Οι ιστορίες τρόμου δε θα σταματήσουν τους λαϊκιστές

Η ψήφος της Βρετανίας υπέρ της αποχώρησής της από την ΕΕ έχει σταθεί το πιο κατακλυσμιαίο παγκόσμιο πολιτικό γεγονός μέχρι στιγμής φέτος.

Μέσα στους επόμενους 12 μήνες, μπορεί να δούμε ένα ή περισσότερα από τα εξής: μια νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, μια ήττα της ιταλικής κυβέρνησης στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, μια νίκη της Μαρίν Λεπέν στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, ένα δεξιό κόμμα κατά της μετανάστευσης και του ευρώ να γίνεται το μεγαλύτερο κόμμα της γερμανικής αντιπολίτευσης. Δε θα πραγματοποιηθούν όλες αυτές οι καταστροφές. Αλλά μία ή δύο από αυτές μπορεί να συμβούν.

Και σε αυτή τη λίστα θα μπορούσε κανείς να προσθέσει κάποιες μικρές αναποδιές, όπως η αποτυχία διμερών εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ με τις ΗΠΑ ή τον Καναδά.

Η περίοδος πριν το δημοψήφισμα για το Brexit προσφέρει τέσσερα σημαντικά μαθήματα σε εκείνους που θα παλέψουν στις επικείμενες εκστρατείες από την πλευρά του κατεστημένου. Αυτά έχουν σημασία γιατί κάποια από τα λάθη που έκανε το φίλα προσκείμενο στην ΕΕ στρατόπεδο στη Βρετανία επαναλαμβάνονται με τον ίδιο ενθουσιασμό.

Το πρώτο είναι: μη βασίζεστε στις δημοσκοπήσεις ή άλλες μορφές πρόβλεψης του μέλλοντος. Η αδιακρισία και το θράσος του υπέρ του Brexit στρατοπέδου κινητοποίησε εκατομμύρια ψηφοφόρους που δεν εμφανίστηκαν σε προηγούμενες εκλογές. Μου έχουν πει ότι οι μέθοδοι των Αμερικανών δημοσκόπων είναι σε τεχνικό επίπεδο ανώτερες από τις βρετανικές. Μπορεί. Αλλά αν ο καθοριστικός παράγοντας σε μια εκλογική αναμέτρηση είναι η συμμετοχή, τότε ακόμη και οι καλύτερες δημοσκοπήσεις δεν είναι αξιόπιστες. Το ίδιο ισχύει και για τις αγορές στοιχημάτων. Αν υπάρχει πραγματική αβεβαιότητα, οι μηχανισμοί της αγοράς δεν παράγουν οποιαδήποτε πληροφορία. Αυτό απλά σημαίνει ότι περισσότερος κόσμος παραπλανάται.

Το δεύτερο μάθημα είναι: μη ρισκάρετε περισσότερα ελπίζοντας σε μεγαλύτερη νίκη. Μια κάποιας μορφής ανταρσία βρίσκεται σε εξέλιξη κατά της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και των θεσμών της. Τα πραγματικά εισοδήματα των ψηφοφόρων έχουν παραμείνει στάσιμα στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, όπως επίσης και σε κάποιες χώρες της ευρωζώνης.

Ο κόσμος μπορεί λανθασμένα να συνδέει την υποχώρηση των εισοδημάτων του με την αύξηση της μετανάστευσης ή με τη φιλελευθεροποίηση του εμπορίου. Αν θέλετε να διαλύσετε αυτές τις αντιλήψεις, χρειάζεται να κάνετε περισσότερα από το να επιδεικνύετε έρευνες φιλελεύθερων οικονομικών think tanks. Θα πρέπει να προσφέρετε αξιόπιστες πολιτικές ώστε να αντιμετωπίσετε την πτώση στα πραγματικά εισοδήματα. Η απουσία μιας τέτοιας δέσμευσης ήταν μεγάλο μείον για το υπέρ της ΕΕ στρατόπεδο στη Βρετανία.

Αυτό οδηγεί σε ένα τρίτο μάθημα: μην προσβάλετε ή προκαλείτε τους ψηφοφόρους. Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit, η χαμένη πλευρά συνέχισε να επισημαίνει ότι οι υποστηρικτές του Brexit ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία και κατά μέσω όρο λιγότερο μορφωμένοι. Η διαβόητη απεικόνιση των μισών υποστηρικτών του κ. Τραμπ ως ανήθικους από την κ. Κλίντον, εντάσσεται στην ίδια κατηγορία. Όσο περισσότερο προσβάλλετε την αντίπαλη πλευρά, τόσο καταλήγετε να σπρώχνετε τους αναποφάσιστους στο στρατόπεδό της.

Επιπλέον, φροντίστε να μην προκαλείτε. Στην Ευρώπη, όπου τα εκλογικά σώματα επαναστατούν κατά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, διασφαλίστε ότι οι πρώην πρόεδροι της Κομισιόν δεν θα προσφέρουν υπηρεσίες lobbying σε μεγάλες αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες, όπως συνέβη με τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και την Goldman Sachs. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν πρέπει να αφήνουν αμφιβολίες σε καμία από τις δύο πλευρές, ότι αυτή η συμφωνία δε θα είναι προς όφελός τους.

Και, τέλος, μην τρομάζετε τους ψηφοφόρους. Το «Project Fear» ήταν καταστροφή στη Βρετανία. Αν το μέσο εισόδημα των ψηφοφόρων έχει μείνει στάσιμο εδώ και πάνω από μια δεκαετία, δεν πρόκειται να φοβηθούν στην απειλή μιας ύφεσης. Για ποιο λόγο ένας Βρετανός εργαζόμενος με χαμηλά εισοδήματα να ανησυχήσει επειδή το Σίτι θα χάσει την πρόσβαση στην κοινή αγορά; Το επιχείρημα είναι πολιτικά αστοιχείωτο και οικονομικά αμφιλεγόμενο.

Όταν είδα μια έρευνα που υποστήριζε ότι οι εμπορικές πολιτικές του κ. Τραμπ θα επέφεραν ύφεση στις Ηνωμένες Πολιτείες, η άμεση αντίδρασή μου ήταν: ωχ, όχι πάλι. Το πρόβλημα με τις ιστορίες τρόμου δεν είναι μόνο ότι δεν λειτουργούν πλέον με τα απρόβλεπτα εκλογικά σώματα. Πολύ συχνά είναι και αναληθείς ή σε τεράστιο βαθμό υπερβολικές. Αν και ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος του Brexit παραμένει αβέβαιος, η οικονομία της Βρετανίας έχει μέχρι στιγμής αψηφήσει τις προβλέψεις μιας βαθιάς ύφεσης. Υποπτεύομαι ότι το ίδιο θα ισχύσει και στην περίπτωση μιας νίκης Τραμπ ή ενός θριάμβου του λαϊκίστικου Κινήματος των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία. Οι αγορές μπορεί να πανικοβληθούν την επόμενη ημέρα, αλλά οι οικονομικές συνέπειες θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν.

Αυτές οι ιστορίες τρόμου έχουν προσθέσει σε μια γενικευμένη απώλεια εμπιστοσύνης στο επάγγελμα του οικονομολόγου και τη φήμη του ως ανεξάρτητου κριτή. Με αυτή την απώλεια, χάνεται επίσης και ο σεβασμός σε διεθνείς θεσμούς όπως ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ, όλοι πρόθυμοι συμμετέχοντες στον τρόμο του Brexit. Αυτό που προέκυψε από αυτή τη συλλογική υπερβολή, ήταν το επάγγελμα να χάσει την επιρροή του στο σημαντικό τωρινό debate για το ποια μορφή θα πρέπει να πάρει το Brexit. Είναι πλέον ένα debate μεταξύ δικηγόρων και πολιτικών από τους κόλπους του Συντηρητικού κόμματος.

Το Brexit είναι ένα παράδειγμα που ταιριάζει στη δυναμική των εξεγέρσεων των ψηφοφόρων στις βορειοατλαντικές δημοκρατίες. Μας δείχνει πόσο γρήγορα μπορούν να καταρρεύσουν καλά παγιωμένα καθεστώτα και πώς το απίθανο γίνεται αναπόφευκτο. Το δυτικό πολιτικό κατεστημένο πρέπει να φερθεί πιο έξυπνα.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation