Οι σημερινές προκλήσεις ξεπερνούν τον Κέινς

1. Ο πρώτος είναι ότι η δημοσιονομική επέκταση γίνεται κυρίως με τη μορφή προσωρινών φορολογικών ελαφρύνσεων και μεταφορών πληρωμών. Τα περισσότερα από τα κεφάλαια που δημιουργούνται έτσι αποταμιεύονται, δεν δαπανώνται.
2. Δεύτερον, η πολιτική μηδενικών επιτοκίων ενέχει έναν κίνδυνο που δεν έχει αναγνωρίσει η Fed: τη δημιουργία μιας ακόμη φούσκας. Η Fed δεν έχει παραδεχθεί ότι η φούσκα του 2008 εν μέρει δημιουργήθηκε από τη δική της πολιτική εύκολης ρευστότητας τα προηγούμενα έξι χρόνια. Ο Φρίντριχ φον Χάγιεκ ήταν σαφής: η εκτίναξη της πλεονάζουσας ρευστότητας μπορεί να οδηγήσει σε λάθος κατεύθυνση τις επενδύσεις, να δημιουργήσει φούσκα και μετά κατάρρευσή της.
3. Τρίτον, η πραγματική πρόκληση δεν ήταν η Μεγάλη Ύφεση, όπως υποστήριξαν οι κεϊνσιανοί, αλλά η βαθιά διαρθρωτική αλλαγή. Οι κεϊνσιανοί έπεισαν την Ουάσιγκτον ότι έπρεπε πάση θυσία να δώσει αναπτυξιακά κίνητρα για να αποφύγει την καταστροφή. Πράγματι, υπήρχε ένας βραχύς κίνδυνος ύφεσης στα τέλη του 2008 και στις αρχές του 2009, ο οποίος όμως προέκυψε από το απότομο και αδέξιο κλείσιμο της Lehman Brothers.
   

Δεν θα επιστρέψουμε στην οικονομία όπως ήταν προ της κρίσης, με ή χωρίς αναπτυξιακά κίνητρα. Εν αντιθέσει με το κεϊνσιανό μοντέλο, που κάνει λόγο για δρόμο σταθερής ανάπτυξης με προσωρινά σοκ, η πραγματική πρόκληση είναι πως ο ίδιος ο δρόμος της ανάπτυξης χρειάζεται να γίνει πολύ διαφορετικός από ό,τι ίσχυε ακόμη και στο πρόσφατο παρελθόν.

Η αμερικανική αγορά εργασίας δεν ανακάμπτει όπως ήλπιζαν οι κεϊνσιανοί. Πράγματι, στις περισσότερες οικονομίες υψηλού εισοδήματος χάνονται θέσεις εργασίας χαμηλών δεξιοτήτων, είτε γιατί αντικαθίστανται από αυτοματισμούς είτε γιατί προτιμάται το offshoring. Στις ΗΠΑ, η απασχόληση για όσους έχουν πτυχία αυξάνεται, αλλά μειώνεται για όσους έχουν μόνο απολυτήριο Λυκείου.

Ο κλάδος των υποδομών είναι ένα ακόμη παράδειγμα. Πέρα από την υπερβολική συζήτηση για το σχιστολιθικό αέριο, οι επενδύσεις στις υποδομές έχουν σχεδόν παραλύσει. Όλες οι χώρες πρέπει να προχωρήσουν σε ένα σύστημα που να χρησιμοποιεί λιγότερο άνθρακα. Ποιο είναι, όμως, το σχέδιο των ΗΠΑ; Δεν υπάρχει. Ποιο είναι το σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των μεταφορών; Δεν υπάρχει. Ποιο είναι το σχέδιο για την προστασία των ακτογραμμών από τις συχνές και δαπανηρές πλημμύρες; Δεν υπάρχει.

Τρισεκατομμύρια δολάρια δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων δεν προχωρούν επειδή δεν υπάρχει στρατηγική. Η κεϊνσιανή προσέγγιση δεν ταιριάζει σε αυτό το είδος βιώσιμης οικονομικής διαχείρισης, που χρειάζεται να γίνει σε χρονικό ορίζοντα 10 - 20 ετών, να περιλαμβάνει συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, εθνικών και τοπικών κυβερνήσεων.

Ο κόσμος μας δεν υπόκειται σε μηχανιστικούς κανόνες, είτε είναι οι κεϊνσιανοί πολλαπλασιαστές είτε ο λόγος των περικοπών προς τις φορολογικές αυξήσεις. Στη Βρετανία, επί παραδείγματι, χρειάζεται αύξηση των επενδύσεων στις υποδομές και στην παιδεία με στήριξη από τη φορολογία και τους δασμούς. Κατά συνέπεια, η μείωση του ελλείμματος δεν πρέπει να γίνεται κυρίως με τη μορφή περικοπών στις δημόσιες δαπάνες, όπως επιθυμεί ο υπουργός Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν. Η οικονομία πρέπει να επικεντρωθεί στον ρόλο της κυβέρνησης όχι μόνο για ένα έτος ή για έναν επιχειρηματικό κύκλο, αλλά για έναν «επενδυτικό κύκλο».

Ο κόσμος στις μέρες μας αλλάζει τόσο γρήγορα που είναι λάθος να περιμένει κανείς μία «γενική θεωρία». Όπως συνέστησε κάποτε και ο Χάγιεκ στον Κέινς, χρειαζόμαστε ένα σύστημα οδηγιών για τη δική μας εποχή, που θα ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις τις οποίες θέτουν η παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή και η κοινωνία της πληροφορίας.


*Ο κ. Jeffrey Sachs είναι διευθυντής του Earth Institute at Columbia University. Ήταν ένας από τους νεότερους σε ηλικία καθηγητές οικονομικών του Harvard University. Έγινε γνωστός ως σύμβουλος κυβερνήσεων της ανατολικής Ευρώπης και αρχιτέκτονας της αποκαλούμενης θεραπείας-σοκ κατά τη μετάβαση από τον κομμουνισμό στην ελεύθερη αγορά.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation