Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο της επιμήκυνσης

Αξιωματούχοι της ευρωζώνης εκτιμούν ότι η επιμήκυνση κοστίζει 30 δισ. ευρώ. Πώς μπορούν να βρεθούν τα κεφάλαια. Οι τέσσερις πιθανές επιλογές με τα υπέρ και τα κατά της καθεμίας. Γιατί το κούρεμα είναι μονόδρομος.

Δημοσιεύθηκε: 12 Οκτωβρίου 2012 - 13:51

Peter Spiegel

Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο της επιμήκυνσης

Η διακήρυξη της Christine Lagarde ότι θα πρέπει να δοθούν δύο ακόμη χρόνια στην Ελλάδα για να πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα στήριξης των 174 δισ. ευρώ – που διατυπώθηκε αμέσως μετά την επίσκεψη της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel στην Αθήνα – είναι η πιο ξεκάθαρη δημόσια ένδειξη αυτού που οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις εδώ και εβδομάδες: ότι η Ελλάδα θα λάβει τον επιπλέον χρόνο που ζητά.

Αυτό που όμως, έγινε εξίσου σαφές αυτή την εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της συνάντησης των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στο Λουξεμβούργο, είναι πως δεν υπάρχει συμφωνία για το πώς θα πληρωθούν αυτά τα δυο επιπλέον χρόνια, ενώ οι ηγέτες της ευρωζώνης αρχίζουν να ανησυχούν ότι η πολιτική της ελληνικής διάσωσης θα πάρει, για μία ακόμη φορά, άσχημη τροπή.

Η συνήθης δήλωση των Ευρωπαίων αξιωματούχων είναι πως η Ελλάδα μπορεί να πάρει επιπλέον χρόνο αλλά όχι επιπλέον κεφάλαια. Κατ’ ιδίαν ωστόσο, οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι αυτό είναι ανέφικτο. Η επιμήκυνση του προγράμματος στήριξης κατά 2 χρόνια, εάν συνυπολογιστεί και το τέλμα που αντιμετωπίζει η Αθήνα μετά από δυο γύρους εκλογικών αναμετρήσεων και το δυσβάσταχτο πλήγμα στην ανάπτυξη, συνεπάγεται ότι οι πιστωτές της ευρωζώνης θα πρέπει κάπως να βρουν περισσότερα χρήματα για την Αθήνα.

Όταν το ΔΝΤ δημοσιοποίησε το Παγκόσμιο Οικονομικό Outlook έγινε σαφές το μέγεθος του προβλήματος που βρίσκεται μπροστά μας. Κάπου θαμμένος μέσα στη 250σέλιδη έκθεση, βρίσκεται ένας πίνακας όπου το ΔΝΤ υποβαθμίζει δραστικά τις προβλέψεις του για την Ελλάδα. Το ΔΝΤ εκτιμά πλέον ότι η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 6% και του χρόνου κατά 4%.

Αυτή η υποβάθμιση είναι εντυπωσιακή, ειδικότερα εάν αναλογιστεί κανείς ότι μόλις το Μάρτιο το ΔΝΤ υπέγραψε το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης εκτιμώντας ότι η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 4,8% φέτος και θα καταγράψει μηδενική ανάπτυξη το 2013. Στην ίδια έκθεση, το ΔΝΤ καταλήγει ότι εδώ και χρόνια υποεκτιμά τον αντίκτυπο της λιτότητας στην ανάπτυξη.

Αυτή η δραματική μείωση της ανάπτυξης θα οδηγήσει σε εξίσου δραματική μείωση των εσόδων από φορολογία, που σημαίνει ότι δεν θα εισπραχθούν δισεκατομμύρια ευρώ. Εάν σε αυτό προστεθεί και το γεγονός ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων δεν προχωρά, επειδή οι ιδιώτες επενδυτές εξακολουθούν να φοβούνται επιστροφή της χώρας στη δραχμή, τότε το κενό χρηματοδότησης γίνεται ακόμη μεγαλύτερο.

Σύμφωνα με ανώτατο αξιωματούχο της ευρωζώνης, το ποσό της επιπλέον χρηματοδότησης που θα απαιτηθεί εάν δοθεί στην Ελλάδα διετής επιμήκυνση ανέρχεται στα 30 δισ. ευρώ. Πραγματικά, υπάρχουν μόνο 4 τρόποι για να αντληθούν αυτά τα κεφάλαια. Καθένας εξ αυτών παρουσιάζει προβλήματα.

1) Ο πιο άμεσος τρόπος θα ήταν απλούστατα να αυξηθεί το μέγεθος του πακέτου στήριξης της Ελλάδας στα 204 δισ. ευρώ. Επειδή όμως, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης έχουν δηλώσει ότι δεν θα δώσουν άλλα χρήματα, η επιλογή αυτή έχει αποκλειστεί.

2) Η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε νέες δημοσιονομικές περικοπές. Με την επέκταση του προγράμματος κατά δύο χρόνια όμως, ΔΝΤ και ΕΕ ουσιαστικά αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να χειριστεί τη συνταγή της λιτότητας. Το να ζητηθούν λοιπόν, νέα, επιπλέον, μέτρα λιτότητας δεν είναι η λύση.

3) Η Αθήνα θα μπορούσε να προσπαθήσει να συγκεντρώσει μόνη της τα κεφάλαια. Κάτι που έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητο είναι πως παρά τις επαναλαμβανόμενες προειδοποιήσεις της Αθήνας ότι εξαντλούνται τα διαθέσιμά της, η κυβέρνηση καταφέρνει να αντλεί χρήματα με βραχυπρόθεσμο δανεισμό από τις αγορές.

Το κόστος δανεισμού βεβαίως είναι υπέρογκο – τα ετήσια έντοκα γραμμάτια αυτή την στιγμή διαπραγματεύονται στο 12%. Προφανώς όμως, υπάρχουν ιδιωτικά κεφάλαια που είναι διατεθειμένα να αναλάβουν τον κίνδυνο. Αυτή όμως, δεν είναι μία μακροπρόθεσμη λύση. Η μεγάλη εξάρτηση από το βραχυπρόθεσμο δανεισμό επιδεινώνει το πρόβλημα καθώς αυξάνει το βαρύ φορτίο του χρέους στην Ελλάδα.

4) Έτσι μένει η πιο δύσκολη επιλογή για τα μέλη της ευρωζώνης: να δεχθούν ζημίες στα δάνεια στήριξης που έχουν δώσει στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Commerzbank, από το συνολικό χρέος των 326 δισ. ευρώ της Ελλάδας, περίπου 126 δισ. ευρώ είναι από τα πακέτα στήριξης.

Και είναι πλέον το μόνο μεγάλο κομμάτι ελληνικού χρέους που μπορεί να αναδιαρθρωθεί δεδομένου ότι τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΚΤ έχουν κανονισμούς που απαγορεύουν τις διαγραφές χρεών. Οι ιδιώτες επενδυτές – οι οποίοι κατέχουν το υπόλοιπο χρέος – υπέστησαν ήδη επώδυνη αναδιάρθρωση στις αρχές του έτους.

Οι υπουργοί της ευρωζώνης κατέστησαν σαφή την αντίθεσή τους σε οποιαδήποτε αναδιάρθρωση των δικών τους δανείων. Το ΔΝΤ όμως, επιμένει ότι οποιαδήποτε ρεαλιστική επανεκτίμηση του ελληνικού προγράμματος – ειδικότερα η επιμήκυνση για δύο χρόνια – πρέπει να περιλαμβάνει κάποιας μορφής «κούρεμα». Σε αντίθετη περίπτωση – υποστηρίζει – τα νούμερα απλώς δεν βγαίνουν.

Μία πιθανή συμβιβαστική λύση, σύμφωνα με αξιωματούχους, θα είναι η επιμήκυνση του προγράμματος αποπληρωμής του δανείου και η μείωση των επιτοκίων για αυτά τα δάνεια, κάτι που επίσης έχει ήδη γίνει δύο φορές. Οποιαδήποτε μείωση των επιτοκίων όμως, πιθανότατα θα σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα χάσουν κάποια χρήματα από αυτά τα δάνεια, δεδομένου ότι ήδη σε αρκετές περιπτώσεις, δανείζουν κάτω του κόστους.

Με άλλα λόγια, η επιμήκυνση της διάρκειας και η μείωση των επιτοκίων αποτελεί «κούρεμα». Πολιτικά όμως, ίσως να είναι πιο αποδεκτή λύση από ότι μία νέα πλήρης αναδιάρθρωση χρέους.

Μπορούν όμως, πραγματικά οι χώρες της ευρωζώνης να συγκεντρώσουν 30 δισ. ευρώ με μικροαλλαγές στα δάνεια στήριξης; Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει πληρωμές τόκων 48 δισ. ευρώ από το 2013 μέχρι το 2016. Δεν δίνονται πληροφορίες για το ποια δάνεια αφορούν αυτοί οι τόκοι. Δεδομένου όμως, ότι σχεδόν το 40% του ελληνικού χρέους είναι τα πακέτα στήριξης, ενδέχεται τα 20 δισ. ευρώ να είναι τόκοι για τα δάνεια που η Αθήνα οφείλει στους εταίρους της στην ευρωζώνη τα επόμενα 4 χρόνια. Κατά συνέπεια, αυτές οι… μικρές αλλαγές στα δάνεια θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν σημαντικά κεφάλαια.

Ας μη γελιόμαστε όμως. Θα πρόκειται για επιβολή ζημίας στους πιστωτές της ευρωζώνης, την οποία βεβαίως δεν θα θέλουν να διατυμπανίσουν.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation