Munchau: Διπλή αυτοκτονία το «hard Brexit»

Θα χαρακτήριζα τις σχέσεις Βρετανίας-ΕΕ ως αποκαρδιωτικές, αλλά όχι κρίσιμες. Είναι απελπιστικές λόγω του Brexit. Το πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της πρωθυπουργού Τερέζα Μέι ήταν μια παγερή συνάθροιση. Αλλά η κρίση δεν είναι σοβαρή, γιατί το διαζύγιο θα είναι φιλικό.

Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους το πιστεύω αυτό. Ο πρώτος είναι το εθνικό συμφέρον των υπόλοιπων 27 κρατών μελών. Ο δεύτερος είναι ότι, αν και ένα hard Brexit θα έπληττε τη Βρετανία, θα έριχνε επίσης την ευρωζώνη πίσω στην κρίση. Θα ήταν μια διπλή αυτοκτονία χωρίς νόημα.

Από τους δύο λόγους, ο πρώτος θα είναι πιο σημαντικός στην αρχή. Η κ. Μέι ανέφερε ότι οι διαπραγματεύσεις από το Άρθρο 50 για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ μπορεί να πάρουν περισσότερο από τα δύο χρόνια που προβλέπονται. Αυτό υπαινίσσεται ότι σχεδιάζει να επεκτείνει τις διαπραγματεύσεις πέραν των βαρετών τεχνικών λεπτομερειών. Δε θα εκπλησσόμουν αν εκείνη και οι υπουργοί της προγραμμάτιζαν να διαπραγματευτούν μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μέσα σε αυτό το χρονικό πλαίσιο, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις από το Άρθρο 50. Πιστεύω πως μια τέτοια στρατηγική είναι εφικτή, σε αντίθεση με την πλειονότητα των σχολιαστών.

Επιχείρημά τους είναι ότι οι διαπραγματεύσεις για το εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών συνήθως διαρκούν πολλά χρόνια. Και παίρνει λίγα ακόμη χρόνια μέχρι αυτές οι συμφωνίες να επικυρωθούν. Δείτε μόνο τη CETA μεταξύ ΕΕ και Καναδά, η οποία αντιμετώπισε εμπόδιο όταν η Βαλονία ψήφισε κατά της συμφωνίας. Αλλά κατά την άποψή μου, η καταστροφή στην περίπτωση της CETA μπορεί μόνο να σημαίνει πως η βρετανική κυβέρνηση δεν θα κάνει καλά να ακολουθήσει τον αβέβαιο δρόμο μιας διμερούς μετα-Brexit εμπορικής συμφωνίας. Η ΕΕ δεν θα ήταν ικανή να την ολοκληρώσει.

Από τη σκοπιά της Βρετανίας, θα είχε επομένως πολύ περισσότερο νόημα αν ακολουθούσε τον πιο γρήγορο δρόμο μιας διμερούς συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, προκειμένου να παρακάμψει εθνικές διαδικασίες επικύρωσης -πράγμα δυνατό από τεχνικής άποψης-, και να το κάνει αυτό το συντομότερο δυνατό. Αυτό θα απαιτήσει τη συνεργασία της ΕΕ. Αλλά η ΕΕ θα το κάνει; Δεν θέλει να «τιμωρήσει» τη Βρετανία;

Μέχρι τώρα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει διατηρήσει την ενότητά του, απορρίπτοντας προτάσεις για συμμετοχή της Βρετανίας στην κοινή αγορά. Αυτή είναι μια εύλογη θέση, εφόσον η κ. Μέι δήλωσε ότι θα δώσει προτεραιότητα στον έλεγχο της μετανάστευσης. Δεν βλέπω κάποιο σημείο συμβιβασμού εδώ. Αλλά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετά βίας θα καταφέρει να διατηρήσει αυτή την ενότητα σε μια θέση που εξαναγκάζει ένα άσχημο και ξαφνικό Brexit. Το «τέρας» ενός hard Brexit ήταν μια ιστορία τρόμου της καμπάνιας Remain στη διάρκεια του δημοψηφίσματος και η βάση για πολυάριθμες γελοίες οικονομικές προβλέψεις. Δεν πρόκειται να συμβεί, για τον πολύ απλό λόγο ότι τα εθνικά συμφέροντα θα παρεμβληθούν.

Κοιτούσα τα στοιχεία του εμπορίου Βρετανίας-Γερμανίας και ανακάλυψα κάτι που με εξέπληξε. Όχι μόνο η Γερμανία εξάγει περισσότερα αγαθά στη Βρετανία απ' όσο γνωρίζαμε. Αλλά, επιπλέον, έχει ένα πλεόνασμα σε υπηρεσίες, περιλαμβανομένων και χρηματοοικονομικών, σύμφωνα με την ομοσπονδιακή στατιστική υπηρεσία. Οι εξαγωγές βρετανικών υπηρεσιών στη Γερμανία ήταν 24 δισ. ευρώ το 2015, ενώ η Βρετανία εισήγαγε υπηρεσίες 41 δισ. ευρώ από τη Γερμανία.

Αν ένα hard Brexit ανάγκαζε τη Βρετανία και την ΕΕ να επιβάλουν ποσοστώσεις στα εμπορεύσιμα αγαθά και να αναστείλουν το εμπόριο των περισσότερων υπηρεσιών, μεγαλύτερο θα ήταν το πλήγμα για τη Γερμανία παρά για τη Βρετανία. Αυτή τη στιγμή, είναι αλήθεια ότι το Ηνωμένο Βασίλειο κινδυνεύει να χάσει περισσότερα στο σύνολο, γιατί έχει εμπορικές σχέσεις και με 26 άλλες χώρες της ΕΕ. Αλλά κάθε χώρα του μπλοκ κοιτά τη δική της θέση ξεχωριστά. Καθεμία έχει μία ψήφο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Προς το συμφέρον των Γερμανών είναι να διατηρήσουν το ελεύθερο εμπόριο τόσο στα αγαθά όσο και στις υπηρεσίες. Οι περισσότερες από τις άλλες χώρες της ΕΕ θα έφταναν στο ίδιο συμπέρασμα, αν υπολόγιζαν τις επιπτώσεις που θα είχε για τις ίδιες ένα hard Brexit. Απλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός πως η Βρετανία είχε ένα έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος πέρυσι. Μια ισχυρή εξωτερική θέση είναι ένα σπάνιο προνόμιο, όταν θέλεις να διαπραγματευτείς μια εμπορική συμφωνία.

Τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν η ΕΕ είχε ηγέτες που βάζουν το κοινό συμφέρον πάνω από το δικό τους. Η κρίση της ευρωζώνης μάς δίδαξε ότι δεν το κάνουν. Αυτό ισχύει και για την Άνγκελα Μέρκελ. Η Γερμανίδα καγκελάριος άσκησε βέτο σε ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα, σε κοινά χρεόγραφα της ευρωζώνης και σε κοινά συστήματα εγγυήσεων για τις καταθέσεις στην ευρωζώνη. Μπορεί η καγκελάριος να προσποιείται πως θέλει να είναι σκληρή απέναντι στη Βρετανία -αλλά όταν τεθούν σε κίνδυνο γερμανικές θέσεις εργασίας, αναμένω ότι η θέση της θα κλονιστεί.

Αν «κολλήσουν» οι διαπραγματεύσεις για το Brexit -πράγμα που αναμφίβολα θα συμβεί κάποια στιγμή-, μπορεί να δούμε  μακροοικονομία να γίνεται πιο σημαντική. Ένα hard Brexit μπορεί να εξαλείψει λίγες ποσοστιαίες μονάδες από το βρετανικό ΑΕΠ, αλλά θα προμήνυε μια κρίση στην ΕΕ. Ο συνολικός αντίκτυπος στο ΑΕΠ της ευρωζώνης θα ήταν μικρότερος αλλά η δυναμική μπορεί να είναι χειρότερη. Το Brexit, για παράδειγμα, θα κινδύνευε να ρίξει την Ιταλία σε ύφεση και αυτό θα πυροδοτούσε άλλη μία χρηματοπιστωτική κρίση.

Συμπέρασμά μου είναι ότι και τις δύο πλευρές σαφώς συμφέρει μια συμφωνία. Στόχος της βρετανικής διπλωματίας τα επόμενα τρία χρόνια θα είναι να θυμίσει στους Ευρωπαίους ότι οι κίνδυνοι είναι πιο συμμετρικοί απ' όσο νομίζουν.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation