Barclays: Λαμπρό μέλλον για Ελλάδα με… πολιτικό αστερίσκο

«Θεμελιωδώς θετική» χαρακτηρίζει την περίπτωση της Ελλάδας η Barclays σε έκθεσή της. Όπως αναφέρει, δεν βλέπει κανένα εμπόδιο που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη χώρα πριν τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο.

Αν και η χώρα αναμένεται να είναι καλυμμένη χρηματοδοτικά ως τα τέλη του 2019, ο οίκος προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός των επενδυτών για τα πολιτικά ρίσκα. «Αν και δεν είναι το βασικό σενάριο στις προβλέψεις μας, συνεχίζουμε να βλέπουμε αυξημένο ρίσκο πρόωρων εκλογών μετά την ολοκλήρωση του μνημονίου και ειδικότερα το πρώτο εξάμηνο του 2019», επισημαίνει.

Το τέλος του προγράμματος

Η Ελλάδα αναμένεται να εξέλθει από το πρόγραμμα τον Αύγουστο και η Barlcays τονίζει ότι δεν βλέπει μεγάλα εμπόδια στην ολοκλήρωση της τρίτης και της τέταρτης αξιολόγησης.

Η τράπεζα σημειώνει ότι σε αντίθεση με τις προηγούμενες αξιολογήσεις, η Αθήνα δεν καλείται να υλοποιήσει δημοσιονομικά μέτρα για δύο λόγους: Πρώτον, η ελληνική κυβέρνηση έχει υπεραποδώσει έναντι των δημοσιονομικών στόχων την τελευταία τριετία. Οι αρχές έχουν καταφέρει να αυξήσουν τα έσοδα, ενώ η πρόσφατη υπεραπόδοση οφείλεται στην καλύτερη εκτέλεση στο σκέλος των δαπανών. Δεύτερον, διάφορα δημοσιονομικά μέτρα που καλύπτουν και τα επόμενα χρόνια έχουν ήδη νομοθετηθεί σε προηγούμενες αξιολογήσεις.

Οσον αφορά στην τέταρτη αξιολόγηση, η τράπεζα υπενθυμίζει ότι η τελευταία έκθεση συμμόρφωσης περιλαμβάνει μια λίστα με 88 προαπαιτούμενα, τα οποία αφορούν σε δομικές πολιτικές, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης.

Το χρέος

Οι διαπραγματεύσεις για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης θα εξαρτηθούν από την αναπτυξιακή στρατηγική που θα παρουσιάσουν οι ελληνικές αρχές. Υπενθυμίζει ότι από τις ανακοινώσεις του Ιουνίου 2017 στο Eurogroup και τις αναφορές σε περαιτέρω επιμήκυνση των ωριμάνσεων και μείωση των επιτοκίων «μετά τη λήξη του προγράμματος», δεν έχουν υπάρξει εξελίξεις σε αυτό το μέτωπο. Η συμφωνία για μεγάλο συνασπισμό στη Γερμανία ενδεχομένως να οδηγήσει σε πιο εποικοδομητική στάση από το Βερολίνο.

H Barclays προβλέπει ότι θα παραμείνει η εμπλοκή του ΔΝΤ ως το τέλος του προγράμματος χωρίς νέα κεφάλαια. Το Ταμείο αναμένεται ότι θα συνεχίσει να παράσχει τεχνική βοήθεια στη μεταμνημονιακή εποπτεία της χώρας.

ΕΚΤ και ελληνικά ομόλογα

Η τράπεζα δεν θεωρεί ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε αγορές ελληνικών τίτλων στο πλαίσιο του QE, προτού ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο, αν και θα υπάρχει περιθώριο. Είναι πιθανόν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα να συμπεριληφθούν στην επανεπένδυση των εσόδων από τις αγορές ομολόγων.

Οσον αφορά στις ελληνικές εκδόσεις, η τράπεζα σημειώνει ότι μέχρι το τέλος του τρίτου προγράμματος οι συνθήκες θα είναι ευνοϊκές για περαιτέρω εκδόσεις ομολόγων, ανοίγοντας τον δρόμο για δύο νέες δημοπρασίες. Η τράπεζα εκτιμά ότι η Αθήνα θα μπορούσε να αντλήσει τίτλους ύψους 6 δισ. -πιθανότατα σε δύο ξεχωριστές κοινοπρακτικές εκδόσεις- στο πλαίσιο της δημιουργίας «μαξιλαριού» και για το 2019.

Μετά το μνημόνιο

Η τράπεζα εκτιμά ότι η Ελλάδα θα εξέλθει από το πρόγραμμα χωρίς πρόσθετη επίσημη χρηματοδοτική βοήθεια. Εκτιμά ότι θα υπάρχει ήδη ένα μεγάλο «μαξιλάρι» της τάξεως των 19-20 δισ. ευρώ, που θα καλύπτει τις ανάγκες χρηματοδότησης ως τα τέλη του 2019.

Στο μέτωπο των πρωτογενών πλεονασμάτων, η Barclays σημειώνει ότι αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν η Αθήνα θα μπορέσει να διατηρήσει πλεονάσματα 3,5% κάθε χρόνο ως το 2022, λογικά θα μπορέσει να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της από το 2019, κάτι που θα περιορίσει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες.

Ωστόσο, θεωρεί ότι θα υπάρξουν όροι που πιθανόν να συνδεθούν με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και η μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή προοπτική θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.

Οι ελληνικές αρχές αναμένεται να συνεχίσουν τη βελτίωση στο μέτωπο της διακυβέρνησης, θα αναζητήσουν τρόπους μείωσης των τραπεζικών NPEs και θα προσδιορίσουν μια αναλυτική αναπτυξιακή στρατηγική για να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή κατανομή των πόρων.

Επιπλέον, χρειάζονται περισσότερες μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη της επιστροφής στην ομαλότητα και την ενίσχυση των προοπτικών για την οικονομία. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, δεδομένου ότι η Ελλάδα αναμένεται να έλθει αντιμέτωπη με ένα σημαντικό δημογραφικό σοκ.

Ανάπτυξη

Η τράπεζα προβλέπει ανάπτυξη 2,4% το 2018 και περαιτέρω επιτάχυνση στο 2,8% το 2019. Η ιδιωτική κατανάλωση θα παραμείνει ο βασικός καταλύτης εφέτος ενώ οι επενδύσεις αναμένεται να στηρίξουν την άνοδο το 2019. Παρά τη μεγάλη αβεβαιότητα αναφορικά με την ελληνική ανάπτυξη, ο οίκος εκτιμά ότι θα μπορεί να αναπτύσσεται με ρυθμό 2-5-3% τουλάχιστον για κάποια χρόνια.

Στο πολιτικό μέτωπο, η Barclays συνεχίζει να βλέπει υψηλό ρίσκο πρόωρων εκλογών μετά τη λήξη του μνημονίου, ιδίως το πρώτο εξάμηνο του 2019, αν και το βασικό της σενάριο κάνει λόγο για εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν και λήγει η θητεία της τρέχουσας κυβέρνησης. Στο σενάριο πρόωρων εκλογών, ενδέχεται να υπάρξει παρατεταμένη μεταβλητότητα στην ελληνική αγορά.

Οι πυλώνες των μεταμνημονιακών όρων

Η τράπεζα σημειώνει ότι αν και η «ιδιοκτησία» του προγράμματος έχει βελτιωθεί σε σχέση με το φθινόπωρο του 2015, παραμένει ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ των ελληνικών αρχών και των δανειστών, με τους τελευταίους να βλέπουν ρίσκο ενδεχόμενων ανατροπών στις ολοκληρωθείσες μεταρρυθμίσεις μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.

Η Barclays περιγράφει τους πυλώνες στους οποίους θα μπορούσε να βασιστεί η μεταμνημονιακή εποπτεία της Ελλάδας:

Πρώτος πυλώνας: Συνέχιση των μεταρρυθμίσεων βελτίωσης της διακυβέρνησης και των θεσμών. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Doing Business Report) στην οποία η Ελλάδα κατατάσσεται 67η μεταξύ 190 χωρών, η χώρα κατατάσσεται στην 145η θέση στην καταγραφή της ακίνητης ιδιοκτησίας. Η θέση της χώρας είναι ιδιαίτερα αδύναμη λόγω των πολλών γραφειοκρατικών διαδικασιών και την έλλειψη κτηματολογίου.

Δεύτερος πυλώνας: Συνέχιση των κινήσεων ανάταξης των τραπεζών. Αν και το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων έχει μειωθεί κατά 7,6% τον Σεπτέμβριο 2017 σε σχέση με τα τέλη Μαρτίου 2016 -οπότε και τα NPEs ανήλθαν στα υψηλότερα επίπεδά τους-, παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά, στα 100,4 δισ. ευρώ ή στο 44,6% της συνολικής έκθεσης των τραπεζών. Τέτοιες ανισορροπίες στους τραπεζικούς ισολογισμούς παραμένουν βασικό εμπόδιο στην επιστροφή της πιστωτικής επέκτασης σε θετικούς ρυθμούς, στηρίζοντας την ανάπτυξη της οικονομίας.

Τρίτος πυλώνας: Ο προσδιορισμός μακροπρόθεσμης αναπτυξιακής στρατηγικής. Εκτός από το «ξεμπλοκάρισμα» της οικονομίας (με μέτρα όπως η απελευθέρωση των αγορών εργασίας και προϊόντων και οι ιδιωτικοποιήσεις), η Barclays θεωρεί ότι είναι κρίσιμο για τις ελληνικές αρχές να σχηματίσουν ένα ξεκάθαρο αναπτυξιακό σχέδιο, αντανακλώντας και το αίτημα του Eurogroup για αναπτυξιακή στρατηγική.

Αργά αλλά σίγουρα σε εκλογικό κύκλο

Το ελληνικό στόρι είναι θεμελιωδώς θετικό. Η οικονομία είναι σε καλύτερη κατάσταση, οι προοπτικές ανάπτυξης λαμπρές και το κόστος χρηματοδότησης δείχνει (πολύ) χαμηλό. Η Barlcays πρακτικά δεν βλέπει κανένα εμπόδιο που θα μπορούσε να βγάλει τη χώρα από το θετικό μονοπάτι πριν την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης. Μετά ωστόσο εμφανίζεται προσεκτική σε ό,τι αφορά τον εφησυχασμό στο πολιτικό μέτωπο. Εκτιμά ότι η πολιτική θέτει τη μοναδική σημαντική αβεβαιότητα στην εικόνα της χώρας και το αίσθημα της αγοράς. Και εξηγεί:

* Η δημοτικότητα της κυβέρνησης. Υπάρχουν πιέσεις για πρόωρες εκλογές. Δημοσιεύματα αναφέρουν πίεση για ανασχηματισμό. Το κλίμα μπορεί να βαρύνει με τα prior actions που σχετίζονται με την τέταρτη αξιολόγηση, και εάν όροι (conditionality) εξακολουθήσουν να επιβάλλονται μετά το τέλος του προγράμματος.

Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει κριτική για το θέμα της πΓΔΜ, όπου υπάρχει διαφορετική θέση από τους ΑΝΕΛ. Παράλληλα η διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ είναι ένα από τα «κλειδιά». Εσχάτως, παρά τη σημαντική διαφορά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ ανεβαίνει, ενώ αυτή της ΝΔ περιορίζεται. Αυτή η εξέλιξη είναι σημαντική στον εκλογικό κύκλο που είναι πλούσιος (ευρωεκλογές την άνοιξη του 2019, Γενικές Εκλογές το φθινόπωρο του 2019, Προεδρικές Εκλογές στις αρχές του 2020).

* Υπάρχουν δύο σημαντικά πολιτικά θέματα. Οι ψηφισμένες μειώσεις στις συντάξεις το 2019 και η μείωση του αφορολόγητου το 2020, με το τελευταίο να μπορεί να έρθει νωρίτερα. Επιπλέον το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022, μπορεί να απαιτήσει επιπλέον προσπάθειες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ το 2019.

* Χρηματοδότηση. Με τις χρηματοδοτικές ανάγκες καλυμμένες ως τα τέλη του 2019, τις καλές προοπτικές ανάπτυξης, περαιτέρω χαλάρωση των capital controls, είναι πιθανό να αποκτήσει η κυβέρνηση θέση ισχύος, η οποία θα τη σπρώξει να προκηρύξει πρόωρες εκλογές.

Υπό αυτό το πρίσμα, αν και δεν είναι το βασικό σενάριο της Barclays, η πιθανότητα πρόωρων εκλογών είναι ανεβασμένη. Το ρίσκο είναι αυξημένο από τον Σεπτέμβριο του 2018 και μετά και ειδικά το πρώτο εξάμηνο του 2019. Τονίζει δε τη στρατηγική σημασία των εκλογών για Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Σε γενικές γραμμές, το ρίσκο φαίνεται ισορροπημένο και εξαρτάται από τα παραπάνω, ειδικά τη συμφωνία για τη μετά το πρόγραμμα περίοδο, την εξέλιξη των δημοσκοπήσεων και τις αποφάσεις στα μέτωπα. Η γαλλική τράπεζα λειτουργεί με δύο παραδοχές:

* Υπάρχει ισχυρή βούληση από ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να ολοκληρωθεί η τετραετία, ειδικά όσο προηγείται η ΝΔ. Ετσι, δεν είναι πολύ πιθανό να προκηρύξει εκλογές, έχοντας στο νου και την πιθανότητα να επανακτήσει την εξουσία με αφορμή την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας.

* Η Ελλάδα πιθανότητα θα βγει από το πρόγραμμα χωρίς πιστωτική γραμμή, αν και η μετά το πρόγραμμα επιτήρηση υπονοεί ότι θα υπάρχουν όροι (conditionality).

Κατά την Barclays (που θυμίζει και την αλλαγή στον εκλογικό νόμο που ορίζει ότι οι μεθεπόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική), παρότι η ΝΔ προηγείται, πιθανές εκλογές δεν θα είναι απαραίτητα θετικές για την Ελλάδα και μπορεί να δημιουργήσουν αστάθεια στις αγορές, παρότι η ΝΔ θεωρείται περισσότερο φιλοευρωπαϊκή και μεταρρυθμιστική από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως θυμίζει η διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ κλείνει και είναι πιθανόν το επόμενο διάστημα με την ανάκαμψη της οικονομίας να κλείσει περισσότερο. Με τα σημερινά δεδομένα, η ΝΔ θα έπρεπε να αναζητήσει σύμμαχο (πιθανότερο το Κίνημα Αλλαγής), κάτι που δεν είναι απαραίτητα εύκολο, ενώ ακολουθεί η εκλογή ΠτΔ. Δεν αποκλείεται έτσι σενάριο, σύμφωνα με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ προκηρύσσει πρόωρες εκλογές ως τακτική κίνηση, με στόχο να ανακτήσει την εξουσία με αφορμή την εκλογή ΠτΔ.

Τέλος, σημειώνει ότι η ισορροπία εντός της ΝΔ δεν είναι τόσο σταθερή μεταξύ της νέας ηγεσίας και της εκλογικής βάσης.