Η μείωση επιτοκίων δεν είναι πανάκεια

Τα χαμηλά επιτόκια οδήγησαν τις αγορές στο χάος. Οι κεντρικές τράπεζες καλούνται να μειώσουν κι άλλο τα επιτόκια για να ”σώσουν” τους χρηματοοικονομικούς ομίλους. Ταυτόχρονα, όμως, θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερο χάος. Ας το σκεφθούν, λοιπόν, λίγο καλύτερα.

Δημοσιεύθηκε: 3 Δεκεμβρίου 2007 - 14:48

του Wolfgang Munchau

”Εάν η ηλιθιότητα μας οδήγησε σε αυτό το χάος, γιατί δεν μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από αυτό”;

- Wing Rogers, Αμερικανός ηθοποιός και συγγραφέας

Σίγουρα το παλεύουμε.

Η ηλιθιότητα που μας οδήγησε στο χρηματοοικονομικό χάος ήταν τα χαμηλά, και περιστασιακά αρνητικά, πραγματικά επιτόκια και μάλιστα σε μακροχρόνιο διάστημα. Τώρα που η φούσκα έσκασε, οι κεντρικές τράπεζες ανταποκρίνονται προχωρώντας σε νέες μειώσεις επιτοκίων.

Έως το τέλος του 2007, εάν οι προσδοκίες των αγορών αποδειχθούν ορθές, η Federal Reserve θα έχει μειώσει τα επιτόκιά της 1% από το υψηλότερο επίπεδό τους. Η μείωση επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες όταν υπάρχει φόβος οικονομικής επιβράδυνσης, αποτελεί την ”ορθόδοξη πολιτική” των αρχών του 21ου αιώνα.

Αυτή η ”ορθόδοξη πολιτική” έχει τις ρίζες της σε παλαιότερες περιόδους ύφεσης. Η φούσκα στην αγορά ακινήτων οδήγησε στο ”Μεγάλο Κραχ” της δεκαετίας του ’30, ενώ πιο πρόσφατα, στοίχισε στην Ιαπωνία μία δεκαετία αναιμικής ανάπτυξης.

Αυτό που μετέτρεψε τις συγκεκριμένες κρίσεις σε καταστροφή ήταν μία σειρά λανθασμένες πολιτικές. Και στις δύο περιπτώσεις οι κεντρικές τράπεζες απέτυχαν να ανταποκριθούν στην κάθετη πτώση του πληθωρισμού.

Μόλις ο αποπληθωρισμός έκανε την εμφάνισή του σε Ευρώπη και ΗΠΑ τη δεκαετία του ’30 και σε Ιαπωνία τη δεκαετία του ’90, τα μηδενικά επιτόκια μετέτρεψαν τη νομισματική πολιτική σε αδύναμο στοιχείο: από τη στιγμή που τα επιτόκια δεν μπορούν να υποχωρήσουν χαμηλότερα του 0%, υποτίθεται ότι τα πραγματικά επιτόκια θα είναι θετικά.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον η νομισματική πολιτική χάνει τη δύναμή της. Το μάθημα που έχουν λάβει οι ασκούντες την τρέχουσα νομισματική πολιτική είναι ότι όσο πιο γρήγορα παρέμβεις τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχεις να αποτρέψεις την ύφεση.

Όμως μία ιστορική παρατήρηση οδηγεί σε διαφορετικά συμπεράσματα. Το μεγάλο λάθος των κεντρικών τραπεζών σε αυτές τις περιόδους ήταν ότι δεν προέβλεψαν την κάθετη υποχώρηση του πληθωρισμού.

Σήμερα, βέβαια, βιώνουμε μία εντελώς διαφορετική κατάσταση. Προβλέπεται άνοδος των πληθωριστικών πιέσεων. Ο δομικός πληθωρισμός στις ΗΠΑ είναι υψηλότερος από τον στόχο της Fed. Στην ευρωζώνη το ισχυρό ευρώ οδήγησε τον πληθωρισμό στο 3% τον Νοέμβριο.

Παράλληλα, είτε είναι Φιλανδές νοσοκόμες είτε Γερμανοί μηχανοδηγοί, οι Ευρωπαίοι ζητούν σημαντικές αυξήσεις μισθών. Αρκετές από τις διαπραγματεύσεις δεν έχουν ως βάση την σύνδεση της αύξησης αποδοχών με την παραγωγικότητα και την πορεία του πληθωρισμού.

Από την άλλη πλευρά, βάσει των μακροπρόθεσμων προοπτικών, ο μέσος πληθωρισμός στην ευρωζώνη αναμένεται να κινηθεί κοντά στο 2,5% και στο επόμενο έτος, δηλαδή υψηλότερα από το όριο του 2% που έχει θέσει η ΕΚΤ. Αν και κάποιοι αναμένουν υποχώρηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη το 2008, κανείς δεν τολμά να προβλέψει ότι θα ”πέσει” από το 2%.

Ως εκ τούτου οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα δικαιολογούσαν μία ”ουδέτερη” νομισματική πολιτική. Συμφωνώ, δε, στην άποψη ότι υπάρχει πιθανότητα σημαντικής υποχώρησης ή ακόμη και ύφεσης της οικονομίας των ΗΠΑ. Όμως η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να αποτελέσει την απάντηση και σε αυτό το πρόβλημα.

Δεν πρόκειται για μία ηθική αντιπαράθεση. Πρόκειται για το ποιες είναι ακριβώς οι δυνατότητες που έχει μία κεντρική τράπεζα. Εάν οι αγορές δημιουργούν φούσκα, κάποιος θα περίμενε ότι θα υπάρξει και σταδιακή ανάκαμψη, μόλις αυτή η φούσκα ”σκάσει”.

Σαφώς χαμηλότερα επιτόκια διασφαλίζουν ότι δεν θα οδηγηθούμε σε ύφεση, όμως, ταυτόχρονα μας κατευθύνουν σε νέους κινδύνους. Μεταξύ των πλέον επικίνδυνων ενδεχόμενο υψηλότερου πληθωρισμού στο μέλλον.

Η ηθική αντιπαράθεση σε αυτήν την περίπτωση είναι η εξής: οι τράπεζες απολαμβάνουν μόνες υψηλά κέρδη στις καλές εποχές. Στις κακές εποχές παρακαλούν τις κεντρικές τράπεζες να τις στηρίξουν.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα χαμηλά επιτόκια μας οδήγησαν στο χάος. Ταυτόχρονα ακόμη πιο χαμηλά επιτόκια δεν πρόκειται να μας ”βγάλουν” από αυτό. Ως εκ τούτου οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμες.

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation