Οι αγορές ομολόγων της ΕΚΤ "στο σκαμνί"

O Mario Draghi, διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, υποσχέθηκε πριν από έναν χρόνο ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να σώσει το ευρώ. Η υπόσχεσή του εκείνη περνάει τώρα την πιο δύσκολη, μέχρι τώρα, δοκιμασία.

Το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας αρχίζει διήμερη συνεδρίαση κατά την οποία πρέπει να αποφασίσει αν τα "Outright Monetary Transactions (OMT)" της ΕΚΤ -η δέσμευση της κεντρικής τράπεζας να αγοράσει κρατικά ομόλογα χωρών που έχουν πληγεί από την κρίση σε απεριόριστες ποσότητες– έρχονται σε σύγκρουση με θεμελιώδεις νόμους της Γερμανίας.

Η επιχειρηματολογία που θα παρουσιαστεί στους οκτώ κοκκινοντυμένους δικαστές είναι ότι το κοινοβούλιο του Βερολίνου δεν έχει πλέον τον έλεγχο του ανοίγματός του σε επιχειρήσεις διάσωσης της ευρωζώνης. Τον περασμένο Σεπτέμβριο η βουλή έδωσε ένα πρώτο πράσινο φως για τη συμμετοχή της Γερμανίας στον μηχανισμό διασώσεων European Stability Mechanism.

Η τελική ετυμηγορία αναμένεται προς τα τέλη του καλοκαιριού.

Η απόφαση του δικαστηρίου της Καρλσρούης να βάλει υπό έλεγχο τα OMT είναι κατανοητή. Το γεγονός ότι η Γερμανία, ένας παραδοσιακά απόλυτος υπερασπιστής της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας, αποφασίζει να καθίσει στο σκαμνί τις αποφάσεις της ΕΚΤ ενέχει βέβαια μια απολαυστική ειρωνεία. Δεδομένου όμως ότι η Γερμανία συνεισφέρει τα περισσότερα στις επιχειρήσεις διάσωσης της ευρωζώνης, είναι δίκαιο να κοιτούν οι θεσμικοί της άρχοντες πιο προσεκτικά το πώς εκτελούνται οι επιχειρήσεις. Τυχόν απόφαση εξάλλου του δικαστηρίου να υποστηρίξει τα ΟΜΤ θα προσθέσει μια ευπρόσδεκτη βεβαιότητα για τη δέσμευσή της στο θέμα, βελτιώνοντας πολύ την αξιοπιστία του για τους επενδυτές.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, μέχρι στιγμής, το πνευματικό τέκνο του κ. Draghi είναι επιτυχημένο. Δεν έχει αγοραστεί ούτε ένα ομόλογο. Ωστόσο, χάρη στη φραστική παρέμβαση της ΕΚΤ, τα κεφάλαια επιστρέφουν σε προβληματικές χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Τα yields στα κρατικά ομόλογα έχουν πέσει κάθετα.

Το πρόγραμμα ΟΜΤ δουλεύει σαν ένα τεράστιο ασφαλιστικό συμβόλαιο. Οι επενδυτές δεν φοβούνται πλέον ότι δεν θα μπορούν να πωλήσουν τα ομόλογά τους, αν η αγορά στραφεί εναντίον μιας χώρας της ευρωζώνης. Πολιτικά, ο κ. Draghi κατόρθωσε να κερδίσει την υποστήριξη κυβερνήσεων σε πιστώτριες χώρες, όπως της Γερμανίας, θέτοντας προϋποθέσεις για την παρέμβαση. Μια χώρα που αντιμετωπίζει πρόβλημα πρέπει να αποδεχτεί ότι προσωρινά θα χάσει έναν βαθμό εθνικής ανεξαρτησίας πάνω στην οικονομική πολιτική του, για να εξαπολύσει η ΕΚΤ τα όπλα της.

Οι αντίπαλοι του ΟΜΤ, μεταξύ των οποίων και η Bundesbank, ισχυρίζονται ότι η ΕΚΤ θα υποστεί μεγάλες ζημίες στα ενεργητικά που αγοράζει, οι οποίες θα πλήξουν τον αξιόχρεό της. Δεδομένου όμως ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν πρόσβαση στις μηχανές εκτύπωσης χρήματός τους, το ζήτημα των ζημιών είναι θεωρητικό. Οι αγορές ομολόγων μπορούν να προκαλέσουν πληθωρισμό, αν αυξήσουν το χρήμα σε κυκλοφορία. Αλλά ενώ είναι λογικό να ανησυχούν οι κεντρικοί τραπεζίτες για το πόσο γρήγορα μπορεί να αυξηθούν οι τιμές, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη είναι πολύ χαμηλός.

Το μόνο μεγάλο μειονέκτημα του ΟΜΤ ήταν ότι μείωσε τις πιέσεις για μεταρρυθμίσεις στις κυβερνήσεις. Αλλά οι Γερμανοί δεν χρειάζεται να κοιτάξουν πέρα από το ίδιο το Βερολίνο για να δουν τον «ηθικό κίνδυνο» σε όλο του το μεγαλείο. Είναι αλήθεια ότι η Ιταλία έχει επιβραδύνει την προσπάθεια βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της. Αλλά από τότε που η ευρωζώνη σταμάτησε να αντιμετωπίζει κίνδυνο επιβίωσης, οι Γερμανοί αξιωματούχοι «σέρνουν τα πόδια τους» όσον αφορά τα σχέδια τραπεζικής ένωσης. Και αυτό είναι ουσιώδες για να σπάσει ο φαύλος κύκλος μεταξύ των τραπεζών και των κρατικών χρεών.

Σε κάθε περίπτωση, δεν φταίει η ΕΚΤ αν οι κυβερνήσεις δεν αξιοποιούν σοφά τον χρόνο που κέρδισαν γι' αυτές τα ΟΜΤ.

Το σχέδιο του Draghi δεν έχει επιλύσει την κρίση. Στην ουσία, το ΟΜΤ δεν έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να δουλέψει αν μια χώρα ζητήσει βοήθεια. Ίσως είναι αδύνατον να εφαρμοστούν οι προϋποθέσεις. Αν μια κυβέρνηση δεν δεχτεί τις συμφωνημένες προϋποθέσεις, η ΕΚΤ θα πρέπει να σταματήσει τις αγορές ομολόγων. Και αυτό σίγουρα θα προκαλέσει πανικό στις αγορές.

Αλλά αυτοί δεν είναι αρκετοί λόγοι για να κοπούν τα φτερά της ΕΚΤ. Αν είναι αρνητική η ετυμηγορία της Καρλσρούης -είτε με απόρριψη, είτε με σοβαρούς περιορισμούς στις δυνατότητες λειτουργίας των ΟΜΕ- θα είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω στην καταπολέμηση της κρίσης στην ευρωζώνη. Οι δικαστές θα πρέπει να έχουν υπόψη τους τις ευρύτερες επιπτώσεις της απόφασής τους καθώς θα ερμηνεύουν τον νόμο.

*To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation