Ο γερμανικός γίγαντας έχει κινεζικά πόδια

Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η μείωση του κόστους λειτουργίας και η κρατική στήριξη στην αγορά εργασίας βοήθησαν τη Γερμανία να αντιμετωπίσει την κρίση. Η εντυπωσιακή ανάπτυξη, όμως, οφείλεται στην Κίνα!

Δημοσιεύθηκε: 16 Αυγούστου 2010 - 11:45

Daniel Schafer

Ο γερμανικός γίγαντας έχει κινεζικά πόδια

Όταν ο κ. Peter Loscher, διευθύνων σύμβουλος της Siemens, δήλωσε στους "Financial Times" τον Μάιο του 2009 ότι η Γερμανία μπορεί να προκύψει ακόμα πιο ισχυρή μετά την ύφεση και "να καθοδηγήσει ένα νέο κύμα βιομηχανικής επανάστασης", νομίζαμε ότι η πρόβλεψη ήταν μάλλον βεβιασμένη. Εκείνη την περίοδο η ευρωπαϊκή χώρα με τις περισσότερες εξαγωγές βρισκόταν εν μέσω της βαθύτερης ύφεσης των τελευταίων 60 ετών.

Μέσα σε 15 μήνες το όραμα του κ. Loscher γίνεται πραγματικότητα. Η γερμανική μηχανή εξαγωγών ανακάμπτει και καθοδηγεί τη Γηραιά Ήπειρο στην έξοδο από την κρίση. Ανακάμπτει μάλιστα ταχύτερα από τις γειτονικές της οικονομίες, που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα. Το γερμανικό ΑΕΠ εκτινάχθηκε κατά 2,2% το δεύτερο τρίμηνο, συγκριτικά με τους προηγούμενους τρεις μήνες, και βρίσκεται πλέον στην πρώτη θέση στην κατάταξη της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Τα στοιχεία της Παρασκευής ανάγκασαν πολλούς αναλυτές να αναβαθμίσουν τις προβλέψεις τους για το γερμανικό ΑΕΠ του 2010 στο 3%.

Τα επίπεδα παραγωγής, οι εξαγωγές και η κερδοφορία ενισχύονται ταχύτατα σε σημαντικούς κλάδους, όπως του μηχανολογικού εξοπλισμού, των αυτοκινήτων και των χημικών προϊόντων, ενώ η ανεργία βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο αρκετών ετών. Η ισχύς "extra large", όπως την αποκαλεί και ο κ. Rainer Bruderle, υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, είναι τόσο έντονη που ακόμη και το συνηθισμένο γερμανικό άγχος έχει εξαφανιστεί. Οι γερμανικές επιχειρήσεις αντιθέτως απολαμβάνουν μία θερινή ευφορία και αισιοδοξία που έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με τη συνήθη απαισιοδοξία των Γερμανών αλλά και με την γκρίζα διάθεση που υπάρχει στις ΗΠΑ και την αβεβαιότητα που επικρατεί σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη στη Γερμανία τον προηγούμενο μήνα άγγιξε το υψηλότερο επίπεδο τριών ετών.

Παρ' όλα αυτά, εξακολουθούν και υπάρχουν κίνδυνοι που απειλούν την ανοδική πορεία. Κατ’ αρχάς, ορισμένοι κλάδοι της γερμανικής οικονομίας αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο υπερθέρμανσης. Κατά δεύτερον, η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους, καθώς θα τεθούν σε εφαρμογή τα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης του Βερολίνου. Πολλά στελέχη, όμως, ανησυχούν περισσότερο γιατί το "νέο οικονομικό θαύμα" της Γερμανίας -όπως το αποκαλεί ο γερμανικός Τύπος- μπορεί ουσιαστικά να είναι… κινεζικό οικονομικό θαύμα.

Ολόκληροι κλάδοι της γερμανικής παραγωγής, από αυτοκίνητα πολυτελείας μέχρι μηχανές κλωστοϋφαντουργίας, στηρίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την κινεζική ζήτηση, γεγονός που δημιουργεί ερωτήματα για την εξάρτηση της Γερμανίας, πολλώ δε μάλλον όταν η ανάπτυξή της επιβραδύνεται.

Προς το παρόν, ο γερμανικός βιομηχανικός κλάδος έχει πολλούς λόγους για να είναι αισιόδοξος. Πολλά εργοστάσια δουλεύουν πάλι με "φουλ τις μηχανές", ορισμένες εταιρίες προχωρούν σε επέκταση της παραγωγής τους και κάποιες επαναπροσλαμβάνουν προσωπικό. Οι παραγγελίες για τον βιομηχανικό κλάδο -τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας, που περιλαμβάνει κολοσσούς όπως η Siemens αλλά και πολλές μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις- εκτινάχθηκαν κατά 32% σε ετήσια βάση το πρώτο εξάμηνο, έναντι βουτιάς 38% τον προηγούμενο χρόνο.

Η εκτίναξη των παραγγελιών δημιουργεί διάθεση αύξησης των επενδύσεων. Έπειτα από μία παρατεταμένη περίοδο, κατά την οποία οι περισσότερες επιχειρήσεις μάζευαν τη ρευστότητά τους, πολλές αντικαθιστούν τον παλιό εξοπλισμό τους και επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους. Η SAP, η μεγαλύτερη κατασκευάστρια επιχειρηματικών λογισμικών προγραμμάτων, δήλωσε πως οι πωλήσεις της στη Γερμανία ενισχύθηκαν με διψήφιο ποσοστό το πρώτο εξάμηνο του έτους. "Εάν το αναλογιστεί κανείς, το να ανακοινώνει τέτοια μεγέθη ανάπτυξης μία εταιρία σαν την SAP, με ένα ήδη διαδεδομένο προϊόν και ισχυρή θέση στην αγορά, σημαίνει ότι πρόκειται για βαθιά ανάκαμψη της οικονομίας", υποστηρίζει ο κ. Bill McDermott, co-chief executive της SAP.

Αρκετοί κατασκευαστές -από τη Siemens έως την Audi- αναμένεται να καταγράψουν ρεκόρ κερδοφορίας καθοδηγούμενοι από το αδύναμο ευρώ και από την ισχυρή τους θέση στην Ασία. Η Daimler, η Audi και η BMW ανακοίνωσαν ρεκόρ στα περιθώρια λειτουργικής κερδοφορίας, που ενισχύθηκαν πέραν του 9% στον κλάδο των πολυτελών αυτοκινήτων το δεύτερο τρίμηνο, κυρίως λόγω της ταχύτατα αναπτυσσόμενης ζήτησης αλλά και του προγράμματος περικοπής του κόστους λειτουργίας, στο οποίο προχώρησαν τα προηγούμενα χρόνια.

"Η Γερμανία ευνοείται από τη βιομηχανική της ισχύ και τη δύναμη των εξαγωγών", υποστηρίζει ο κ. Loscher και τονίζει την τεχνολογική υπεροχή της Γερμανίας σε κλάδους ανάπτυξης όπως είναι οι υποδομές και τα οικολογικά είδη. Τα βιομηχανικά προϊόντα, όπως τα αυτοκίνητα, ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός και τα ιατρικά εξαρτήματα, αντιστοιχούν σχεδόν στο ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας, μέγεθος πολύ υψηλότερο απ' ό,τι στις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Οι κατά κεφαλήν πωλήσεις προϊόντων στη Γερμανία ανήλθαν στα 13,681 δολ. (10,728 ευρώ), ποσό πολύ υψηλότερο απ' ό,τι ισχύει στη Γαλλία και σχεδόν διπλάσιο απ' ό,τι στην Ιταλία.

Όπως εξηγεί ο κ. Hermann Simon, πρόεδρος της συμβουλευτικής Simon Kucher & Partners, η Γερμανία είναι πολύ πιο ανοιχτή χώρα και αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας. "Οι Γερμανοί πηγαίνουν διακοπές παντού, ενώ οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι συνήθως μένουν στη χώρα τους και δεν γνωρίζουν τον υπόλοιπο πλανήτη", παρατηρεί.

Βεβαίως, οι γερμανικοί βιομηχανικοί όμιλοι είναι συνήθως ταχύτεροι από άλλους στο να επεκταθούν σε αγορές εκτός Ευρώπης. Η VW μπήκε στην κινεζική αγορά πριν από 30 χρόνια και τώρα δρέπει τους καρπούς της κυριαρχίας της στην αγορά. Ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικογενειακές βιομηχανικές επιχειρήσεις, όπως η SMS Group που παράγει μηχανές επεξεργασίας μετάλλων, βρίσκονται στην Κίνα εδώ και δεκαετίες.

Ο κ. Simon υποστηρίζει πως η γερμανική εξειδίκευση σε αγορές υψηλής ποιότητας και υψηλής τεχνολογίας καθιστά τα προϊόντα της αναντικατάστατα και απολύτως απαραίτητα. "Οι επιχειρήσεις μπορούν να αναβάλουν τέτοιες επενδύσεις, αλλά δεν μπορούν να τις αποφύγουν εντελώς", υποστηρίζει και υποδεικνύει το Trumpf, το κοπτικό μηχάνημα laser. "Εάν όλες οι μηχανές Trumpf ξαφνικά εξαφανίζονταν, τότε η παγκόσμια οικονομία απλώς θα κατέρρεε, καθώς όλες οι εταιρίες που επεξεργάζονται μέταλλα θα έπρεπε να κλείσουν".

Ωστόσο, η διπλή επίδραση της επικέντρωσης σε αγορές ανώτερης τεχνολογίας και της ισχύος των εξαγωγών -ακόμη και οι μικρές οικογενειακές βιομηχανικές εταιρίες πωλούν το 80% της παραγωγής τους στο εξωτερικό- έχει αφήσει τη γερμανική βιομηχανία εκτεθειμένη στην έντονη αστάθεια της διεθνούς οικονομίας. Ο κ. Ulrich Reifenhauser, ιδιοκτήτης της παγκοσμίου φήμης κατασκευάστριας εταιρίας μηχανημάτων για την παραγωγή πλαστικών, δηλώνει για τα δύο τελευταία χρόνια πως "αρχικά ήμαστε στο μέσον μιας βίαιης υποχώρησης και τώρα απολαμβάνουμε απότομη άνοδο".

- Κρατικά επιδοτούμενα προγράμματα συμβασιούχων

Αφού, όμως, ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητά τους και βελτίωσαν σημαντικά την ευελιξία τους όσον αφορά στο εργατικό δυναμικό, την τελευταία δεκαετία, οι περισσότερες γερμανικές εταιρίες μπορούν να αντιμετωπίσουν και την αναμενόμενη επιβράδυνση. Πολλές επιχειρήσεις κράτησαν μόνο το απολύτως απαραίτητο προσωπικό κατά τη διάρκεια της κρίσης και στηρίχτηκαν από εσωτερικά μέτρα ευελιξίας αλλά και από τα κρατικά επιδοτούμενα προγράμματα βραχυπρόθεσμης εργασίας, όπου το κράτος αναλαμβάνει τα δύο τρίτα του μισθού που χάνεται όταν μειώνονται οι ώρες εργασίας.

"Η Γερμανία έκανε καταπληκτική δουλειά κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η συμφωνία ανάμεσα σε εργαζομένους και εργοδότες έδωσε τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να συγκεντρωθούν στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους", εξηγεί ο κ. Axel Heitmann, διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας χημικών προϊόντων Lanxess. Ο πιο βασικός παράγοντας ήταν ότι εργατικά συνδικάτα όπως η IG Metall επικεντρώθηκαν περισσότερο στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και όχι στις αυξήσεις των μισθών κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Η στρατηγική χειμερίας νάρκης οδήγησε σε προσωρινή μείωση της εργατικής παραγωγικότητας, όμως απέδωσε τελικά καρπούς καθώς έδωσε τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να επιταχύνουν τις διαδικασίες εξόδου από την ύφεση. Η Reifenhauser είναι ένα βασικό παράδειγμα. Όταν οι παραγγελίες της μειώθηκαν σχεδόν κατά το ήμισυ το 2009, ο όμιλος προχώρησε στην απόλυση 120 προσωρινών υπαλλήλων και έθεσε σε καθεστώς συμβασιούχων μεγάλο ποσοστό από τους 1.200 εργαζομένους. Όταν η αγορά βελτιώθηκε δυναμικά το 2010, ο όμιλος επαναπροσέλαβε τους συμβασιούχους κι επανέφερε την παραγωγή στα φυσιολογικά επίπεδα, προσθέτοντας επιπλέον βάρδιες.

Το πρόγραμμα βραχυπρόθεσμης εργασίας, γνωστό και ως Kurzarbeit, θα στοιχίσει στο γερμανικό κράτος 6 δισ. ευρώ, μόνο για το 2010, αλλά συνέβαλε τα μέγιστα στο να διατηρηθεί η ανεργία σε χαμηλό επίπεδο κατά τη διάρκεια της κρίσης. Στηρίχτηκε ωστόσο από τη διάθεση του γερμανικού λαού να συνεχίσει να καταναλώνει, αν και οι καταναλωτικές δαπάνες υποχώρησαν χαμηλότερα. Τον Ιούλιο το ποσοστό της ανεργίας ήταν στο 7,6%, που είναι ένα από τα μικρότερα μεγέθη των τελευταίων ετών.

Τα μέτρα ευελιξίας στην αγορά εργασίας, όπως το Kurzarbeit, συνέβαλαν στην αντιμετώπιση των περισσότερων προβλημάτων προσφοράς, για τα οποία οι αναλυτές είχαν προειδοποιήσει ότι θα εμφανίζονταν ενόσω η Γερμανία προχωρούσε στη στρατηγική της. Ενώ πολλοί μικρότεροι προμηθευτές πάσχισαν να ανταποκριθούν στην ισχυρή ζήτηση κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, οι περισσότερες εταιρίες προσαρμόστηκαν με ταχύτητα στα νέα δεδομένα. Όμως, ορισμένοι από τους κυκλικούς κλάδους, όπως εκείνος των ημιαγωγών, εξακολουθούν να παρουσιάζουν προβλήματα. Η Infineon, επί παραδείγματι, προς το παρόν παρουσιάζει χαμηλότερη παραγωγή.

Τον Ιούνιο η Audi και η Porsche είχαν σχεδόν σταματήσει την παραγωγή τους σε ορισμένα εργοστάσιά τους, αφού η Harman Becker, η προμηθεύτρια εταιρία στερεοφωνικών αυτοκινήτου δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στη ζήτηση γιατί είχαν εξαντληθεί τα αποθέματα ημιαγωγών που απαιτούσε η παραγωγή της.

"Τόσο ταχεία ανάκαμψη δεν μπορεί να συμβεί χωρίς τριβές. Είχαμε μαζικά προβλήματα στην αρχή, όμως τώρα η παραγωγή έχει επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα", δήλωσε ο κ. Reifenhauser.

Η βασική ανησυχία του βιομηχανικού κλάδου είναι πλέον η εξάρτηση της εταιρικής Γερμανίας από την Κίνα. "Χωρίς την Κίνα σχεδόν δεν θα υπήρχε αυτή η ανάκαμψη, είναι μία τρομακτική τάση", υποστηρίζει ο κ. Hannes Hesse, επικεφαλής του τεχνικού επιμελητηρίου VDMA, προσθέτοντας ότι η ζήτηση για μηχανήματα κλωστοϋφαντουργίας "προκύπτει σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα".

Η κατάσταση είναι ανάλογη και στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Η VW χαρακτηρίζει την Κίνα δεύτερο σπίτι της, αλλά στην ουσία είναι η πρώτη αγορά για τα προϊόντα της. Η Daimler δηλώνει ότι το 20% - 30% των πωλήσεών της πραγματοποιείται στην Κίνα. Όμως, ο κ. Dieter Zetsche, διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, αρνείται τις υπόνοιες ότι η αυτοκινητοβιομηχανία εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την κινεζική αγορά. "Έχουμε υψηλή κερδοφορία σε αυτήν την αγορά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κρατάμε όλα μας τα αβγά σε ένα καλάθι", δήλωσε.

Λίγοι όμως αμφιβάλλουν ότι ενδεχόμενη επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας θα επηρεάσει τη Γερμανία περισσότερο απ' ό,τι άλλες οικονομίες. Αρκετοί Γερμανοί βιομήχανοι ήδη προειδοποιούν πως το δεύτερο εξάμηνο θα είναι πιο σκληρό. "Δεν υπάρχει κανένας λόγος υπεραισιοδοξίας… Σημειώνεται επιβράδυνση στις ΗΠΑ και στην Ασία το δεύτερο εξάμηνο", δήλωσε ο κ. Jurgen Hambrecht, διευθύνων σύμβουλος της ΒΑSF, της μεγαλύτερης εταιρίας χημικών στον κόσμο.

"Στη δυτική Ευρώπη και ειδικότερα στη Γερμανία περιμένουμε μείωση της ζήτησης για το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Και στην Κίνα υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο ομαλής επιβράδυνσης κατά το δεύτερο εξάμηνο", ανέφερε ο κ. Hans Dieter Potsch, οικονομικός διευθυντής της VW.

Τέτοιες προειδοποιήσεις, όμως, δεν μπορούν να χαλάσουν τη θερινή αισιοδοξία στη Γερμανία. Πολλές εταιρίες έχουν ήδη δημιουργήσει τέτοια αποθεματικά ώστε να αντεπεξέλθουν στους δύσκολους καιρούς της επιβράδυνσης. Η Siemens, επί παραδείγματι, ανακοίνωσε αδιεκπεραίωτες παραγγελίες ύψους 89 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, που είναι και το υψηλότερο επίπεδο στην 163 ετών ιστορία της.

"Σε γενικές γραμμές, βλέπουμε σταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας", υποστηρίζει ο κ. Loscher και συμπληρώνει: "Οι γερμανικές εταιρίες είναι παρούσες σε όλες τις διεθνείς αναπτυξιακές αγορές και μπορούν να εκμεταλλευτούν την τρέχουσα άνοδο".

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation