Μόνο μεγάλη αναδιάρθωση χρεών θα σώσει το ευρώ

Απαραίτητη για να σωθεί το ευρώ και να δημιουργούν συνθήκες επιστροφής της ανάπτυξης, είναι η αναδιοργάνωση του χρέους Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας, Κύπρου και πιθανόν Ισπανίας, Ιταλίας και Σλοβενίας, γράφει ο W. Buiter.

Δημοσιεύθηκε: 15 Οκτωβρίου 2012 - 17:04

Willem Buiter

Μόνο μεγάλη αναδιάρθωση χρεών θα σώσει το ευρώ

Μέσα στο καλοκαίρι υπήρξαν μια σειρά εξελίξεις, που δημιούργησαν αισιοδοξία για τις πιθανότητες επιβίωσης του ευρώ. Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, όμως, οι πολιτικοί ηγέτες της ευρωζώνης, έχουν κάνει ό,τι μπορούν για να διαλύσουν αυτή την αισιοδοξία.

Στα θετικά ήταν η απόφαση ενίσχυσης του ταμείου διασώσεων European Stability Mechanism, το να επιτραπεί η ανακεφαλαίωση τραπεζών άμεσα χωρίς την παρεμβολή του κράτους, η απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας να εγκρίνει τον ESM, η ανάδειξη φιλο-ευρωπαϊκής κυβέρνησης στις ολλανδικές εκλογές και η αποκάλυψη του –μεγάλου αλλά υπό προϋποθέσεις- «μπαζούκα» της ΕΚΤ με outright monetary operations (OMT), δηλαδή απευθείας αγορές ομολόγων.

Μετά, όλα έκαναν «κοιλιά». Η Γερμανία επιμένει ότι οποιαδήποτε άμεση τραπεζική ανακεφαλαίωση από τον ESM πρέπει να καλύπτεται με κρατικές εγγυήσεις. Η διαφοροποίηση, όμως, ανάμεσα στο να δανείζει ο ESM στο κράτος και το κράτος να ανακεφαλαιοποιει τις τράπεζες (δημιουργώντας μια λογιστικοποιημένη στον κρατικό ισολογισμό υποχρέωση) και το να κάνει ο ESM άμεσα την ανακεφαλαιοποίηση, αλλά με την εγγύηση του κράτους (δημιουργώντας μια εκτός ισολογισμού δυνητική υποχρέωση του κράτους), είναι απλά τυπική. Και οι αγορές το διακρίνουν αυτό.

Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της θέλουν να περιοριστεί ο εποπτικός ρόλος της ΕΚΤ σε έναν μικρό αριθμό μεγάλων, διακρατικών κυρίως, τραπεζών. Τα συστημικά προβλήματα, όμως, μπορεί να δημιουργηθούν από «συστάδες» εγχώριων τραπεζών, όπως έδειξαν και οι περιπτώσεις των Landesbanken και cajas.

Επιπλέον, η Γερμανία και οι άλλοι υποστηρικτές του μινιμαλιστικού εποπτικού ρόλου της ΕΚΤ θέλουν να καθυστερήσει η έναρξη της διαδικασίας και άρα και η έναρξη της άμεσης ανακεφαλαίωσης από τον ESM.

Τέλος, οι υπουργοί Οικονομικών Γερμανίας, Ολλανδίας και Φινλανδίας, συμφωνούν ότι δεν μπορεί να αναλάβει ο ESM τα χρέη που προέκυψαν από προηγούμενες τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις, κάτι που ισχύει και στην περίπτωση της Ισπανίας. Για την περίπτωση της Ιρλανδίας, που επωμίστηκε κρατικό χρέος 63 δισ. ευρώ από την ανακεφαλαίωση των τραπεζών της, αυτό αυξάνει πολύ τον κίνδυνο ιρλανδικού κρατικού χρεοστασίου.

Η στήριξη από το OMT δεν μπορεί να δοκιμαστεί, μέχρι να την ζητήσει κάποιο κράτος και να ισχύσουν όλες οι συνθήκες, μεταξύ των οποίων να βρίσκεται η χώρα υπό το κατάλληλο πρόγραμμα και να το εφαρμόζει. Η Ισπανία, η πρώτη υποψήφια, κάνει ό,τι μπορεί για να καθυστερήσει το αναπόφευκτο.

Οι συνθήκες που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να παραμείνει στην ευρωζώνη για παραπάνω από λίγους μήνες, δεν υπάρχουν. Η Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις ούτε της δημοσιονομικής λιτότητας, ούτε των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που περιλαμβάνουν ιδιωτικοποιήσεις.

Είναι ξεκάθαρα επιθυμητό να γίνει συγκάλυψη της προϋπόθεσης της (υπερβολικής) δημοσιονομικής λιτότητας, αλλά για να γίνει αυτό απαιτείται πρόσθετη χρηματοδότηση, της τάξης των 10 με 15 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη του 2014 και επιπλέον κεφάλαια για τα δύο επόμενα χρόνια. Το ΔΝΤ ορθώς τάσσεται υπέρ του να μοιραστεί το βάρος στους "επίσημους" πιστωτές της Ελλάδας και το ευρωσύστημα. Τα κοινοβούλια στις χώρες του πυρήνα, όμως, πολύ δύσκολα θα ψηφίσουν υπέρ του να δοθούν νέα κεφάλαια στην Ελλάδα.

Η πρόσφατη επίσημη επίσκεψη της καγκελαρίου Merkel στην Ελλάδα έγινε, κατά την γνώμη μου, κυρίως για λόγους εσωτερικής πολιτικής προεκλογικής κατανάλωσης και να εξασφαλισθεί το γερμανικό άλλοθι στο “Grexit”.

Η ΕΚΤ ισχυρίζεται ότι οποιοδήποτε εθελοντικό μοίρασμα εντός του ευρωσυστήματος θα συνιστά άμεση χρηματοδότηση κράτους και είναι παράνομο. Η Ελλάδα, οπότε, θα εξέλθει από το ευρώ, αν δεν πετύχει μια de facto διαγραφή μέρους των περίπου 300 δισ. ευρώ από το εναπομένον κρατικό χρέος. Για να συνεχίσει να είναι συμβατό με τον ευρωπαϊκό νόμο, η ΕΚΤ/Ευρωσύστημα θα πρέπει να προσποιηθεί ότι δεν συμμετέχει σε αναδιοργάνωση χρέους.

Καθώς η ελληνική κυβέρνηση αναμένεται να απολαύσει ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο, υπάρχει η ελπίδα οικονομικής αναγέννησης, με την προϋπόθεση ότι η Αθήνα σοβαρεύεται με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας, την απελευθέρωση των επαγγελμάτων, την μείωση του δημοσίου τομέα, την είσπραξη φόρων και την διαχείριση των δημοσίων δαπανών.

Για να σωθεί το ευρώ, όμως, χρειάζεται ταχύτερη κίνηση προς την πλήρη τραπεζική ένωση.

Αυτό σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα γίνει επόπτης όλων των τραπεζών της ευρωζώνης και θα καθιερωθεί ενιαίο καθεστώς εκκαθαρίσεων τραπεζών της ευρωζώνης καθώς και καθεστώς και ταμείο κοινών εγγυήσεων, που θα καλύπτει και τον κίνδυνο αλλαγής στην ονομαστικοποίηση.

Η τραπεζική ένωση είναι απαραίτητη για να αποκατασταθεί ο μηχανισμός νομισματικής μετάδοσης της ευρωζώνης, που καταστράφηκε από τα ολέθρια κενά ανατροφοδότησης ανάμεσα στις αδύναμες χώρες και τράπεζες και τις εθνικές εποπτικές αρχές του πυρήνα, που επιβάλλουν de facto ελέγχους κεφαλαίου, μεταμφιεσμένους σε σώφρονα ρύθμιση.

Επίσης απαραίτητο για να σωθεί το ευρώ και να δημιουργούν οι συνθήκες επιστροφής της ανάπτυξης, είναι η αναδιάθρωση του χρέους των λιγότερο αξιόχρεων κυβερνήσεων: Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας, Κύπρου και πιθανόν Ισπανίας, Ιταλίας και Σλοβενίας.

Η κόπωση με την λιτότητα στην περιφέρεια και η αυξανόμενη κόπωση με τις διασώσεις στον πυρήνα, σημαίνουν ότι η ΕΚΤ/Ευρωσύστημα είναι ο μοναδικός «Αγιος Βασίλης» που μπορεί να καλύψει τα κενά στα αξιόχρεα των κρατών και τραπεζών της ευρωζώνης. Ωστόσο οποιαδήποτε προσπάθεια της ΕΚΤ να παίξει τον ρόλο της σε μια κλίμακα αρκετή ώστε να κάνει την διαφορά, θα προκαλέσει έξοδο των ισχυρών, που δεν θέλουν να γίνει η ΕΚΤ αιώνιος "Αη Βασίλης". Η επόμενη χρονιά θα είναι πολύ «ζωντανή»…

* Ο Willem Buiter είναι ο επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation