Munchau προς ΕΚΤ: Κάνε το όπως η Fed

Δεν έχει σημασία εάν Ισπανία και Ιταλία προσφύγουν στον μηχανισμό της ΕΚΤ. Είναι καταδικασμένος να αποτύχει. Η μόνη λύση στην αυτοτροφοδοτούμενη κρίση είναι η ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ.

Δημοσιεύθηκε: 17 Σεπτεμβρίου 2012 - 13:28

Wolfgang Munchau

Όταν άκουσα την είδηση για έναν ακόμη γύρο ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ την προηγούμενη εβδομάδα, η πρώτη μου σκέψη ήταν πως και ο Mario Draghi θα έπρεπε να κάνει το ίδιο. Αντιθέτως, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επέλεξε ένα πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων υπό όρους, με αβέβαιη ημερομηνία εκκίνησης. Εν τω μεταξύ, η παραπαίουσα οικονομία της ευρωζώνης χρειάζεται πολύ πιο συγκεκριμένα νομισματικά αναπτυξιακά κίνητρα και τα χρειάζεται τώρα.

Προς το παρόν, η διαδικασία αντιμετώπισης της κρίσης στην ευρωζώνη φαίνεται πως οδεύει καλά, επειδή κανένα από τα ατυχήματα που προβλέπονταν για αυτό το μήνα δεν συνέβη.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έβγαλε εαυτόν από την εξίσωση. Στο καλό. Οι Ολλανδοί ψηφοφόροι επανεξέλεξαν την κυβέρνησή τους και απέρριψαν τη δελεαστική λαϊκιστική προπαγάνδα. Ο κ. Draghi έπραξε ό,τι αναμενόταν. Ενώ η οικονομική κατάσταση των κρατών-μελών επιδεινώνεται, οι αξιωματούχοι δηλώνουν σαν μεθυσμένοι… αισιόδοξοι. Είχαν καιρό να βιώσουν τέτοια τύχη. Το πρόγραμμα Ανοιχτών Νομισματικών Συναλλαγών της ΕΚΤ τους έδωσε μία ανάπαυλα.

Ήδη όμως, δημιουργούνται προβλήματα που μπορεί σύντομα να καταστρέψουν την αξιοπιστία του προγράμματος. Ο Μ. Rajoy εξακολουθεί να στέλνει συγκεχυμένα και αντικρουόμενα μηνύματα ως προς το εάν η Μαδρίτη θα ενταχθεί στο πρόγραμμα. Η ΕΚΤ διευκόλυνε τον Ισπανό πρωθυπουργό. Για να πληροί τις προϋποθέσεις του προγράμματος, το μόνο που χρειάζεται να κάνει η κυβέρνηση της Ισπανίας είναι να καταθέσει αίτηση στην αποκαλούμενη Πιστωτική Γραμμή Ενισχυμένων Προϋποθέσεων – ένα μινιμαλιστικό πρόγραμμα με περιορισμένους όρους και προϋποθέσεις.

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Mario Monti, δηλώνει ότι η Ρώμη δεν θα καταθέσει αίτηση στο πρόγραμμα πριν από τις εκλογές. Άκουσα μάλιστα έναν Ευρωπαίο αξιωματούχο ο οποίος παραδέχθηκε ανοιχτά ότι μπορεί τελικά κανείς να μην καταθέσει αίτηση και πως η ΕΚΤ μπορεί να μην χρειαστεί να αγοράσει ούτε ένα ομόλογο. Σύμφωνα με αυτό το επιχείρημα, εάν το κλίμα στις αγορές είναι αρκετά θετικό, τότε τα πράγματα μπορεί να λυθούν μόνα τους.

Θέλουν λοιπόν να μετατρέψουν το πρόγραμμα της ΕΚΤ σε ένα φτηνό κόλπο εμπιστοσύνης; Δεν πιστεύω πως αυτή ήταν η πρόθεση του κ. Draghi. Εάν όμως, συνδέσει κανείς ένα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ με μία πολιτική διαδικασία, αυτό μπορεί να είναι το ακούσιο αποτέλεσμα.

Όταν ο πρωθυπουργός της Φινλανδίας Jyrki Katainen επισκέφθηκε την Μαδρίτη την προηγούμενη εβδομάδα, δεν φάνηκε ότι πήγε για να πιέσει τον κ. Rajoy να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης. Ούτε η Angela Merkel δίνει την εντύπωση πως ασκεί πιέσεις στην Ισπανία. Πολιτικά, είναι ευκολότερο για εκείνη να μην αναγκαστεί να ζητήσει από τη Bundestag να ψηφίσει για ένα ισπανικό πρόγραμμα. Για τον κ. Rajoy, είναι ευκολότερο να μην αναγκαστεί να δεχθεί τις προϋποθέσεις που θα θέσει η Bundestag.

Ο κ. Monti θέλει να περάσει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που έσωσε την Ιταλία χωρίς να παρακαλάει τις Βρυξέλλες. Υπάρχουν ισχυρά κίνητρα που αποτρέπουν τους αιρετούς πολιτικούς από το να καταθέσουν αίτηση στον μηχανισμό στήριξης. Έτσι όμως, το πρόγραμμα της ΕΚΤ δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ. Και δεν υπάρχει κανένας τρόπος με τον οποίο ο κ. Draghi να μπορεί να εξαναγκάσει τις κυβερνήσεις.

Το βασικό μάθημα που πήρα από τη διαδικασία αντιμετώπισης της κρίσης είναι πως ποτέ δεν μπορείς να υπερτιμήσεις αρκετά την ικανότητα των Ευρωπαίων αξιωματούχων για εφησυχασμό. Η αντίληψη ότι το πρόγραμμα της ΕΚΤ είναι από μόνο του αρκετό μέσω μίας μαγικής επίδρασης στην εμπιστοσύνη, μου θυμίζει τα όσα έγιναν τον προηγούμενο χρόνο, όταν η ΕΚΤ ξεκίνησε το πρόγραμμα ρευστότητας. Και τότε υπήρξε μία επιβράδυνση στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων. Εκτιμώ ότι σταδιακά θα συμβεί το ίδιο και τώρα, αν και ίσως όχι τόσο γρήγορα.

Ας υποθέσουμε ότι κάνω λάθος ως προς τις κινήσεις του κ. Rajoy και του κ. Monti τις επόμενες δύο εβδομάδες και τελικά ζητήσουν την στήριξη της ΕΚΤ, αποδεχόμενοι τους όρους και τις προϋποθέσεις. Τι θα κάνει η ΕΚΤ όταν αναλάβει η νέα ιταλική κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές του 2013 και θα αποφασίσει να αλλάξει λίγο τη μεταρρυθμιστική διαδικασία, όπως έκαναν πρόσφατα και οι Έλληνες; Πραγματικά θα τιμωρήσει την Ιταλία διακυβεύοντας την οικονομική της συντριβή και ίσως χρηματοοικονομική κατάρρευση στην Ευρώπη;

Δεδομένου ότι η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι πασιφανής, οι ψηφοφόροι αλλά και οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί τους έχουν ισχυρό κίνητρο να δουν την μπλόφα του κ. Draghi ή τουλάχιστον να τον ωθήσουν στα άκρα.

Κατά συνέπεια, ανάθεμα κι αν λειτουργήσει το πρόγραμμα της ΕΚΤ, ανάθεμα κι αν δεν λειτουργήσει. Ο κ. Draghi πάντως, επί της ουσίας έχει δίκιο. Η ΕΚΤ πρέπει να βελτιώσει τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που έχει διαρραγεί.

Γιατί λοιπόν να μην κάνουμε ότι έκαναν οι Αμερικανοί: Να αγοράσουμε άμεσα εταιρικά ομόλογα και άλλους τίτλους σταθερού εισοδήματος εκ των οποίων και τραπεζικά ομόλογα. Αντί για ένα πολύπλοκο πρόγραμμα χρηματοδότησης κρατών υπό προϋποθέσεις, η ΕΚΤ θα έπρεπε να δίνει ευρεία νομισματικά αναπτυξιακά κίνητρα. Επίσης, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αναβάλλεται η μείωση των επιτοκίων, αν και δεν νομίζω ότι θα επιφέρει μεγάλη διαφορά.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αυτή την στιγμή για την ευρωζώνη δεν είναι κάποια δικαστική απόφαση ή ένα εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά η ταχεία επιδείνωση της οικονομίας. Η παγκόσμια ζήτηση επιβραδύνεται, το ευρώ ενισχύεται έναντι του δολαρίου, η δημοσιονομική πολιτική είναι κυκλική. Ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης θα ήταν το καλύτερο μέτρο – και ίσως το μοναδικό – για να σταματήσει η αυτοτροφοδοτούμενη κρίση.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation