Τι πρέπει να κάνει ο επόμενος Βρετανός πρωθυπουργός

Στις 22 Μαϊου, ο Μπόρις Τζόνσον έκανε μια πρόβλεψη για το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου μετά το δημοψήφισμα:

«Απέναντι στην επιλογή να αναλάβουν ξανά τον έλεγχο ή να βουλιάξουν ακόμα πιο βαθιά στο ομοσπονδιακό υπερκράτος, οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας στις 23 Ιουνίου. Όπως ήταν αναμενόμενο, το Project Φόβος κατέληξε μια τεράστια αποτυχία. Οι αγορές ήταν ήρεμες. Η στερλίνα δεν κατέρρευσε».

Δυστυχώς, η πρόβλεψη αποδείχθηκε λανθασμένη. Μετά την μεγαλύτερη ποσοστιαία διήμερη πτώση, η στερλίνα υποχώρησε σε χαμηλό τριάντα ετών έναντι του δολαρίου. Η S&P και η Fitch υποβάθμισαν το αξιόχρεο της χώρας. Οι επενδυτές επιτέθηκαν στις τραπεζικές μετοχές.

Μέχρις στιγμής, οι ειδικοί, που είχε αποκηρύξει ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάικλ Γκόουβ, έχουν επιβεβαιωθεί.

Ο κ. Τζόνσον είναι για τις οικονομικές προβλέψεις ότι και η Αγγλία στο ποδόσφαιρο. Οποιοσδήποτε ενημερωμένος πολίτης γνώριζε ότι μια ψήφος υπέρ του Brexit θα επέφερε πλήγμα στην οικονομία μεσοπρόθεσμα. Το υπουργείο Οικονομικών ίσως να υποτιμούσε τελικά το σοκ. Θα προκαλούσε μεγάλη έκπληξη αν γλυτώναμε την ύφεση.

Αυτή η τρελή πράξη αυτοτραυματισμού θα επιβαρύνει εκατομμύρια ανθρώπους που δεν έχουν καμία ευθύνη. Είναι πιθανό πως όσοι ψήφισαν υπέρ της εξόδου θα αρχίσουν να νιώθουν ενοχές. Οι ψηφοφόροι μπορεί να συμπεράνουν τελικά ότι οι ηγέτες της καμπάνιας του «Leave» ήταν ψεύτες ή ηλίθιοι.

Είναι εύκολο να συμφωνήσει κανείς με την άποψη του καθηγητή του Χάρβαρντ, Κένεθ Ρογκόφ, πως το εμπόδιο για την αλλαγή στο status quo έπρεπε να είναι πολύ υψηλότερο από το 50% των ψήφων σε ένα δημοψήφισμα τόσο μεγάλης σημασίας όσο και αυτό.

Όπως έχουν τα πράγματα, επιτράπηκε στο 36% όσων είχαν δικαίωμα ψήφου να αποφασίσουν «χωρίς ένα κατάλληλο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών».

Αυτή είναι μόνο μια πτυχή της ανευθυνότητας που επέδειξε ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, κατά την διάρκεια αυτής της πολύ σημαντικής διαδικασίας. Δεν προκαλεί έκπληξη για παράδειγμα, ότι δυσκολεύτηκε να ταχθεί με πειστικό τρόπο υπέρ του Remain μετά από πέντε χρόνια κατά τα οποία ασκούσε κριτική σχεδόν για τα πάντα στην Ε.Ε. Αποδείχθηκε ολέθρια κοντόφθαλμος.

Υπάρχει τρόπος να ματαιωθεί η όλη διαδικασία; Νομικά, ναι. Όπως ορθά υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι του Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια κοινοβουλευτική και όχι δημοψηφισματική δημοκρατία. Το βήμα που πρέπει να γίνει για να αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ε.Ε. είναι να εκδώσει δήλωση υπό το άρθρο 50 της συνθήκης της Λισαβόνας για την πυροδοτηθεί η διαδικασία. Με βάση το νόμο, το δημοψήφισμα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Μόνο το κοινοβούλιο μπορεί να προβεί στη σχετική δήλωση, γιατί μόνο αυτό θεσπίζει νόμους.

Μετά την εκλογή ενός νέου ηγέτη για το Συντηρητικό κόμμα και ενδεχομένως και την διενέργεια νέων βουλευτικών εκλογών, ο νέα πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θα μπορούσε, παραφράζοντας τα λόγια το αυτοκράτορα Χιροχίτο στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, να διακηρύξει ότι δεδομένου του «αναπάντεχου» οικονομικού πλήγματος και του κινδύνου διάλυσης του Ηνωμένου Βασιλείου, η κατάσταση «δεν έχει εξελιχθεί με ευνοϊκό τρόπο για το Ηνωμένο Βασίλειο».

Θα μπορούσε να ξεχάσει τελείως το όλο ζήτημα ή εναλλακτικά να διενεργήσει νέο δημοψήφισμα, απλά για να διαβεβαιώσει ότι ο λαός συμφωνεί. Η επιθυμία του στρατοπέδου που ήταν υπέρ της αποχώρησης να μην ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 και η αποφασιστικότητα των ηγετών της Ε.Ε. να μην διαπραγματευτούν μέχρι τότε, μπορεί να προσφέρει το απαιτούμενο χρονικό διάστημα για να αλλάξουν οι υφιστάμενες απόψεις.

Πολιτικά ωστόσο, η επιλογή αυτή θα οδηγούσε σε ολισθηρό έδαφος, ακόμα και τον νέο πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον.

Σε αυτήν την περίπτωση, μια δεύτερη επιλογή θα ήταν να διαμηνύσει στην υπόλοιπη Ε.Ε. πως η αρχή της ελεύθερης μετακίνησης πρέπει να επανεξεταστεί. Θα μπορούσε να ζητήσει μια έκτακτη ρύθμιση. Εξάλλου, η παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου και η διατήρηση (αν και λίγο πιο περιορισμένης) της πρόσβασης στην αγορά εργασίας του Ηνωμένου Βασιλείου θα ήταν προτιμότερες από το Brexit και μια αυστηρά περιορισμένη δυνατότητα εισόδου. Μόνο με περιορισμούς στην μετακίνηση, μπορεί να επιτευχθεί ποτέ μια συμφωνία για ένταξη της Τουρκίας ή της Ουκρανίας. Οι ΗΠΑ επισήμαναν με διακριτικό τρόπο στην Ε.Ε. τι διακυβεύεται.

Στην συνέχεια θα μπορούσε να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα για τους νέους όρους και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να παραμείνει στην Ε.Ε.

Είναι πιθανό ωστόσο η Ε.Ε. να αποκλείσει τους περιορισμούς στην μετακίνηση. Αν συμβεί κάτι τέτοιο οι υποστηρικτές του Brexit πρέπει να αναγνωρίσουν κάτι που θέλουν να αγνοούν: δεν μπορούν να έχουν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.

Ο κ. Τζόνσον επιμένει ότι θα «υπάρχει δημοκρατικός έλεγχος της μεταναστευτικής πολιτικής». Τονίζει επίσης πως «θα υπάρχει ελεύθερο εμπόριο και πρόσβαση στην ενιαία αγορά». Αλλά αν η Ε.Ε. παραμείνει προσηλωμένη στις τρέχουσες πολιτικές της, τότε η πρόσβαση στην ενιαία αγορά που απολαμβάνει σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο θα πάψει να είναι διαθέσιμη, από την στιγμή που δεν συμβαδίζει με ελέγχους στην μετανάστευση εντός της Ε.Ε. Ο κ. Τζόνσον πρέπει να πάρει μια απόφαση.

Η «πρόσβαση στην ενιαία αγορά» είναι μια διφορούμενη φράση. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αντιστοιχεί στην πρόσβαση που απολαμβάνει σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά μπορεί να σημαίνει μια πιο περιορισμένη πρόσβαση, σαν αυτή που έχουν ας πούμε οι ΗΠΑ. Αν αυτό είναι που επιδιώκει το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να το πει. Αλλά η αποχώρηση από την Ε.Ε. και η προσπάθεια διατήρησης της υφιστάμενης πρόσβασης στην ενιαία αγορά, με την αποδοχή της ελεύθερης μετακίνησης των εργαζομένων, θα ήταν μια τρέλα. Αν το Ηνωμένο Βασίλειο είναι διατεθειμένο να τα αποδεχθεί όλα αυτά, τότε θα έπρεπε να παραμείνει εντός της Ε.Ε., από την στιγμή που θα συνέχιζε να έχει φωνή για τους κανονισμούς στην ενιαία αγορά.

Οι περιορισμοί στην μετανάστευση είναι η ουσία του ζητήματος. Αν είναι αναπόφευκτοι για το Ηνωμένο Βασίλειο μετά το δημοψήφισμα και αν η Ε.Ε. δεν μετατοπιστεί, τότε το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να χάσει την πρόσβαση στην ενιαία αγορά και να ανοίξει διαπραγματεύσεις για την καλύτερη δυνατή εμπορική συμφωνία που θα επέτρεπε αυτούς τους περιορισμούς.

Αυτήν την στιγμή ωστόσο, το καλύτερο είναι να μην κάνει τίποτα. Το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να αποφασίσει τι θέλει. Η Ε.Ε. πρέπει να αναλογιστεί κατά πόσον η ελεύθερη μετακίνηση είναι απαραβίαστη. Το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να αποφύγει μια πυροδότηση του άρθρου 50: αυτό θα μείωνε την ισχύ του και θα το έβγαζε έξω από την Ε.Ε. μέσα σε δύο χρόνια, πιθανότατα χωρίς εμπορική συμφωνία.

Το αδιέξοδο αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Αλλά θα μπορούσαν να υπάρξουν οφέλη και για τις δύο πλευρές στο να αποφευχθεί ένα βιαστικό και απότομο τέλος.

Όπως λέει ένα παλιό γνωμικό, ένας άνδρας καταδικασμένος σε θάνατο είπε στο βασιλιά του: «Θα μπορούσα να μάθω το άλογο σου να τραγουδάει σε ένα χρόνο». Ο βασιλιάς απάντησε: «Πολύ καλά. Αλλά αν το άλογο δεν τραγουδάει σε ένα χρόνο από τώρα, θα σε εκτελέσω». Μόλις ο εγκληματίας επέστρεψε στο κελί του ο συγκρατούμενος του τού είπε: «Ξέρεις ότι δεν μπορείς να μάθεις σε ένα άλογο να τραγουδάει». Εκείνος απάντησε: «Έχω ένα χρόνο που δεν είχε προηγουμένως. Πολλά μπορούν να συμβούν μέχρι τότε. Το άλογο μπορεί να πεθάνει. Εγώ μπορεί να πεθάνω. Και ποιος ξέρει, το άλογο μπορεί να τραγουδήσει τελικά».

Προτείνω να δοκιμάσουμε αυτό το χρόνο.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation