό συνταξιοδοτικό ταμείο. Η επέλαση των (πράσινων) κοστουμιών είναι γεγονός.

Εν τω μεταξύ, οι υποσχέσεις των μελών του CCA ενισχύονται από δύο άλλες τάσεις στον κλάδο των κρυπτονομισμάτων.

Πρώτον, η απόφαση του Πεκίνου να καταστείλει τα κρυπτονομίσματα την περασμένη χρονιά έχει αναγκάσει πολλές μονάδες εξόρυξης να εγκαταλείψουν την Κίνα. Αυτό κάνει τα κρυπτονομίσματα να εξαρτώνται λιγότερο από τον λιγνίτη, καθώς πολλοί επιλέγουν να στραφούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Δεύτερον, ο κλάδος στρέφεται σε πιο αποδοτικές ενεργειακά τεχνολογίες για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με το περιβάλλον. Το βασικό ζήτημα είναι ότι η λεγόμενη διαδικασία «proof of work» που απαιτείται για την επαλήθευση του δικτύου αποδεικνύεται πολύ δύσκολη για τη διενέργεια συναλλαγών σε μεγάλη κλίμακα. Πολλά νέα ψηφιακά στοιχεία ενεργητικού -όπως το cardano ή το solana- έχουν υιοθετήσει μια διαφορετική διαδικασία, η οποία δημιουργήθηκε το 2012, γνωστή ως «proof of stake».

Oι πιουρίστες υποστηρίζουν ότι το «proof of stake» μπορεί να είναι λιγότερο ασφαλές από το «proof of work». Aλλά καταναλώνει και πολύ λιγότερη ενέργεια. Και κάποια ψηφιακά στοιχεία ενεργητικού, όπως το chia, έχουν μειώσει ακόμα περισσότερο την κατανάλωση ενέργειας με την υιοθέτηση ενός «proof of space and time» αλγόριθμου. Συνολικά, οι κινήσεις αυτές μπορούν να μειώσουν περαιτέρω το ενεργειακό αποτύπωμα του τομέα, ειδικά αφότου ο Τζο Λούμπιν, σημαίνον πρόσωπο στο ethereum (το δεύτερο μεγαλύτερο ψηφιακό στοιχείο ενεργητικού) λέει ότι το ethereum θα μετακινηθεί από το PoW στο PoS μέσα στους επόμενους μήνες.

Ωστόσο, όπως σημειώνει η Goldman Sachs, τα εμπόδια παραμένουν. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι το Βitcoin παραμένει προσκολλημένο στο PoW και αντιστοιχεί περίπου στο μισό σύμπαν των κρυπτονομισμάτων, που ανέρχεται πλέον στα $2 τρισ. Πράγματι, όπως ισχυρίζεται το Sustainability Funds Monitor, χρησιμοποιώντας δεδομένα του 2017, το Βitcoin αντιστοιχεί πλέον στο μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (11 φορές αυτή του ethereum για παράδειγμα).

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι ο κλάδος είναι τόσο αδιαφανής, που μένει να φανεί πόση διαφάνεια μπορεί να δημιουργήσει το CCA, ειδικά σε όσους δεν έχουν υπογράψει. Ή, όπως παρατηρεί το Sustainable Funds Monitor: «Στο τέλος, η έλλειψη διαφάνειας και δεδομένων καθιστά πολύ δύσκολο να καταδείξει κανείς αν ένα νόμισμα είναι πιο “πράσινο” από κάποιο άλλο». Τέλος, τα τιτλοποιημένα προϊόντα που λανσάρουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να κάνουν την πρόκληση της ESG μεγαλύτερη με το πακετάρισμα διαφορετικών στοιχείων ενεργητικού.

Φυσικά, κάποιος κυνικός (ή ενθουσιώδης οπαδός των κρυπτονομισμάτων) θα μπορούσε να υπογραμμίσει ότι αυτό δεν διαφέρει από άλλες κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού. Ο χρυσός, ας πούμε, έχει και αυτός ένα βρώμικο αποτύπωμα άνθρακα. Είναι μια εύλογη παρατήρηση. Αλλά ίσως το βασικό μήνυμα για τους επενδυτές να είναι αυτό: ναι, μπορεί να έχει νόημα να συμπεριλάβουμε τα κρυπτονομίσματα ως αντιστάθμισμα κινδύνου έναντι του πληθωρισμού, αλλά αυτό δεν είναι χωρίς κόστος.

Ο ψηφιακός χρυσός μπορεί να γίνεται ευρέως αποδεκτός, αλλά δεν έχει καθαρίσει από όλη τη βρωμιά.