Όλα τα σημάδια δείχνουν επιβράδυνση στις ΗΠΑ...

Ο κ. David Rosenberg της Merrill Lynch δηλώνει: ”Η καταναλωτική επιβράδυνση θα τραβήξει το ΑΕΠ των ΗΠΑ κάτω από το 1% (σε ετήσια βάση) κατά το τρέχον τρίμηνο, μετά την ανάκαμψη 3,9% στο γ’ τρίμηνο. Θα ακολουθήσουν πιθανότατα περισσότερες μειώσεις επιτοκίων από τη Federal Reserve. Πολύ περισσότερες. Δεν θα εκπλαγώ εάν το επιτόκιο των Fed funds υποχωρήσει έως το 2%”.

Δημοσιεύθηκε: 15 Νοεμβρίου 2007 - 13:31

του David Rosenberg*

Ο Αμερικανός καταναλωτής βρίσκεται στα πρόθυρα να βιώσει την πρώτη φάση ύφεσης, για πρώτη φορά από το 1991, όταν είχε για τελευταία φορά την εμπειρία των πολύ υψηλών τιμών πετρελαίου, της αποδυνάμωσης της απασχόλησης, του αποπληθωρισμού στην αγορά ακινήτων και της επιβολής αυστηρότερης πιιστωτικής πολιτικής.

Η καταναλωτική επιβράδυνση θα τραβήξει το ακαθάριστο εθνικό προϊόν των ΗΠΑ κάτω από το 1% (σε ετήσια βάση) κατά το τρέχον τρίμηνο, μετά την ανάκαμψη 3,9% στο γ’ τρίμηνο. Θα ακολουθήσουν πιθανότατα περισσότερες μειώσεις επιτοκίων από τη Federal Reserve. Πολύ περισσότερες. Δεν θα εκπλαγώ εάν το επιτόκιο των Fed funds υποχωρήσει έως το 2%.

Πολλές πλευρές του χρηματιστηρίου έχουν αρχίσει να προεξοφλούν αυτή τη μακροοικονομική μας άποψη. Ο δείκτης S&P 500 έχει ενισχυθεί σχεδόν 3% φέτος, αλλά οι τραπεζικοί τίτλοι έχουν υποχωρήσει 16% και τα κυκλικά καταναλωτικά αγαθά 11%.

Στην επόμενη φάση πιθανότατα θα δούμε επέκταση σε περιοχές της αγοράς και της οικονομίας που ιστορικά ανταποκρίνονται στις μεταβολές των καταναλωτικών δαπανών. Σε πραγματικούς όρους οι καταναλωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί με το πρωτοφανές σερί των 63 συνεχόμενων τριμήνων, ξεπερνώντας κατά πολύ την άνθηση της δεκαετίας του ’80. Αυτή η πρωτάκουστη εξέλιξη οφείλεται στην πανίσχυρη επίδραση της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, της δημοσιονομικής γαλαντομίας, της εκτίναξης στις τιμές ακινήτων και της ευρύτατης διαθεσιμότητας των πιστώσεων.

Όμως, ο καλπασμός στις τιμές της ενέργειας αρχίζει να ”δαγκώνει” και είναι ένας λόγος για τον οποίο η καταναλωτική εμπιστοσύνη αρχίζει να μειώνεται. Η κίνηση του πετρελαίου πάνω από τα 90 δολάρια ανά βαρέλι είναι αντίστοιχη με φορολογική αύξηση στην αμερικανική οικονομία, που εισάγει 10 εκατ. βαρέλια την ημέρα ημερησίως.

Οι παραδοσιακοί κανόνες της αγοράς δείχνουν ότι, εάν διατηρηθούν τα τρέχοντα επίπεδα, οι τιμές της ενέργειας και μόνο θα απορροφήσουν έως 1,5 ποσοστιαία μονάδα από τις καταναλωτικές δαπάνες. Οι τιμές της βενζίνης στα 3 δολ. ανά γαλόνι έχουν αυξηθεί περισσότερα από 80 σεντς, υψηλότερα απ’ όσο έναν χρόνο πριν. Αυτό αντιστοιχεί σε φόρους 100 δισ. δολαρίων. Οι προθεσμιακές αγορές πετρελαίου θέρμανσης έφτασαν στα 2,62 δολ. ανά γαλόνι, αυξημένες κατά 60% από τις αρχές του έτους. Το υπουργείο Ενέργειας εκτιμά ότι ο λογαριασμός θέρμανσης για το μέσο νοικοκυριό θα αυξηθεί 22% φέτος στα 1.785 δολάρια από 1.466 δολάρια πέρυσι.

Εν τω μεταξύ, είναι ευδιάκριτο ότι δρομολογείται επιβράδυνση της απασχόλησης. Οι μισθολογικές αυξήσεις κινούνται μόλις στο 1% σε ετήσια βάση, ποσοστό που είναι το μικρότερο από την άνοιξη του 2004. Μόνο τρεις ευρύτεροι κλάδοι δημιουργούν θέσεις εργασίας: η κυβέρνηση, η υγεία - εκπαίδεση και η ψυχαγωγία. Περίπου το 60% της πίτας απασχόλησης κάνει απολύσεις: χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μεταποίηση (με 2 εκατ. θέσεις εργασίας στη στέγαση), λιανικές πωλήσεις και κατασκευές κατοικίας, που έκοψαν περισσότερες από 50.000 θέσεις εργασίας τους δύο τελευταίους μήνες. Και να θυμόμαστε ότι ποτέ δεν υπήρξε στιγμή στην Ιστορία που να αυξάνεται η ανεργία με ρυθμό 1% και πιο πολύ και να μην πραγματοποιείται από πίσω ύφεση.

Στην αγορά στέγασης ο Σεπτέμβριος ήταν ψυχρολουσία. Οι κατασκευαστές μείωσαν τις ενάρξεις στο χαμηλό δεκαετίας του 1,19 εκατ. (σε ετήσια βάση) και 4,4 εκατ. σπίτια παραμένουν απούλητα -16% υψηλότερα από πέρυσι. Γίνονται εμφανείς οι σταθερές αποπληθωριστικές πιέσεις και οι χαμηλότεροι όγκοι δραστηριότητας. Οι ενάρξεις κατασκευής οικιών θα πρέπει να πέσουν έως τις 800.000 για να καθαρίσει η αγορά.

Η στέγαση είναι ένα ενεργητικό ύψους 23.000 δισ. δολαρίων, αλλά αυτή η αγορά θα παραμείνει πιεσμένη επί χρόνια και οι καταναλωτές δεν έχουν ακόμη νιώσει τις βαθύτερες αρνητικές επιπτώσεις στην αίσθηση πλούτου.

Η αναρρίχηση στις τιμές των αμερικανικών σπιτιών σε επίπεδο-ρεκόρ έκανε τους ιδιοκτήτες να νιώθουν πιο πλούσιοι και να ξοδεύουν περισσότερα από τα έσοδά τους. Σε κανέναν άλλο κύκλο που γνωρίζουμε δεν είχαν ξεπεράσει σε τόσο μεγάλο ποσοστό οι καταναλωτικές δαπάνες την αύξηση του ατομικού εισοδήματος -κατά σχεδόν μία ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα ετησίως την τελευταία εξαετία. Από τα τέλη του 2001 η αναλογία του καταναλωτικού χρέους ως προς το διαθέσιμο εισόδημα εκτινάχθηκε από 100% στο ρεκόρ του 136%. Σε έξι χρόνια ο καταναλωτής είχε συσσωρεύσει τόσο χρέος όσο στα 40 προηγούμενα χρόνια μαζί.

Βιώσαμε τον πιο παρατεταμένο πιστωτικό κύκλο στην ιστορία, αλλά αυτή η διαδικασία πλέον αντιστρέφεται και θα χρειαστεί πολυετή διόρθωση.

Το σενάριο που βλέπουμε να εκτυλίσσεται αφορά στις δευτερογενείς επιπτώσεις στην αγορά ακινήτων και στη μειωμένη διαθεσιμότητα πιστώσεων στον καταναλωτή. Η επιβράδυνση της απασχόλησης και η αυξανόμενη ανεργία θα πλήξουν περαιτέρω το πραγματικό εισόδημα. Το 35% των καταναλωτικών δαπανών που αφορούν σε κυκλικά και σε δευτερεύουσας ανάγκης καταναλωτικά αγαθά θα αποδειχτεί ιδιαίτερα ευάλωτο. Κατά ειρωνία, αυτό ήταν το κομμάτι των χρηματιστηριακών μετοχών που απολάμβανε τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις ανάπτυξης το 2008.

*Ο αρθρογράφος είναι επικεφαλής οικονομολόγος Βορείου Αμερικής της Merrill Lynch.

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation