Η πολιτική υπονομεύει την τραπεζική ένωση

Γιατί το κερματισμένο τραπεζικό σύστημα δύο ταχυτήτων που "συμφώνησαν" στην ευρωζώνη θα κάνει τελικά -όπως και το ΟΜΤ- ζημιά. Και γιατί ο W. Munchau περιμένει ότι τα χειρότερα θα έρθουν το 2013.

Δημοσιεύθηκε: 17 Δεκεμβρίου 2012 - 08:06

Wolfgang?Munchau

Η πολιτική υπονομεύει την τραπεζική ένωση

Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων έγραφαν την Πέμπτη ότι η Ε.Ε. συμφώνησε στην τραπεζική ένωση και την Παρασκευή ακολουθούσε η είδηση ότι η δημοσιονομική ένωση θα αναβληθεί επ’ αόριστον. Ουδέν κακόν αμιγές καλού;

Σίγουρα όχι. Ο βασικός οικονομικός στόχος της τραπεζικής ένωσης είναι η τραπεζική εκκαθάριση και η ασφάλιση καταθέσεων. Η πρώτη από τις δύο είναι οπωσδήποτε δημοσιονομικής φύσεως. Η Άγκελα Μέρκελ έχει ξεκαθαρίσει ότι το Βερολίνο δεν θέλει να πληρώσει τις εκκαθαρίσεις τραπεζών άλλων λαών. Στη σύνοδο της περασμένης εβδομάδας, η καγκελάριος της Γερμανίας είπε ότι απορρίπτει την αμοιβαιοποίηση του χρέους και τις καλυμμένες πληρωμές χρημάτων. Με άλλα λόγια, όπως ακριβώς απέρριψε τη δημοσιονομική ένωση, έτσι θα απορρίψει και έναν μηχανισμό τραπεζικών καταθέσεων που θα κάνει αυτό ακριβώς που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει, να παίρνει τα λεφτά των φορολογούμενων και να σώζει μια τράπεζα.

Το πολύ που θα περίμενα, προσωπικώς, είναι ένα μικρό ταμείο εκκαθαρίσεων, που θα χρηματοδοτείται από τις ίδιες τις τράπεζες και σίγουρα θα είναι πολύ μικρό για να κάνει τη δουλειά που πρέπει. Χωρίς πραγματικό μηχανισμό εκκαθαρίσεων δεν θα υπάρξει ούτε τραπεζική ενοποίηση. Αυτό λοιπόν που συνέβη την περασμένη εβδομάδα ήταν ότι η πολιτική διαδικασία κόλλησε πολύ άσχημα.

Η Α. Μέρκελ μπορεί να σηκώνει κριτική, αλλά δεν της λείπει η διαύγεια. Έχει κάνει τέτοια σχόλια επανειλημμένα. Και πιστεύω ότι οποιοσδήποτε είναι επικεφαλής της γερμανικής καγκελαρίας μετά τις γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο θα κρατήσει την ίδια στάση.

Αυτό που συμφωνήθηκε την περασμένη εβδομάδα είναι σχεδόν απαλλαγμένο κόστους - ένας ενιαίος εποπτικός μηχανισμός για το 1% περίπου των τραπεζών της ευρωζώνη, με έδρα στην ΕΚΤ. Για να μπορέσουν να συνεχίσουν να υποκρίνονται ότι υπάρχει πρόοδος, οι ηγέτες ζήτησαν από την Κομισιόν να καταλήξει σε πρόταση για το πρόγραμμα εκκαθαρίσεων το 2013, που θα είναι έτοιμο το 2014.

Αυτό που έχει σημασία δεν είναι αν θα καταλήξουν σε συμφωνία, αλλά η ουσία της συμφωνίας. Αν σταθείς στις λεπτομέρειες της συμφωνίας της περασμένης εβδομάδας, η ουσία εξαφανίζεται. Η κοινή εποπτική δομή θα επηρεάσει μόνο 100 - 150 τράπεζες από σύνολο 6.000 - μόνο όσες έχουν ενεργητικά άνω των 30 δισ. ευρώ. Η ΕΚΤ μπορεί να σφετεριστεί εποπτικές αρμοδιότητες από τους εθνικούς ρυθμιστές, αλλά οι κανόνες της εμπλοκής της είναι ασαφείς. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε όταν έφυγε από τη συνάντηση, ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να κάνει μια πολύ σωστά μετρημένη πρόταση. Αλλά δεν ξέρουμε πώς θα δουλέψει αυτό στην πράξη.

Ο διαχωρισμός ανάμεσα σε μεγαλύτερες και μικρότερες τράπεζες σίγουρα δεν έχει νόημα οικονομικά. Η Ιστορία δείχνει ότι οι τραπεζικές κρίσεις συνήθως δεν προκαλούνται από τις μεγαλύτερες τράπεζες, αλλά συχνά από τις μικρότερες, ταχέως αναπτυσσόμενες τράπεζες - τις αμερικανικές αποταμιευτικές/πιστωτικές ή πιο πρόσφατα τις ισπανικές cajas. Οι μικρές προς μεσαίες τράπεζες έχουν πλέον κίνητρο να ξεφορτωθούν ενεργητικά σε εξωισολογιστικά εργαλεία ή να τεμαχιστούν σε μικρότερες μονάδες, ώστε να μην υποπέσουν στους αυστηρότερους κανόνες της ΕΚΤ.

Τα 30 δισ. ευρώ θα γίνουν ένα εμπόδιο που πρέπει να παρακαμφθεί. Το πρακτικό αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας θα είναι ένα τραπεζικό σύστημα δύο ταχυτήτων - από τη μια πλευρά για τις μεγαλύτερες τράπεζες κι από την άλλη για τις μικρές.

Υπάρχει κι άλλος ένας ζημιογόνος διαχωρισμός, που γίνεται στα εθνικά σύνορα. Το μεγαλύτερο κομμάτι της Γαλλίας θα βρίσκεται εντός της νέας ένωσης. Το μεγαλύτερο κομμάτι της Γερμανίας θα βρίσκεται εκτός. Δηλαδή, αντί για τραπεζική ενοποίηση, γίνεται ακριβώς το αντίθετο: ένα κερματισμένο τραπεζικό σύστημα. Αν υπάρχουν ελάχιστες γερμανικές τράπεζες στο νέο σύστημα, γιατί να θέλει το Βερολίνο να συμμετάσχει σε σύστημα εκκαθαρίσεων;

Πώς, λοιπόν, θα δουλέψει ένα τέτοιο κερματισμένο τραπεζικό σύστημα δύο ταχυτήτων, χωρίς αποτελεσματικό σύστημα εκκαθαρίσεων; Υποθέτω ότι θα δουλέψει με την ανοχή. Η ΕΚΤ θα αντιμετωπίζει τις αποτυχημένες τράπεζες όπως ακριβώς το eurogroup αντιμετωπίζει τα αποτυχημένα κράτη. Θα αντικαταστήσει τα υπάρχοντα χρέη με νέα χρέη και θα επιβάλει όρους. Και όπως ακριβώς η ευρωζώνη δεν θα επιτρέψει ποτέ σε κάποιο μέλος της να χρεοκοπήσει, η ΕΚΤ δεν θα κλείσει ποτέ καμία τράπεζα. Η τραπεζική εκκαθάριση γίνεται έτσι ένας ευφημισμός για το ακριβώς αντίθετο.

Θα προσποιούμαστε δηλαδή ότι γίνεται εκκαθάριση, χωρίς να γίνεται. Υπάρχει ένας παραλληλισμός με το πρόγραμμα αγορών ομολόγων (outright monetary transactions) της ΕΚΤ. Ήταν σχεδιασμένο να δώσει προσωρινή ανακούφιση στις αγορές κρατικών ομολόγων, όμως δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ και ίσως δεν ενεργοποιηθεί ποτέ. Ο βασικός στόχος του ήταν να στείλει ένα σινιάλο ότι η ΕΚΤ αποδέχεται τον ρολο του αγοραστή έσχατης ανάγκης - ακόμη κι αν δεν αγοράσει ποτέ. Ο ρόλος του ΟΜΤ και της τραπεζικής ένωσης είναι να κρατηθούν τα προσχήματα.

Όταν ο διοικητής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ανακοίνωσε το ΟΜΤ, το σκεπτικό ήταν να δώσει στις κυβερνήσεις χρόνο να βάλουν σε τάξη τις πολιτικές και τις θεσμικές αλλαγές. Εν τέλει όμως το ΟΜΤ σκότωσε κάθε όρεξη για δημοσιονομική ένωση κι έχει μετατρέψει την τραπεζική ενοποίηση σε φάντασμα.

Οι επιδράσεις του ΟΜΤ θα είναι αρνητικές μακροπρόθεσμα, γιατί έχει δώσει στους ρυθμιστές την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Δεν ήταν αυτός ο στόχος του, όμως αυτή είναι η επίδρασή του. Όταν επιστρέψει η κρίση, όπως πιστεύω, το 2013, ο Μ. Ντράγκι θα απομείνει μόνος του, υπεύθυνος για την κατάρρευση τραπεζών, την κατάρρευση κρατών και τη βαθιά ύφεση στην περιφέρεια. Είμαι περίεργος να δω τι θα κάνει τότε.

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation