Το Brexit θα διαλύσει τη Βρετανία

Υπάρχουν δύο ενώσεις των οποίων η τύχη εξαρτάται από την έκβαση του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου.

Αν η Βρετανία επιλέξει το Brexit, οι συνέπειες θα είναι σοβαρές –αν και μάλλον όχι μοιραίες- για τα 27 μέλη που θα παραμείνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γερμανία και η Γαλλία αδιαμφισβήτητα σκέφτονται τρόπους για να ενισχύσουν τη συνοχή της υπόλοιπης ΕΕ. Η δεύτερη ένωση –εκείνη των κρατών του Ηνωμένου Βασιλείου- θα βρεθεί σε μεγαλύτερο κίνδυνο από τις φυγόκεντρες δυνάμεις μιας ψήφου υπέρ της εξόδου.

Εκείνοι που επιθυμούν να αποχωρήσουν, έχουν γίνει η φωνή του έντονου αγγλικού εθνικισμού. Η καμπάνια «Leave» με Συντηρητικούς επικεφαλής, έχει σχεδόν εγκαταλείψει την επιχειρηματολογία της και έχει συνδέσει τη μοίρα της με το λαϊκίστικο βρετανικό κόμμα Ανεξαρτησίας του Νάιτζελ Φάρατζ. Το κοινό τους μήνυμα είναι κατά της μετανάστευσης, κατά του καθεστώτος, κατά των διανοούμενων και κατά των πάντων. Πείτε το εγχείρημα «οργή».

Όποιο κι αν είναι το τελικό αποτέλεσμα, τα κράτη και οι περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου δε θα ψηφίσουν ενωμένα. Μια ματιά στην άποψη των Βρετανών από γεωγραφική σκοπιά, υπονοεί πως τρεις περιοχές σχεδόν σίγουρα θα στηρίξουν τη διατήρηση της τωρινής σχέσης με την Ευρώπη. Το Λονδίνο, η Βόρεια Ιρλανδία και η Σκοτία, όλες παρουσιάζουν ξεκάθαρες πλειοψηφίες φίλα προσκείμενες στην Ευρώπη. Για την Ουαλία δεν είναι τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα.

Το ότι το Λονδίνο κλίνει προς την ευρωπαϊκή ήπειρο προκύπτει από τη φύση του. Η πρωτεύουσα έχει ακμάσει ως παγκόσμια πόλη, υποδεχόμενη εργαζόμενους και μετανάστες από όλη την Ευρώπη και τον κόσμο. Το Λονδίνο αποτελεί την έκτη μεγαλύτερη πόλη της Γαλλίας, φιλοξενώντας μέχρι και 300.000 Γάλλους πολίτες. Προσφέρει ένα δεύτερο –πολλές φορές και πρώτο- σπίτι σε Ιταλούς, Πολωνούς, Ισπανούς, Πορτογάλους και πολλούς άλλους, καθώς σε εκείνους που φτάνουν από πιο μακρινές ακτές.

Η πόλη έχει αγκαλιάσει την πολυπολιτισμικότητά της. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δημοτικών εκλογών, ο Συντηρητικός υποψήφιος Ζακ Γκόλντσμιθ ακολούθησε μια επιθετική, αναίσχυντα ισλαμοφοβική εκστρατεία. Ένας αριθμός-ρεκόρ Λονδρέζων υποστήριξε τον Σαντίκ Χαν, έναν μουσουλμάνο που έχει γεννηθεί στη Βρετανία.

Η πρωτεύουσα δεν έχει τίποτα από την συνειδητά τυπική «αγγλικότητα» που χαρακτηρίζει τους εύπορους αριστοκράτες που κλίνουν προς το Brexit. Και παρότι το Λονδίνο περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό φτωχών, εκείνοι δεν εκφράζουν τα εθνικά παράπονα που εμφανίζουν οι φτωχές πόλεις της ανατολικής ακτής της βόρειας Αγγλίας. Εικάζω ότι, αν χρειαζόταν να επιλέξουν, οι περισσότεροι Λονδρέζοι θα εφάρμοζαν ελέγχους βίζας για επισκέπτες από την ίδια τους χώρα πριν σταματήσουν τη ροή Πολωνών γιατρών και Ινδών μηχανικών.

Η Βόρεια Ιρλανδία, όπου πρόσφατες δημοσκοπήσεις κατέδειξαν μια μεγάλη πλειοψηφία υπέρ της καμπάνιας «Remain», έχει άλλου είδους ανησυχίες. Όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα πράγματα, η Ευρώπη εξετάζεται υπό δύο διαφορετικά πρίσματα. Σε πολύ γενικές γραμμές, η καθολική, κυρίως εθνικιστική κοινότητα τοποθετείται σαρωτικά υπέρ της Ευρώπης. Οι προτεστάντες υπέρμαχοι της πολιτικής ένωσης Βρετανίας-Β. Ιρλανδίας είναι πιο ισάξια μοιρασμένοι, με τις δημοσκοπήσεις να υπονοούν μια προκατάληψη απέναντι στο Brexit. Γενικά, η επαρχία θα ψηφίσει υπέρ της παραμονής.

Μια γενική βρετανική ψήφος υπέρ της διάλυσης των δεσμών με τις Βρυξέλλες θα αποσταθεροποιούσε ένα κομμάτι του Ηνωμένου Βασιλείου που ακόμη φέρει ουλές από τη δογματική βία. Η κοινή συμμετοχή στην ΕΕ στάθηκε καίριας σημασίας για την επιτυχία της βρετανικής και της ιρλανδικής κυβέρνησης, στο να ωθήσουν τους εθνικιστές και τους υπέρμαχους της ένωσης προς την ειρήνη. Η αυξανόμενη ευημερία στο βορρά έχει οικοδομηθεί επάνω στα ανοικτά σύνορα με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και, φυσικά, στις γενναιόδωρες επιχορηγήσεις και τα επενδυτικά κίνητρα από τις Βρυξέλλες.

Το Brexit θα μετάλλασσε ένα νοητό όριο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας, σε εξωτερικό σύνορο μεταξύ της Βρετανίας και της ΕΕ. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ενιαία αγορά και η επιβολή φραγμών στη μετανάστευση θα απαιτούσε την επιστροφή των συνοριακών ελέγχων σε ανθρώπους και στο εμπόριο. Και σε περίπτωση που η Σκοτία πιέσει και πάλι ζητώντας την ανεξαρτησία της, πόσος καιρός θα περάσει μέχρι οι Άγγλοι να αρχίσουν να βλέπουν τη Βόρεια Ιρλανδία ως ανεπιθύμητο οικονομικό βάρος; Αυτού του είδους η συλλογιστική έπεισε την κυβέρνηση του Γιβραλτάρ να υποστηρίξει την φιλοευρωπαϊκή πλευρά.

Ο ευρωσκεπτικισμός στην πραγματικότητα δεν κέρδισε ποτέ έδαφος στη Σκοτία, ίσως εξαιτίας της σύνδεσής της με τους Άγγλους εθνικιστές της δεξιάς των Tories. Το κόμμα Ανεξαρτησίας του κ. Φάρατζ έχει σημειώσει ελάχιστη πρόοδο εκεί. Επομένως, όπως και το Λονδίνο και η Βόρεια Ιρλανδία, η Σκοτία φαίνεται να έχει σίγουρη μια φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία. Μια συνολική έκβαση υπέρ του Brexit που θα τραβήξει απότομα τη Σκοτία εκτός Ευρώπης, θα είναι δώρο για τους εθνικιστές που στηρίζουν την ανεξαρτησία της χώρας.

Αφού έχασε στο δημοψήφισμα του 2014 για την ανεξαρτησία, το κυβερνών σκωτσέζικο κόμμα SPN δέχθηκε πλήγμα στις περσυνές εκλογές για το κοινοβούλιο του Εδιμβούργου. Έχασε τη συνολική πλειοψηφία του και, μαζί με αυτήν, τη δυνατότητα να ζητήσει άλλο ένα δημοψήφισμα. Ωστόσο, η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρώπη θα έδινε νέα πνοή στην επιχειρηματολογία του. Η προοπτική μιας Σκοτίας, δέσμιας μιας Αγγλίας που θα έχει υψώσει φράγματα έναντι της ηπείρου, θα κάνει τους πάλαι ποτέ ενωτικούς να το ξανασκεφτούν.

Και αυτό θα πρέπει να κάνουν. Η περίπτωση της ένωσης του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι σε μεγάλο βαθμό αντίστοιχη με εκείνη της βρετανικής συμμετοχής στην ΕΕ: σχηματίζοντας μια κοινή κυριαρχία, τα κράτη αυξάνουν την ικανότητά τους να δρουν αποτελεσματικά. Αν η Αγγλία φύγει από την ΕΕ, θα είναι ξεκάθαρα λογικό η Σκοτία να φύγει από τη μία ένωση για να πάει στην άλλη.

Είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για ένα ανεξάρτητο Λονδίνο, αν και, κοιτάζοντας μελλοντικά μετά το Brexit, δεν είναι δύσκολο να δούμε την πρωτεύουσα να απαιτεί πολύ περισσότερη αυτονομία. Αυτό που πράγματι φαίνεται σαφές, είναι πως μια ψήφος για αποχώρηση θα εντείνει τον πολιτικό κατακερματισμό της βρετανικής ένωσης. Χωρίς την Ευρώπη, αν το αποφασίσουν οι Βρετανοί, η Βρετανία δείχνει πολύ λιγότερο ελκυστική.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation