Γιατί δεν... περπατά η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας στο προσφυγικό

Το πρόσφατο σχέδιο της ΕΕ για τη μετανάστευση βασίζεται σε μια τεράστια υπόσχεση προς την Άγκυρα που θα μπορούσε να αποδειχθεί αδύνατο να πραγματοποιηθεί –την πρόσβαση στην Ευρώπη χωρίς βίζα για 75 εκατ. Τούρκους.

Από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ηγέτες άρχισαν να αναζητούν τη στήριξη της Τουρκίας για να καταστείλουν την μεταναστευτική κρίση, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει βάλει τα προνόμια αυτά στην κορυφή της λίστας του.

Μια σειρά από παραχωρήσεις από την πλευρά της ΕΕ ολοκληρώθηκαν τη Δευτέρα με ένα προσχέδιο συμφωνίας από τις Βρυξέλλες, ώστε να δοθεί δυνατότητα μετακίνησης χωρίς βίζα από την Τουρκία στη Ζώνη Σένγκεν ήδη από τον Ιούνιο. Η υπόσχεση προκάλεσε την οργή των δεξιών Ευρωπαίων πολιτικών που επέμεναν πως η ΕΕ υποχώρησε μπροστά στην Άγκυρα και άνοιξε έναν νέο δρόμο για Μουσουλμάνους μετανάστες προς την Ευρώπη.

Αν και η δέσμευση της Τουρκίας να πάρει πίσω όλους τους μετανάστες που φτάνουν στην Ελλάδα εξαρτάται από την απόφαση για τη βίζα, πολλοί ανώτατοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες πιστεύουν ότι η Ευρώπη δεν θα υλοποιήσει ποτέ το δικό της μέρος της συμφωνίας. Οι προσδοκίες της Άγκυρας αυξάνονται, ακριβώς τη στιγμή που το πολιτικό ξεκαθάρισμα πλησιάζει. «Αυτό θα έχει κακό τέλος και θα έχει συνέπειες που θα ξεπερνούν κατά πολύ την συμφωνία για τη μετανάστευση», υποστήριξε ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Η Τουρκία είναι η μοναδική χώρα σε διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ, στην οποία έχουν αρνηθεί τη μετακίνηση χωρίς βίζα. Αν και το 95% των αιτήσεων βίζα για ελεύθερη διέλευση στη Σένγκεν γίνεται δεκτό, περίπου 36.000 άτομα απορρίφθηκαν το 2014. Αιτούντες από το Καζακστάν, τη Λευκορωσία και τη Ζιμπάμπουε έχουν περισσότερες προοπτικές να εξασφαλίσουν βίζα συγκριτικά με τους Τούρκους.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο Τούρκος πρωθυπουργός, έχει προχωρήσει σε έντονη καμπάνια για το ζήτημα. «Θεού θέλοντος, εσείς, οι περήφανοι και αξιοσέβαστοι πολίτες μας, δε θα χρειάζεται πια να περιμένετε σε ουρές στα προξενεία μέσα στο ξημέρωμα», ισχυρίστηκε την Τρίτη. «Θα μπορείτε να παίρνετε το (...) τούρκικο διαβατήριό σας και να πηγαίνετε όπου θέλετε, χωρίς βίζα».

Αλλά οι πολιτικοί στην Ευρώπη ήδη «μαζεύονται». Ο Φρανσουά Ολάντ, ο Γάλλος πρόεδρος, παρακολουθεί στενά τη δεξιά της χώρας του. Ο προκάτοχός του, Νικολά Σαρκοζί, υποστήριξε στην εφημερίδα Le Monde ότι είναι «παντελώς αντίθετος στην αφαίρεση της βίζα για 80 εκατ. ή και παραπάνω Τούρκους, οι οποίοι θα μπορούσαν τότε να ταξιδεύουν ελεύθερα στη ζώνη Σένγκεν». Στη Γερμανία, το αδελφό κόμμα CSU της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και κάποιες κεντροαριστερές φιγούρες του SPD, συσπειρώνονται κατά του μέτρου.

Αυτή η αναταραχή είναι επιπλέον προφανής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο πρέπει να εγκρίνει την απόφαση για τη βίζα.

Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο Γερμανός ευρωβουλευτής του CSU, ο οποίος ηγείται του κεντροδεξιού ευρωπαϊκού κόμματος των Λαϊκών, το μεγαλύτερο στο κοινοβούλιο, ανέφερε στους Financial Times πως βλέπει «μεγάλα εμπόδια» στην ελευθέρωση του καθεστώτος έκδοσης βίζα, περιλαμβανομένων του ευαίσθητου ζητήματος του status της Τουρκίας ως «ασφαλής» χώρα, των προτύπων της για την προστασία δεδομένων και της συνεργασίας αστυνομίας και δικαστικού συστήματος.

Στο δρόμο της Τουρκίας προς την Ευρώπη, η Άγκυρα θα πρέπει να πληροί 72 κριτήρια που οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιμένουν πως θα πρέπει να εφαρμοστούν. Αυτά εκτείνονται από τεχνικά μέχρι άκρως πολιτικά ζητήματα, περιλαμβανομένων της εκ νέου σύνταξης των τρομοκρατικών νόμων και της αναγνώρισης της κυπριακής κυβέρνησης στη Λευκωσία την οποία η Τουρκία αποφεύγει εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε πως η Τουρκία δεν έχει πιάσει ούτε τους μισούς από τους στόχους της. Μετά την προκαταρκτική συμφωνία της Δευτέρας, κάποιοι φοβούνται ότι μια υποτιθέμενα αντικειμενική διαδικασία τώρα καταστρέφεται.

«Όμως η ιδέα πως η Τουρκία θα πάρει εύκολα απελευθέρωση της βίζα είναι γελοία», ανέφερε ο ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος, παρατηρώντας ότι μια πρόταση από την Κομισιόν αποτελεί μόνο το πρώτο βήμα της διαδικασίας. «Δεν είναι τόσο εύκολο όσο πιστεύουν».

Ακόμη κι αν η Κομισιόν προχωρήσει βιαστικά σε μια πρόταση μέχρι το Μάιο, αυτό θα άφηνε ελάχιστες μόλις εβδομάδες για να βρεθεί μια κοινή συναίνεση των διχασμένων κρατών-μελών και να εξασφαλιστεί έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Στην κορυφή της λίστας θα βρίσκονται ανησυχίες σχετικά με την τουρκική μετανάστευση. Ο Σελίμ Γένελ, ο πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, ανέφερε στους Financial Times ότι η Ευρώπη «δεν έχει τίποτα θα φοβάται», υπογραμμίζοντας πως «δεν υπάρχουν Τούρκοι» στο κύμα εκατοντάδων μεταναστών προς την Ευρώπη.

Ένας πιθανός συμβιβασμός είναι να περιοριστούν τα προνόμια βίζα στους Τούρκους επιχειρηματίες και φοιτητές. Ο κ. Γένελ, ωστόσο, υποστήριξε πως αυτό είναι απαράδεκτο: «Δε θα δεχθούμε ημίμετρα».

Ο Μάρκ Πιερίνι, ο πρώην Ευρωπαίος πρέσβης στην Τουρκία, τόνισε ότι, αν η Άγκυρα πληροί τα κριτήρια, η Ευρώπη θα εγκλωβιστεί. «Δε βλέπω τη Γαλλία να αποδέχεται τη συμφωνία φέτος, όταν οι εκλογές πλησιάζουν», εκτίμησε. «Δεν πιστεύω ούτε για ένα λεπτό πως οι ευρωπαϊκές χώρες επιθυμούν πρόοδο σε όλα τα μέτωπα».

Πέραν των εγχώριων πολιτικών ευπαθειών, κάποιες χώρες ανησυχούν επίσης πως η αναζωπύρωση της βίας στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο κύμα Κούρδων αιτούντων ασύλου προς την Ευρώπη. Στο peak της αυτονομιστικής σύρραξης το 1989, σχεδόν 45.000 Κούρδοι αιτήθηκαν άσυλο, κυρίως στη Γαλλία και τη Γερμανία. Τα επίπεδα τώρα είναι πολύ πιο χαμηλά, αλλά τα ποσοστά έγκρισης των αιτήσεων είναι σε ένα συγκριτικά υψηλό 27%.

Έπειτα είναι το ακανθώδες ζήτημα της Κύπρου. Οι Κύπριοι επισκέπτες στην Τουρκία πρέπει να κάνουν αίτηση ως υπήκοοι της «Ελληνοκυπριακής Διοίκησης Νοτίου Κύπρου» -μια προσβολή που η ΕΕ επιθυμεί να αποκατασταθεί. Κάποιοι συμβιβασμοί είναι υπό συζήτηση, αλλά το ζήτημα της αναγνώρισης έχει αποδειχθεί ανεπίλυτο εδώ και δεκαετίες.

Στις Βρυξέλλες, οι διπλωμάτες ήδη αστειεύονται πως το ευρωπαϊκό σχέδιο για τη μετανάστευση είναι τόσο φιλόδοξο που θα μπορούσε να «καλύψει και το παλαιστινιακό»...

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation