Με βρετανική ψυχραιμία απαντάει η ΕΚΤ στο Brexit

Το Brexit ήταν το ζήτημα της ημέρας, όταν ο Μάριο Ντράγκι εμφανίστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Πορτογαλία αυτή την εβδομάδα, αλλά στην ομιλία του ο πρόεδρος της ΕΚΤ δεν αναφέρθηκε καν στην επίμαχη λέξη.

Από τη στιγμή που ο κ. Ντράγκι είναι γνωστός για τους λεκτικούς αυτοσχεδιασμούς του, η απόφασή του να περιοριστεί σε προσχεδιασμένες παρατηρήσεις για το διεθνές νομισματικό σύστημα λέει πολλά για το πώς αντιμετωπίζει το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος ο θεματοφύλακας της νομισματικής σταθερότητας στην ευρωζώνη.

Σε σχόλια που έκανε πριν την ομιλία του, ο πρόεδρος της ΕΚΤ υποστήριξε ότι η θλίψη είναι το συναίσθημα που περιγράφει καλύτερα την αντίδραση του για το δημοψήφισμα. Αλλά δεν έδωσε την εντύπωση ενός ανθρώπου -ή μιας κεντρικής τράπεζας- σε κατάσταση πανικού.

Ο κ. Ντράγκι δεν είχε λόγο να μην ακολουθήσει πιστά τις προγραμματισμένες δηλώσεις, όπως έκανε το καλοκαίρι του 2012, όταν είχε διαμηνύσει ότι θα κάνει «whatever it takes» για να σώσει την ευρωζώνη από την κατάρρευση.

Η αντίδρασή του αυτή τη φορά ήταν η επίδειξη της βρετανικής υποτίθεται αρετής του να διατηρείς την ψυχραιμία σου και να συνεχίζεις προς τα μπρος.

Αξιωματούχοι της ΕΚΤ αναγνωρίζουν πως είναι ακόμα πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί σωστά ο αντίκτυπος του Brexit. Aλλά η αντίδραση όσων έχουν μετοχές ιταλικών και ισπανικών τραπεζών, οι οποίες βούτηξαν μετά το δημοψήφισμα, μπορεί να προμηνύουν μια αντιστροφή των οικονομικών προοπτικών της ευρωζώνης.

Την Τρίτη, οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών σημείωσαν ξανά μεγάλη πτώση, μετά την αποτυχία του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι να πείσει την Ε.Ε. να επιτρέψει στη Ρώμη να προχωρήσει στην κρατική διάσωση των ιδρυμάτων, παρά την επίκληση εκ μέρους του της αναταραχής στις αγορές. Ο Ιγνάσιο Βίσκο, διοικητής της κεντρικής τράπεζας στην Ιταλία, βρισκόταν στο συνέδριο στην πόλη Σίντρα της Πορτογαλίας, την ώρα που οι μετοχές βουτούσαν.

Αν και οι αποδόσεις των ιταλικών κρατικών ομολόγων είναι υπό έλεγχο, παραμένουν οι φόβοι για μια ευρύτερη τραπεζική κρίση στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, εν μέσω ανησυχιών ότι το Brexit θα ακολουθήσουν και άλλα συστημικά σοκ.

Αυτή την εβδομάδα οι αμερικανικοί βραχίονες δύο εκ των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών τραπεζών, της Deutsche Bank και της Santander, δεν κατάφεραν για άλλη μια φορά να περάσουν τα stress tests της Fed, εγείροντας ερωτήματα για τις δραστηριότητές τους στις ΗΠΑ.

Για την ώρα η ΕΚΤ δεν είναι μόνη σε αυτό που τις επόμενες εβδομάδες και μήνες μπορεί να αποδειχθεί ένα επικίνδυνο αίσθημα εφησυχασμού. Η εκτίμησή της ευθυγραμμίζεται με τις προβλέψεις του ιδιωτικού τομέα, που αναμένουν ότι η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε. θα κοστίσει στην ευρωζώνη 0,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την επόμενη τριετία.

Μολονότι αυτό είναι σίγουρα ένα πισωγύρισμα για μια οικονομία που παραμένει αδύναμη, δεν είναι σε καμία περίπτωση μια καταστροφή.

Ακόμα και στο απόγειο της αναταραχής στις αγορές την περασμένη εβδομάδα, δεν υπήρξαν σοβαρές εστίες έλλειψης ρευστότητας. Ενώ το μέλος το Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ, περιέγραψε το Brexit ως ένα «μεγάλο σοκ», δεν υπήρξαν πολλές ενδείξεις ότι η ΕΚΤ ετοιμάζεται να προχωρήσει σε νέο γύρο μείωσης επιτοκίων, ή να χαλαρώσει το πακέτο ποσοτικής χαλάρωσης. Παραμένει σε στάση αναμονής.

Το χτύπημα θα είναι πολύ πιο επιζήμιο για την ίδια τη Βρετανία, που σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Βίτορ Κονστάντσιο, δεν είναι μια μεγάλη οικονομική περιοχή.

Κάποιοι θεώρησαν πως ένα πιο σημαντικό ορόσημο για την παγκόσμια οικονομία θα είναι το αν η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια, ή θα αποφασίσει λόγω Brexit να μην κάνει κίνηση.

Ο κ. Ντράγκι ήταν λιγότερο αισιόδοξος από άλλους σχετικά με το τι μπορεί να προκύψει στο μέλλον και η απροθυμία του να μιλήσει για το Brexit μπορεί να οφείλεται και στο ότι ως ένας μη εκλεγμένος τεχνοκράτης θωρεί πως πρέπει να είναι προσεκτικός στη δημοσιοποίηση των θέσεών του για ένα πολιτικά φορτισμένο ζήτημα.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν εξίσου προσεκτικός και κατά τη διάρκεια της καμπάνιας για το δημοψήφισμα, εν μέρει γιατί φοβόταν πως οποιαδήποτε έκκληση εκ μέρους του υπέρ της παραμονής θα βοηθούσε τους οπαδούς της αποχώρησης περισσότερο από αυτούς που αγωνίζονταν υπέρ της παραμονής.

Η μεγάλη ανησυχία παραμένει πως ένα Brexit θα προκαλούσε παρατεταμένη αβεβαιότητα για το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Αν η πολιτική ένταση μεταφερθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την ήπειρο, η εκκολαπτόμενη ανάκαμψη των επενδύσεων στην ευρωζώνη θα εξαλειφθεί και δεν θα υπάρχουν πολλά που θα μπορούν να κάνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες για να την επαναφέρουν.

Ο κ. Κονστάντσιο δεν αποκάλυψε πολλά για το τι θα μπορούσε να κάνει η ΕΚΤ, αν η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει πυροδοτούσε ένα ευρύτερο κύμα αβεβαιότητας σε όλη την Ευρώπη. «Αν οι επιπτώσεις είναι πιο σοβαρές, τι θα μπορούσε να γίνει; Αυτό αφορά τις άλλες αρχές, όχι την ΕΚΤ», απάντησε.

Η ηγεσία της ΕΚΤ ωστόσο θα θέλει να έχει ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής απάντησης της Ευρώπης. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας του, ο κ. Ντράγκι άφησε τη Σίντρα για τις Βρυξέλλες.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ έχει καταστήσει σαφές πως ο θεσμός θέλει περισσότερη ομοσπονδιοποίηση. Αλλά οι εξελίξεις μπορεί να παροτρύνουν τον κ. Ντράγκι να μιλήσει πιο ανοιχτά τους επόμενους μήνες.

Στα περιθώρια της συνάντησης της ΕΚΤ, που πραγματοποιήθηκε στο άλλοτε τουριστικό θέρετρο της πορτογαλικής βασιλικής οικογένειας, οι συζητήσεις αφορούσαν τις άμεσες εξελίξεις.

Δύο από τα αστέρια που είχε προγραμματιστεί να μιλήσουν στο συνέδριο είχαν ήδη αποσύρει τη συμμετοχή τους. Η Τζάνετ Γέλεν και ο Μαρκ Κάρνεϊ, οι επικεφαλής των Fed και BoE, έμειναν σπίτι με το μυαλό στις αγορές. Οι ομιλίες τους αντικαταστάθηκαν από ένα έκτακτο πάνελ για το Brexit.

To αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είχε αφήσει στη θλίψη όσους είχαν κάνει το ταξίδι. Είχαν εργαστεί σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και είχαν ένα αίσθημα απώλειας για τους Βρετανούς με τους οποίους είχαν συνεργαστεί.

Ορισμένοι είχαν την έκφραση χωρισμένων εραστών που δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί τους είχαν παρατήσει. Όσοι ήταν από το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν απολογητική στάση. Ο Ντέιβιντ Βάινς, ακαδημαϊκός από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προσπάθησε να καθησυχάσει το κοινό πως το ζήτημα δεν αφορά στην Ε.Ε. αλλά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο ίδιος δήλωσε πως αισθάνεται «ντροπή» που προέρχεται από τη χώρα που προκάλεσε αυτό το σοκ στον υπόλοιπο κόσμο.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation